TSUE wypowiedział się w sprawie opodatkowania VAT dotacji na OZE i usuwanie azbestu

W dniu 30 marca 2023 r. zostały opublikowane dwa wyroki Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydane w związku z postępowaniami prowadzonymi w polskich sprawach, których stronami są jednostki samorządu terytorialnego. Sprawy dotyczyły montażu przez gminę systemów odnawialnych źródeł energii na nieruchomościach mieszkańców (C-612/21) oraz realizacji przez gminę programu usuwania azbestu z nieruchomości mieszkańców (C-616/21).

Orzeczenia zostały wydane na skutek pytań prejudycjalnych skierowanych do TSUE przez Naczelny Sąd Administracyjny (“NSA”). Wątpliwości NSA dotyczyły przede wszystkim ustalenia, czy JST przy realizacji założonych projektów działają jako podatnicy VAT. W przypadku projektu dot. montażu systemów OZE NSA poruszył także aspekt włączenia do podstawy opodatkowania otrzymanego przez JST dofinansowania.

Orzeczenia TSUE

W opublikowanych wyrokach Trybunał przedstawił stanowisko, zgodnie z którym jednostki samorządu terytorialnego podczas realizacji przedmiotowych projektów nie działają jako podatnicy VAT, lecz jako organy władzy publicznej.

W uzasadnieniu Trybunał podkreślił, że działalność gminy, zarówno w zakresie dostarczenia i zainstalowania systemów OZE na nieruchomościach mieszkańców, jak i polegająca na zleceniu przedsiębiorstwu zewnętrznemu czynności usuwania azbestu i odbierania od mieszkańców wyrobów i odpadów zawierających azbest, nie będą stanowić dostawy towarów ani świadczenia usług opodatkowanych VAT. Przedstawione przez Trybunał tezy opierają się  przede wszystkim na argumentacji, według której działalność gmin w zakresie przedmiotowych projektów nie ma na celu osiągania stałego dochodu i nie prowadzi do żadnej płatności ze strony mieszkańców lub - w odniesieniu do montażu OZE - skutkuje jedynie zapłatą przez mieszkańców kwot pokrywających co najwyżej jedną czwartą poniesionych kosztów, gdzie pozostała część jest finansowana ze środków publicznych. 

Jeśli chodzi o kwestię opodatkowania otrzymanej dotacji, Trybunał wskazał, iż nie stanowi ona dłużej przedmiotu sprawy. Skoro bowiem czynności podejmowane przez gminy znajdują się poza zakresem przepisów o VAT, opodatkowaniu nie będzie podlegać ani dofinansowanie, ani ewentualna wpłata mieszkańców.

Wydane orzeczenia są zgodne z założeniami, który zostały wstępnie zaproponowane w opinii Rzecznik Generalnej TSUE z dnia 10 listopada 2022 r. 

Pełna treść orzeczeń: 

• C-612/21
• C-616/21

Co to oznacza dla JST?

Rozstrzygnięcia zaprezentowane przez TSUE prawdopodobnie w istotny sposób zmienią dotychczasowe podejście polskich organów podatkowych i pozwolą ujednolicić orzecznictwo polskich sądów. Wyroki te mogą wpłynąć zarówno na bieżące rozliczenia podatkowe samorządów (związane z obecnie realizowanymi projektami), jak również na historyczne okresy, w których prowadzone były podobne działania. Niewątpliwie stanowisko Trybunału powinno stanowić dla JST impuls do przeanalizowania trwających i zrealizowanych inwestycji w zakresie odnawialnych źródeł energii, przydomowych oczyszczalni ścieków, usuwania azbestu i folii rolniczych.

Oczywiście pozostajemy do Państwa dyspozycji w przypadku jakichkolwiek pytań związanych z powyższym zagadnieniem.