Rozliczenia podatkowe jednostek samorządu terytorialnego w ramach grupy VAT

Jednostki samorządu terytorialnego i utworzone przez nie instytucje kultury oraz spółki komunalne mogą tworzyć grupę podatkową VAT.

W przypadku dokonywania przez członka grupy podatkowej VAT sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności oraz rolników ryczałtowych, to grupa podatkowa VAT zobowiązana jest do prowadzenia ewidencji sprzedaży za pomocą kasy rejestrującej. W rezultacie, na paragonie fiskalnym powinien zostać ujawniony NIP grupy podatkowej VAT, nie zaś indywidualny numer NIP danego członka grupy.

Stan faktyczny

Z wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej wystąpiła gmina, która realizuje zadania określone ustawą o samorządzie gminnym za pośrednictwem gminnych jednostek budżetowych. Gmina wraz ze swoimi jednostkami budżetowymi działa jako jeden podatnik VAT. W procesie centralizacyjnym Gminy, z uwagi na formę organizacyjną i prawną, nie zostały uwzględnione instytucje kultury i spółki komunalne, w tym m.in. Gminny Ośrodek Kultury i Sportu (“GOKS”) oraz spółka realizująca zadania w zakresie zaopatrzenia w wodę i odbioru ścieków (“Spółka”). W przyszłości Gmina planuje utworzyć grupę VAT, w skład której wchodzić będą: Gmina, GOKS oraz Spółka.

Pomiędzy jednostkami budżetowymi Gminy mającymi wchodzić w skład grupy VAT dochodzi do wymiany usług. Spółka obsługuje jednostki Gminy w zakresie gospodarki wodno-ściekowej. Ponadto, zarówno GOKS, jak i Spółka współorganizują wraz z Gminą imprezy kulturalne w ramach realizacji zadań własnych. Aktualnie sprzedaż biletów na wydarzenia kulturalne na rzecz osób fizycznych ewidencjonowana jest wyłącznie przez GOKS.

W związku z powyższym gmina zwróciła się do organu podatkowego z następującymi pytaniami:

1. Czy Gmina, GOKS oraz Spółka będą uprawnione do utworzenia grupy podatkowej VAT, o której mowa w art. 15a ustawy o VAT?
2. Czy w związku z utworzeniem grupy podatkowej VAT ewidencjonowanie sprzedaży na rzecz osób fizycznych będzie odbywało się w taki sposób, że na paragonach będą widniały dane grupy VAT czy też podmiotu, który faktycznie dokonał takiej sprzedaży (członka grupy podatkowej VAT)?

Stanowisko gminy

W ocenie wnioskodawcy Gmina, GOKS oraz Spółka będą uprawnione do utworzenia grupy podatkowej VAT, o której mowa w art. 15a ustawy o VAT, ponieważ spełniają wszystkie kryteria określone w tym przepisie, tj. posiadają siedzibę na terytorium Polski, a ponadto między powyższymi podmiotami zachodzą powiązania:

• finansowe - gmina jest jedynym udziałowcem Spółki, ponadto posiada bezpośrednio 100% udziałów w kapitale zakładowym GOKS i 100% prawa do udziału w zysku,
• ekonomiczne - gmina jest organizatorem GOKS oraz zapewnia środki niezbędne do prowadzenia przez GOKS działalności kulturalnej, a wójt gminy sprawuje nad nią bezpośredni nadzór - w tym kontekście gmina pełni funkcje kontrolne wobec GOKS, jednocześnie w odniesieniu do Spółki - obsługuje ona jednostki gminy (w tym GOKS) w zakresie gospodarki wodno-ściekowej, a zatem dochodzi do wymiany usług między członkami grupy VAT,
• organizacyjne - GOKS oraz Spółka znajdują się pod wspólnym kierownictwem gminy (zarówno organizatorem GOKS, jak i jedynym wspólnikiem Spółki jest gmina, w której władzę wykonawczą pełni wójt, a zatem sprawuje on pośrednio i w ujęciu faktycznym kontrolę nad tymi podmiotami).

Jednocześnie grupa podatkowa VAT zostanie utworzona na podstawie zawartej pomiędzy gminą, GOKS i Spółką umowy, która zawierać będzie niezbędne elementy wskazane w art. 15a ust. 10 ustawy o VAT. 

W zakresie pytania drugiego Gmina wskazała, że z momentem utworzenia grupa podatkowa VAT stanie się nowym podatnikiem VAT - w rezultacie podmiotowość na gruncie podatku VAT utracą wszystkie podmioty dotychczas funkcjonujące jako podatnicy VAT tworzący tę grupę. W konsekwencji, podatnikiem dokonującym sprzedaży usług lub towarów na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych będzie grupa VAT (jako nowy podatnik). Również w przypadku nabywania usługi lub towaru to grupa VAT będzie nabywcą usługi lub towaru. Co za tym idzie, na dokumencie fiskalnym w postaci paragonu, który ewidencjonował będzie sprzedaż, powinny widnieć dane grupy (jako podatnika, który dokonał sprzedaży), nie zaś jak dotychczas dane poszczególnych członków grupy VAT.

Stanowisko organu podatkowego

Organ podatkowy uznał stanowisko Gminy za prawidłowe. Wskazał, że w świetle ustawy o VAT, warunkiem utworzenia grupy VAT jest to, aby podmioty te były powiązane finansowo, ekonomicznie, organizacyjnie oraz aby zawarły umowę o utworzeniu grupy VAT. Jednocześnie, warunek istnienia powiązań finansowych, ekonomicznych i organizacyjnych pomiędzy członkami grupy VAT musi być spełniony nieprzerwanie przez okres, w jakim ta grupa posiada status podatnika. Skoro więc między Gminą, GOKS oraz Spółką zachodzą powyższe powiązania, to podmioty te będą uprawnione do utworzenia grupy VAT. Jednocześnie, jak wskazał organ, w przepisach obowiązujących od dnia 1 stycznia 2023 r. nie ma zastrzeżenia co do konieczności posiadania osobowości prawnej lub szczególnej formy prawnej przez członków grupy VAT. Nie występują także wprost wyłączenia, które uniemożliwiałyby zawiązanie grupy VAT w ramach jednostki samorządu terytorialnego i utworzonych przez nią podmiotów, np. instytucji kultury lub spółek komunalnych. Tym samym, wskazane wyżej podmioty będą uprawnione do utworzenia grupy VAT w rozumieniu przepisów ustawy o VAT.

Odnosząc się natomiast do obowiązku prowadzenia ewidencji sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących, organ wskazał, że zgodnie z ogólną zasadą obowiązek prowadzenia ewidencji sprzedaży przy zastosowaniu kasy rejestrującej dotyczy wszystkich podatników, którzy dokonują sprzedaży na rzecz określonych w nim odbiorców, tj. osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych. Jednocześnie, w momencie dokonania sprzedaży rejestrowanej przy zastosowaniu kasy rejestrującej powstaje obowiązek wydania paragonu nabywcy. Zatem sprzedawca obowiązany jest dołożyć wszelkich starań, aby przekazać do dyspozycji nabywcy wydrukowany z kasy rejestrującej dokument potwierdzający sprzedaż, w momencie dokonania tej sprzedaży. 

Zgodnie z ustawą o VAT, grupa VAT traktowana jest jako nowy podatnik, zaś jej członkowie są wykreśleni z rejestru podatników VAT, a więc przestają rozliczać się odrębnie dla celów VAT. Grupę VAT jako podatnika VAT obowiązują ogólne zasady dotyczące stosowania kas rejestrujących. A zatem, to grupa VAT jest obowiązana prowadzić ewidencję sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących. Konsekwencją tego jest fakt, iż na paragonie fiskalnym będą widniały dane grupy VAT, nie zaś jej poszczególnych członków.

Co to oznacza dla samorządów?

Przepisy o grupach VAT weszły w życie z dniem 1 stycznia 2023 r. Dzięki nowym regulacjom podmioty powiązane ze sobą finansowo, ekonomicznie i organizacyjnie mogą rozliczać się jako jeden podatnik VAT, co generuje znaczne oszczędności podatkowe i poprawę płynności finansowej wewnątrz grupy. Dotychczasowa praktyka pokazuje jednak, że samorządy z dużą dozą ostrożności podchodzą do możliwości tworzenia podatkowych grup VAT, pomimo znacznych korzyści, jakie niesie za sobą to rozwiązanie. Poza omawianą interpretacją Dyrektor KIS tylko trzy razy rozstrzygnął w tym roku w zakresie prawa do utworzenia grupy podatkowej VAT przez gminę i jej jednostki organizacyjne - wszystkie rozstrzygnięcia były natomiast pozytywne dla podatników (por. interpretacje indywidualne: z dnia 20 stycznia 2023 r., sygn. 0113-KDIPT1-2.4012.817.2022.1.KW, z dnia 17 marca 2023 r., sygn. 0114-KDIP4-1.4012.544.2022.2.AM oraz z dnia 2 czerwca 2023 r., sygn. 0113-KDIPT1-2.4012.216.2023.2.AJB). Wydane interpretacje mogą być dobrym prognostykiem dla jednostek samorządu terytorialnego, które chciałyby skorzystać ze wskazanego rozwiązania, lecz wciąż się wahają.

Jeżeli jesteście Państwo zainteresowani dodatkowymi informacjami/wyjaśnieniami w zakresie możliwości tworzenia grup VAT przez jednostki samorządu terytorialnego, zapraszamy do kontaktu.