VAT w samorządzie

Proporcja odliczenia VAT oparta na kryterium liczby godzin wykorzystania obiektów sportowych do celów działalności opodatkowanej w liczbie godzin, w których są one wykorzystywane ogółem jest metodą najbardziej reprezentatywną i precyzyjnie odzwierciedlającą poziom faktycznego wykorzystania obiektów do danego rodzaju działalności.

Mimo upływu ponad 5 lat od wprowadzenia, centralizacja podatku VAT w samorządach w dalszym ciągu budzi wątpliwości interpretacyjne i niepewność JST dotyczącą jej prawidłowego stosowania.

Z dniem 1 lipca 2022 r. obowiązywać zaczną przepisy ustawy z dnia 14 października 2021 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw. Znowelizują one m.in. ustawę z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych rozszerzając ją o przepisy regulujące funkcjonowanie rejestru umów. Przedmiotowe zmiany w znacznej mierze dotkną samorządy.

WSA w Gdańsku uznał, że dotacja na cele montażu instalacji fotowoltaicznych ma bezpośredni wpływ na koszt, jaki ponosi Gmina w ramach swoich rozliczeń z wykonawcami usług i nie będzie zwiększała podstawy opodatkowania VAT, a tym samym nie będzie podlegać opodatkowaniu tym podatkiem.

W sytuacji, gdy przebudowa targowiska prowadzona jest przez jednostkę samorządu terytorialnego z zamiarem wykorzystania obiektu do czynności opodatkowanych (tj. udostępniania stanowisk targowych w zamian za opłatę rezerwacyjną), wówczas nie powinno budzić wątpliwości, że jednostka taka działa w charakterze podatnika VAT prowadzącego działalność gospodarczą podlegającą opodatkowaniu VAT. Powyższe nie pozostaje w sprzeczności z tym, że prowadzenie targowiska jest czynnością, która służy do zaspokojenia zbiorowych potrzeb wspólnoty gminnej i należy do zadań własnych gminy.

Gmina dokonując sprzedaży przedmiotów użytku domowego nabytych w drodze spadkobrania ustawowego nie działa jako podatnik VAT, mimo iż sprzedaży dokonuje jako organ władzy publicznej na podstawie umowy cywilnoprawnej.

Poniesione w ramach całościowej inwestycji przez działającą jako podatnik VAT jednostkę samorządu terytorialnego, wydatki na wykonanie infrastruktury, która nie służy bezpośrednio czynnościom opodatkowanym tej jednostki, lecz pozostaje w ścisłej korelacji z infrastrukturą służącą tym czynnościom, jako niezbędna do jej powstania i osiągnięcia kompleksowego celu tej inwestycji, powinny być w zakresie podatku naliczonego rozliczane na zasadach określonych w art. 86 ust. 2a ustawy VAT.

Wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości nie stanowi zapłaty za świadczenie usług w rozumieniu ustawy o VAT. W takiej sytuacji nie istnieje bowiem żaden (ani jawny, ani dorozumiany) stosunek umowny, w ramach którego spełniane są wzajemne świadczenia. Tym samym, rekompensata za bezprawne korzystanie z nieruchomości nie będzie podlegała opodatkowaniu VAT.

Opłata uiszczona przez osobę posługującą się nielegalnie doładowaną kartą miejską nie jest wynagrodzeniem, a utraconym przychodem, jaki miasto otrzymałoby gdyby osoba ta zakupiła bilet. W związku z tym powinno być traktowane jako odszkodowanie, które na gruncie VAT nie podlega opodatkowaniu.

W przypadku pobierania opłaty za wypożyczenie roweru miejskiego dopiero po przekroczeniu określonego bezpłatnego czasu użytkowania, podatnik nie może w całości odliczyć podatku naliczonego od wydatków poniesionych na projekt i musi zastosować odpowiednią proporcję - twierdzi organ interpretacyjny. Innego zdania są sądy administracyjne, które stoją na stanowisku, że taka usługa jest w całości wykonywana w ramach działalności gospodarczej i podlega podstawowej stawce VAT.

Czynność przekształcenia prawa użytkowania wieczystego gruntów, ustanowionego przed 1 maja 2004 r., w prawo własności tych gruntów, dokonana na wniosek użytkownika wieczystego, nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu przepisów o VAT - potwierdził Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z dnia 29 grudnia 2022 r., nr 0114-KDIP4-3.4012.736.2021.1.IG.

Samorządowa instytucja kultury, przy obliczaniu prewspółczynnika, nie musi brać pod uwagę pozyskanych dotacji inwestycyjnych. Uwzględnienie takich dofinansowań w kalkulacji proporcji może znacząco zniekształcić wynik i zakres prawa do odliczenia - na niekorzyść podatnika.

Przedstawiona przez gminę metoda powierzchniowa obliczenia prewspółczynnika VAT, uwzględniająca udział procentowy powierzchni części budynku wykorzystywanej na cele działalności opodatkowanej, w stosunku do powierzchni całego budynku, jest adekwatna do rodzaju prowadzonych czynności, odzwierciedla zakres wykorzystania tego budynku w działalności mieszanej gminy i pozwala na odliczenie VAT od wydatków inwestycyjnych, poniesionych na modernizowane części wspólne budynku w odpowiedniej wysokości.

Brak obowiązku sporządzenia dokumentacji cen transferowych dotyczy spółek powiązanych z gminami wyłącznie kapitałowo. Jeżeli w relacji spółka - gmina występują także powiązania o charakterze osobowym, wówczas zwolnienie z obowiązku sporządzenia dokumentacji cen transferowych nie znajdzie zastosowania. Taka sytuacja wystąpi m.in. w sytuacji łączenia przez jedną osobę funkcji kontrolnych i zarządczych w obu podmiotach dokonujących transakcji kontrolowanych przy przekroczeniu progów dokumentacyjnych.

Dotacje otrzymane przez gminę od sąsiedniej jednostki samorządu terytorialnego w związku z organizacją publicznego transportu zbiorowego nie stanowią wynagrodzenia za czynności podlegające opodatkowaniu VAT.

Gmina korzystająca z usług doradztwa podatkowego i usług prawniczych ma prawo do odliczenia VAT naliczonego na podstawie faktur dokumentujących wynagrodzenie doradcy.

Opłata uiszczana w związku z przekształceniem użytkowania wieczystego w prawo własności podlega opodatkowaniu VAT niezależnie od tego, czy użytkowanie zostało ustanowione przed 1 maja 2004 r., czy po tej dacie, a jednostka samorządowa pobierająca tę opłatę działa jako podatnik VAT.

Gmina, wykonując obowiązki związane z organizacją Punktu Szczepień Powszechnych, nie występuje w charakterze podatnika VAT. W związku z tym czynności polegające na organizacji Punktu i dostawie odpowiedniej infrastruktury nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Miasto, pobierając opłaty za udostępnianie kanału technologicznego umiejscowionego w drodze publicznej, nie występuje w charakterze podatnika podatku VAT. W związku z tym wnoszone przez przedsiębiorców opłaty za udostępnienie kanału technologicznego nie będą opodatkowane podatkiem od towarów i usług.

W dniu 1 października 2021 r. Sejm przyjął projekt Polskiego Ładu, który wprowadza m.in. zmiany w zakresie opodatkowania VAT opłat z tytułu przekształcenia użytkowania wieczystego w prawo własności.

Sprzedaż prawa własności gruntu na rzecz dotychczasowego użytkownika wieczystego nie stanowi dostawy towarów na gruncie przepisów o podatku od towarów i usług. Nie oznacza to jednak, że kwota otrzymana z tytułu sprzedaży tego prawa nie podlega opodatkowaniu VAT. Wynagrodzenie otrzymane z tytułu sprzedaży gruntu będzie bowiem podlegać opodatkowaniu jako pozostała do zapłaty część wynagrodzenia z tytułu ustanowienia użytkowania wieczystego (rozumianego jako dostawa towarów).

Przekształcenie prawa użytkowania wieczystego nieruchomości w prawo pełnej własności w zamian za uiszczenie opłaty stanowi dostawę towarów opodatkowaną VAT – do takiej konkluzji doszedł Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku wydanym w dniu 25 lutego 2021 r. (C‑604/19).

W dniu 16 kwietnia 2021 r. Naczelny Sąd Administracyjny wydał postanowienie o skierowaniu do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej pytania prejudycjalnego dotyczącego opodatkowania VAT dotacji uzyskanych przez jednostkę samorządową na realizację projektu w zakresie odnawialnych źródeł energii.