VAT w samorządzie

Lekcje pływania powinny być objęte podstawową stawką podatku VAT, co ma odzwierciedlenie w aktualnej linii orzeczniczej i interpretacyjnej. Gmina, organizując lekcje pływania, powinna uczestnikom wystawić fakturę VAT i jednocześnie, nabywając usługi wynajęcia basenu lub instruktażu pływania, będzie miała prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego.

Dostarczenie i zainstalowanie przez gminę, za pośrednictwem przedsiębiorstwa, systemów odnawialnych źródeł energii na nieruchomościach mieszkańców, nie podlega opodatkowaniu VAT.

W przypadku dokonywania przez członka grupy podatkowej VAT sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności oraz rolników ryczałtowych, to grupa podatkowa VAT zobowiązana jest do prowadzenia ewidencji sprzedaży za pomocą kasy rejestrującej. W rezultacie, na paragonie fiskalnym powinien zostać ujawniony NIP grupy podatkowej VAT, nie zaś indywidualny numer NIP danego członka grupy.

Opłata za nieregulaminowe korzystanie z roweru miejskiego, podobnie jak opłata za parkowanie bez ważnego biletu parkingowego jest z VAT.

W dniu 13 lipca 2023 r. został opublikowany wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydany w związku z postępowaniem prowadzonym w niemieckiej sprawie, której stroną jest jednostka samorządu terytorialnego. Sprawa dotyczyła pobierania przez gminę opłaty klimatycznej za udostępnianie obiektów uzdrowiskowych (C-344/22).

Gminie będzie przysługiwało jedynie prawo do częściowego odliczenia podatku naliczonego od wydatków ponoszonych w związku z budową przystanku wraz z infrastrukturą towarzyszącą, przy zastosowaniu sposobu określenia proporcji, o którym mowa w art. 86 ust. 2a-2 h ustawy z uwzględnieniem przepisów rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 17 grudnia 2015 r.

Pytanie prejudycjalne do TSUE: Kwestia oceny czy rekompensata strat wynikających ze świadczenia usług publicznego transportu zbiorowego stanowi podstawę opodatkowania VAT.

sprzedając rzeczy znalezione Miasto wykonuje ustawowe zadania jednostki samorządu terytorialnego, a nie realizuje zorganizowanej, profesjonalnej działalności gospodarczej ukierunkowanej na zysk. Tym samym, sprzedaż ta nie powinna podlegać opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. sprzedając rzeczy znalezione Miasto wykonuje ustawowe zadania jednostki samorządu terytorialnego, a nie realizuje zorganizowanej, profesjonalnej działalności gospodarczej ukierunkowanej na zysk. Tym samym, sprzedaż ta nie powinna podlegać opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Gmina nie ma obowiązku doliczania VAT do opłaty pobieranej za zajęcie pasa drogowego w celu prowadzenia robót i umieszczenia w nim urządzeń infrastruktury technicznej, ponieważ czynność ta ma charakter publicznoprawny.Gmina nie ma obowiązku doliczania VAT do opłaty pobieranej za zajęcie pasa drogowego w celu prowadzenia robót i umieszczenia w nim urządzeń infrastruktury technicznej, ponieważ czynność ta ma charakter publicznoprawny.

Gminy mają prawo do pełnego odliczenia VAT od wydatków na odwiert geotermalny, nawet jeśli nie osiągną zakładanych rezultatów. Jeśli z przyczyn od Gminy niezależnych sprzedaż opodatkowana wód termalnych nie będzie możliwa, to nie zmieni się jej pierwotne prawo do odliczenia podatku VAT i nie będzie musiała dokonywać korekt rozliczeń.

Nieodpłatne udostępnienie przez gminę obszaru parkingu przesiadkowego podmiotowi trzeciemu, celem umieszczenia na nim urządzeń technicznych, jest działaniem w ramach reżimu publicznoprawnego. Tym samym gminie nie przysługuje prawo do odliczenia VAT od wydatków związanych z budową tego parkingu.

Gminie przysługuje prawo do odliczenia 50% kwoty podatku naliczonego wynikającego z faktur dokumentujących wydatki poniesione na pojazdy samochodowe wykorzystywane zarówno do celów działalności gospodarczej, jak i do celów innych niż działalność gospodarcza. Gmina nie jest przy tym obowiązana do zastosowania prewspółczynnika VAT względem tych nabyć.

Zadania w zakresie pomocy społecznej, w ramach których mieszczą się usługi opiekuńcze, w tym specjalne usługi opiekuńcze oraz umieszczanie osoby potrzebującej w domu pomocy społecznej, służą realizacji polityki społecznej państwa i pozostają w sferze działań władczych. A zatem gmina, wypełniając wymienione wyżej zadania, w tym również pobierając opłaty za świadczenie usług opieki społecznej, działa jako organ władzy publicznej, a nie jako podatnik VAT. Mając na uwadze powyższe, czynności gminy w zakresie pomocy społecznej należy traktować jako pozostające poza zakresem opodatkowania VAT.

Transakcję zbycia praw i obowiązków z umowy deweloperskiej należy na gruncie podatku VAT traktować tak samo jak dostawę nieruchomości.

W dniu 30 marca 2023 r. zostały opublikowane dwa wyroki Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydane w związku z postępowaniami prowadzonymi w polskich sprawach, których stronami są jednostki samorządu terytorialnego. Sprawy dotyczyły montażu przez gminę systemów odnawialnych źródeł energii na nieruchomościach mieszkańców (C-612/21) oraz realizacji przez gminę programu usuwania azbestu z nieruchomości mieszkańców (C-616/21).

W w wydanej na początku marca przez  interpretacji indywidualnej Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej potraktował oprocentowanie z tytułu rozłożenia na raty opłaty przekształceniowej, jako wynagrodzenie za zwolnioną z podatku VAT usługę finansową, ze względu na fakt, iż usługa ta nastąpiła już po wydaniu nieruchomości.

Usługa dzierżawy budynku ośrodka zdrowia świadczona przez gminę na rzecz podmiotu trzeciego stanowi usługę podlegającą opodatkowaniu VAT i nie podlega zwolnieniu. Ponadto gminie przysługuje prawo do odliczenia pełnych kwot podatku naliczonego z faktur dokumentujących wydatki związane z termomodernizacją ośrodka zdrowia.

Gminie przysługuje prawo do odliczenia części podatku VAT naliczonego w związku z wykorzystaniem infrastruktury ciepłowniczej w celu odpłatnej dostawy energii cieplnej do odbiorców zewnętrznych, jak i dostawy energii cieplnej do odbiorców wewnętrznych, przy wykorzystaniu prewspółczynnika obliczonego według udziału procentowego, w jakim infrastruktura wykorzystywana jest do wykonywania działalności gospodarczej przy zastosowaniu klucza odliczenia wyliczonego według udziału ilości energii cieplnej dostarczonej do odbiorców zewnętrznych (czynności opodatkowane VAT) w ilości energii cieplnej dostarczonej ogółem (tj. do odbiorców zewnętrznych oraz do odbiorców wewnętrznych).

Rekompensata wypłacana przez miasto na pokrycie straty w spółce, wykonującej zadania w ramach umowy wykonawczej, nie stanowi podstawy opodatkowania VAT.

Po długiej batalii sądowej, Gmina udowodniła, że wysokość czynszu za oddanie infrastruktury wodno-kanalizacyjnej na rzecz gminnej spółdzielni nie wpływa na możliwość odliczenia w całości podatku VAT od kosztów poniesionych na inwestycję.

Gminie nie przysługuje prawo do odliczenia VAT naliczonego wynikającego z faktur dokumentujących wydatki z tytułu zakupu materiałów reklamowych i informacyjnych oraz prezentów małej wartości, a także wydatki poniesione w związku z organizacją jarmarku i zamieszczeniem życzeń świątecznych w gazecie lokalnej.

Brak obowiązku stosowania oznaczenia „TP” w pliku JPK_V7 odnosi się nie tylko do transakcji, w których dostawca i nabywca są powiązani kapitałowo przez udziały z jednostką samorządu terytorialnego, lecz dotyczy wszystkich transakcji, w których powiązanie wynika bezpośrednio lub pośrednio z powiązania z jednostką samorządu terytorialnego. Oznaczenia „TP” nie stosuje się również do transakcji pomiędzy gminą a członkami rodzin burmistrza, zastępcy burmistrza, skarbnika, sekretarza, jak również do transakcji pomiędzy gminą a członkami rodzin sołtysów, radnych, kierowników/dyrektorów jednostek podległych i pracowników gminy, pełniących funkcje kierownicze i niepełniących takich funkcji.

Wyrok WSA w Szczecinie stanowi ciekawe odstępstwo od rozstrzygnięć wydawanych historycznie dla jednostek samorządu terytorialnego. Dotychczas bowiem transakcja zbycia nieruchomości w drodze aportu była co do zasady uznawana za czynność cywilnoprawną, nie podlegającą wyłączeniu spod opodatkowania

W przypadku gdy inwestycja nie jest w pełni przeznaczona do użytku publicznego, miasto ma prawo do częściowego odliczenia VAT z tytułu jej realizacji - stwierdził Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi.

Zagadnienie opodatkowania dotacji pozostaje od wielu lat nierozstrzygnięte i stanowi podstawę licznych dyskusji i sporów pomiędzy samorządami a organami podatkowymi. Dnia 10 listopada 2022 r. Rzecznik Generalna Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydała opinie, które mogą zostać uwzględnione przy rozpatrywaniu spraw przez skład orzekający TSUE.

Pobierane opłaty od lokatorów lokali komunalnych za wywóz nieczystości stanowią element podstawy opodatkowania usług najmu lokalu i w konsekwencji podlegają zwolnieniu od podatku VAT – tak jak dla podstawowej usługi najmu.

Brak bezpośredniego związku dotacji otrzymanych celem sfinansowania kosztów transportu z cenami świadczonych usług oznacza, że nie stanowią one podstawy opodatkowania dla jednostek samorządu terytorialnego.

Gmina, która realizuje inwestycję rewitalizacji skweru miejskiego, na rzecz której otrzymała darowiznę pieniężną od Fundacji, nie świadczy na rzecz tej Fundacji czynności opodatkowanych VAT.

Gminie nie przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego wynikającego z faktur dokumentujących wydatki poniesione w związku z realizacją inwestycji związanej z przebudową dróg lokalnych.

Dyrektor Krajowej informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z 10 sierpnia 2022 r. uznał, że gmina, która realizuje inwestycję, której przedmiotem jest budowa przychodni lekarskiej ma prawo do odliczenia całości podatku VAT z tytułu odpłatnej dzierżawy pomieszczeń w przychodni na rzecz podmiotów realizujących usługi lecznicze oraz farmaceutyczne.

Gmina może dokonać korekty historycznych wydatków na infrastrukturę, poprzez skorygowanie uprzednio przeprowadzonej korekty rocznej, bez konieczności dokonywania korekt poszczególnych okresów rozliczeniowych, w których pierwotnie ujęto dany wydatek. W takim przypadku gmina może przyjąć inny sposób określania prewspółczynnika, niż został przyjęty pierwotnie w danym roku podatkowym.

Gmina ma prawo do odliczenia VAT od wydatków poniesionych w ramach inwestycji związanej z wybudowaniem zatoki, gdyż udostępnia ją na podstawie umowy cywilnoprawnej.

Gmina może dokonać odliczenia podatku naliczonego z faktur zakupowych dokumentujących wydatki inwestycyjne i remontowe poniesione na budynek biblioteki, który następnie w całości zostanie wynajęty jednostce kulturalnej.

Ustalenie zakresu prawa do odliczenia od wydatków ponoszonych na samochody służbowe jest od wielu lat kwestią problematyczną. Organy podatkowe często kwestionują stanowisko przedstawiane przez podatników, zarzucając im, że mają możliwość użytkowania auta również w celach innych niż działalność gospodarcza (np. w celach prywatnych). Dodatkowe trudności pojawiają się przed jednostkami samorządowymi, którym często narzucany jest obowiązek stosowania zarówno preproporcji, jak i 50% ograniczenia kwoty.

Gmina ma prawo do odliczenia podatku VAT od faktur dokumentujących wydatki na zakup autobusów elektrycznych i infrastruktury ładującej, które mają być wydzierżawione spółce wykonującej zadania z zakresu lokalnego transportu zbiorowego.

Gmina ma możliwość skorzystania ze zwolnienia z ewidencji przy zastosowaniu kasy rejestrującej w przypadku pobierania opłat rezerwacyjnych za miejsce na targowisku od osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej.

Wydatki związane z budową drogi przez gminę są wykorzystywane zarówno do celów związanych z działalnością gospodarczą, polegających na sprzedaży działek, jak i do czynności związanych z władztwem publicznym, tj. nieodpłatnego udostępniania drogi. W związku z tym gmina ma prawo do częściowego odliczenia podatku VAT.

Minister Finansów wydał rozporządzenie, dzięki któremu wynajem i dzierżawa nieruchomości mieszkalnych na własny rachunek, na rzecz jednostek samorządu terytorialnego oraz ich jednostek organizacyjnych i jednoosobowych spółek korzysta ze zwolnienia z VAT.

O dopuszczalności wydania interpretacji indywidualnej decyduje to, czy przedmiotem wniosku są przepisy prawa podatkowego. Regulacje zawarte w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 17 grudnia 2015 r., które mają swoją podstawę w art. 86 ust. 22 ustawy o VAT i określają sposób obliczenia prewspółczynnika wykorzystywanego przez jednostki samorządu terytorialnego, zaliczają się do przepisów prawa podatkowego. Tym samym mogą stanowić przedmiot wniosku o interpretację indywidualną.

Gminne obiekty sportowe mogą być udostępniane na potrzeby osób indywidualnych ze stawką 8% bez względu na formę ich udostępniania. Nie ma znaczenia, czy konsument korzysta z obiektów na podstawie biletów wstępu czy w ramach cyklicznej umowy.

Gmina, realizując usługi polegające na transporcie uczniów na dodatkowe zajęcia sportowe, może działać jako organ władzy publicznej, wyłączony z opodatkowania podatkiem VAT.

Wartość rekompensaty, którą spółka otrzymuje od gminy z tytułu wykonywania zadań własnych gminy w zakresie publicznego transportu zbiorowego, nie stanowi podstawy opodatkowania w rozumieniu art. 29a ust. 1 ustawy o VAT, a tym samym nie podlega opodatkowaniu tym podatkiem.

Proporcja odliczenia VAT oparta na kryterium liczby godzin wykorzystania obiektów sportowych do celów działalności opodatkowanej w liczbie godzin, w których są one wykorzystywane ogółem jest metodą najbardziej reprezentatywną i precyzyjnie odzwierciedlającą poziom faktycznego wykorzystania obiektów do danego rodzaju działalności.

Mimo upływu ponad 5 lat od wprowadzenia, centralizacja podatku VAT w samorządach w dalszym ciągu budzi wątpliwości interpretacyjne i niepewność JST dotyczącą jej prawidłowego stosowania.

Z dniem 1 lipca 2022 r. obowiązywać zaczną przepisy ustawy z dnia 14 października 2021 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw. Znowelizują one m.in. ustawę z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych rozszerzając ją o przepisy regulujące funkcjonowanie rejestru umów. Przedmiotowe zmiany w znacznej mierze dotkną samorządy.

WSA w Gdańsku uznał, że dotacja na cele montażu instalacji fotowoltaicznych ma bezpośredni wpływ na koszt, jaki ponosi Gmina w ramach swoich rozliczeń z wykonawcami usług i nie będzie zwiększała podstawy opodatkowania VAT, a tym samym nie będzie podlegać opodatkowaniu tym podatkiem.

W sytuacji, gdy przebudowa targowiska prowadzona jest przez jednostkę samorządu terytorialnego z zamiarem wykorzystania obiektu do czynności opodatkowanych (tj. udostępniania stanowisk targowych w zamian za opłatę rezerwacyjną), wówczas nie powinno budzić wątpliwości, że jednostka taka działa w charakterze podatnika VAT prowadzącego działalność gospodarczą podlegającą opodatkowaniu VAT. Powyższe nie pozostaje w sprzeczności z tym, że prowadzenie targowiska jest czynnością, która służy do zaspokojenia zbiorowych potrzeb wspólnoty gminnej i należy do zadań własnych gminy.

Gmina dokonując sprzedaży przedmiotów użytku domowego nabytych w drodze spadkobrania ustawowego nie działa jako podatnik VAT, mimo iż sprzedaży dokonuje jako organ władzy publicznej na podstawie umowy cywilnoprawnej.

Poniesione w ramach całościowej inwestycji przez działającą jako podatnik VAT jednostkę samorządu terytorialnego, wydatki na wykonanie infrastruktury, która nie służy bezpośrednio czynnościom opodatkowanym tej jednostki, lecz pozostaje w ścisłej korelacji z infrastrukturą służącą tym czynnościom, jako niezbędna do jej powstania i osiągnięcia kompleksowego celu tej inwestycji, powinny być w zakresie podatku naliczonego rozliczane na zasadach określonych w art. 86 ust. 2a ustawy VAT.

Wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości nie stanowi zapłaty za świadczenie usług w rozumieniu ustawy o VAT. W takiej sytuacji nie istnieje bowiem żaden (ani jawny, ani dorozumiany) stosunek umowny, w ramach którego spełniane są wzajemne świadczenia. Tym samym, rekompensata za bezprawne korzystanie z nieruchomości nie będzie podlegała opodatkowaniu VAT.

Opłata uiszczona przez osobę posługującą się nielegalnie doładowaną kartą miejską nie jest wynagrodzeniem, a utraconym przychodem, jaki miasto otrzymałoby gdyby osoba ta zakupiła bilet. W związku z tym powinno być traktowane jako odszkodowanie, które na gruncie VAT nie podlega opodatkowaniu.

W przypadku pobierania opłaty za wypożyczenie roweru miejskiego dopiero po przekroczeniu określonego bezpłatnego czasu użytkowania, podatnik nie może w całości odliczyć podatku naliczonego od wydatków poniesionych na projekt i musi zastosować odpowiednią proporcję - twierdzi organ interpretacyjny. Innego zdania są sądy administracyjne, które stoją na stanowisku, że taka usługa jest w całości wykonywana w ramach działalności gospodarczej i podlega podstawowej stawce VAT.

Czynność przekształcenia prawa użytkowania wieczystego gruntów, ustanowionego przed 1 maja 2004 r., w prawo własności tych gruntów, dokonana na wniosek użytkownika wieczystego, nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu przepisów o VAT - potwierdził Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z dnia 29 grudnia 2022 r., nr 0114-KDIP4-3.4012.736.2021.1.IG.

Samorządowa instytucja kultury, przy obliczaniu prewspółczynnika, nie musi brać pod uwagę pozyskanych dotacji inwestycyjnych. Uwzględnienie takich dofinansowań w kalkulacji proporcji może znacząco zniekształcić wynik i zakres prawa do odliczenia - na niekorzyść podatnika.

Przedstawiona przez gminę metoda powierzchniowa obliczenia prewspółczynnika VAT, uwzględniająca udział procentowy powierzchni części budynku wykorzystywanej na cele działalności opodatkowanej, w stosunku do powierzchni całego budynku, jest adekwatna do rodzaju prowadzonych czynności, odzwierciedla zakres wykorzystania tego budynku w działalności mieszanej gminy i pozwala na odliczenie VAT od wydatków inwestycyjnych, poniesionych na modernizowane części wspólne budynku w odpowiedniej wysokości.

Brak obowiązku sporządzenia dokumentacji cen transferowych dotyczy spółek powiązanych z gminami wyłącznie kapitałowo. Jeżeli w relacji spółka - gmina występują także powiązania o charakterze osobowym, wówczas zwolnienie z obowiązku sporządzenia dokumentacji cen transferowych nie znajdzie zastosowania. Taka sytuacja wystąpi m.in. w sytuacji łączenia przez jedną osobę funkcji kontrolnych i zarządczych w obu podmiotach dokonujących transakcji kontrolowanych przy przekroczeniu progów dokumentacyjnych.

Dotacje otrzymane przez gminę od sąsiedniej jednostki samorządu terytorialnego w związku z organizacją publicznego transportu zbiorowego nie stanowią wynagrodzenia za czynności podlegające opodatkowaniu VAT.

Gmina korzystająca z usług doradztwa podatkowego i usług prawniczych ma prawo do odliczenia VAT naliczonego na podstawie faktur dokumentujących wynagrodzenie doradcy.

Opłata uiszczana w związku z przekształceniem użytkowania wieczystego w prawo własności podlega opodatkowaniu VAT niezależnie od tego, czy użytkowanie zostało ustanowione przed 1 maja 2004 r., czy po tej dacie, a jednostka samorządowa pobierająca tę opłatę działa jako podatnik VAT.

Gmina, wykonując obowiązki związane z organizacją Punktu Szczepień Powszechnych, nie występuje w charakterze podatnika VAT. W związku z tym czynności polegające na organizacji Punktu i dostawie odpowiedniej infrastruktury nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Miasto, pobierając opłaty za udostępnianie kanału technologicznego umiejscowionego w drodze publicznej, nie występuje w charakterze podatnika podatku VAT. W związku z tym wnoszone przez przedsiębiorców opłaty za udostępnienie kanału technologicznego nie będą opodatkowane podatkiem od towarów i usług.

W dniu 1 października 2021 r. Sejm przyjął projekt Polskiego Ładu, który wprowadza m.in. zmiany w zakresie opodatkowania VAT opłat z tytułu przekształcenia użytkowania wieczystego w prawo własności.

Sprzedaż prawa własności gruntu na rzecz dotychczasowego użytkownika wieczystego nie stanowi dostawy towarów na gruncie przepisów o podatku od towarów i usług. Nie oznacza to jednak, że kwota otrzymana z tytułu sprzedaży tego prawa nie podlega opodatkowaniu VAT. Wynagrodzenie otrzymane z tytułu sprzedaży gruntu będzie bowiem podlegać opodatkowaniu jako pozostała do zapłaty część wynagrodzenia z tytułu ustanowienia użytkowania wieczystego (rozumianego jako dostawa towarów).

Przekształcenie prawa użytkowania wieczystego nieruchomości w prawo pełnej własności w zamian za uiszczenie opłaty stanowi dostawę towarów opodatkowaną VAT – do takiej konkluzji doszedł Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku wydanym w dniu 25 lutego 2021 r. (C‑604/19).

W dniu 16 kwietnia 2021 r. Naczelny Sąd Administracyjny wydał postanowienie o skierowaniu do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej pytania prejudycjalnego dotyczącego opodatkowania VAT dotacji uzyskanych przez jednostkę samorządową na realizację projektu w zakresie odnawialnych źródeł energii.