W dniu 1 października 2021 r. Sejm przyjął projekt Polskiego Ładu, który wprowadza m.in. zmiany w zakresie opodatkowania VAT opłat z tytułu przekształcenia użytkowania wieczystego w prawo własności.
Proponowana zmiana dotyczy art. 19a ust. 5 pkt 1 lit. b) ustawy o VAT zawierającego katalog czynności, dla których obowiązek podatkowy w VAT powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty. W projekcie Polskiego Ładu ustawodawca proponuje rozszerzenie powyższego katalogu o czynności przeniesienia z mocy prawa prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie, a więc również o opłaty przekształceniowe.
Zgodnie z nowymi regulacjami, w odniesieniu do opłat z tytułu przekształcenia użytkowania wieczystego w prawo własności obowiązek podatkowy powstanie z momentem otrzymania każdej opłaty rocznej i będzie dotyczył otrzymanej kwoty. Równocześnie projekt Polskiego Ładu wprowadza przepis przejściowy, na mocy którego art. 19a ust. 5 pkt 1 lit. b) będzie można stosować również w odniesieniu do opłaty wnoszonej z tytułu przekształcenia, które zostało dokonane przed dniem wejścia w życie projektowanej ustawy. Wyjątek będą stanowić sytuacje, w których podatnik rozliczył VAT należny z tytułu takiego odpłatnego przekształcenia użytkowania wieczystego w prawo własności jeszcze przed dniem wejścia w życie proponowanych zmian.
Jak wskazano w uzasadnieniu do projektu ustawy, powyższe zmiany wynikają z potrzeby dostosowania polskich regulacji w zakresie momentu powstania obowiązku podatkowego w VAT do wyroku TSUE wydanego w sprawie C-604/19 (Gmina Wrocław), a ich celem jest umożliwienie stosowania jednolitych zasad dotyczących momentu powstania obowiązku podatkowego w VAT dla wszystkich czynności dokonanych z mocy prawa.
Co to oznacza dla podatników?
Wyrok Trybunału Sprawiedliwości, do którego odnosi się omawiana zmiana, nie obejmował wszystkich sytuacji, jakie w praktyce występują w przypadku przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności. To spowodowało powstanie licznych wątpliwości wśród jednostek samorządu terytorialnego. Choć projektowane zmiany mają na celu dostosowywanie obowiązujących przepisów prawa krajowego do orzecznictwa TSUE, w obecnym kształcie nie przynoszą one odpowiedzi na wszystkie stawiane pytania. Niejasności powstają w odniesieniu do przepisu przejściowego, zwłaszcza na tle dotychczas stosowanej praktyki w zakresie opłat przekształceniowych dotyczących użytkowania wieczystego ustanowionego przed dniem 1 maja 2004 r. Opłaty takie były bowiem traktowane przez podatników (a także organy podatkowe i sądy administracyjne) jako niepodlegające opodatkowaniu VAT. Wydaje się natomiast, że zgodnie z wyrokiem TSUE, jak też projektowaną zmianą, każda opłata przekształceniowa powinna zostać objęta zakresem opodatkowania VAT. W konsekwencji, powstaje szereg wątpliwości i niejasności, jak interpretować powyższy przepis w kontekście dotychczas stosowanej praktyki, jak również podstawowych zasad prawa administracyjnego i podatkowego, do których należy m.in. zasada zaufania do organów państwowych. Na tę chwilę, z uwagi na wciąż toczący się proces legislacyjny oraz lakoniczne wyjaśnienia zawarte w uzasadnieniu do projektu ustawy, konieczne wydaje się dalsze monitorowanie prac nad projektem, a także bieżących rozstrzygnięć wydawanych przez organy podatkowe oraz sądy administracyjne, odnoszących się do wskazanego problemu.
Autorzy:
