TSUE - Pobieranie przez samorząd opłaty klimatycznej a VAT

W dniu 13 lipca 2023 r. został opublikowany wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydany w związku z postępowaniem prowadzonym w niemieckiej sprawie, której stroną jest jednostka samorządu terytorialnego (JST). Sprawa dotyczyła pobierania przez gminę opłaty klimatycznej za udostępnianie obiektów uzdrowiskowych. 

Orzeczenie zostało wydane na skutek pytania prejudycjalnego skierowanego do TSUE przez federalny trybunał finansowy w Niemczech. Wątpliwości niemieckiego organu dotyczyły przede wszystkim ustalenia, czy JST pobierając opłatę klimatyczną za udostępnianie obiektów uzdrowiskowych od kuracjuszy, prowadzi działalność gospodarczą w rozumieniu Dyrektywy o VAT, nawet pomimo faktu, iż obiekty uzdrowiskowe pozostają ogólnodostępne dla mieszkańców niepodlegającym obowiązkowi uiszczania opłaty. 

Stanowisko TSUE

W opublikowanym wyroku Trybunał przedstawił stanowisko, zgodnie z którym udostępnienie obiektów uzdrowiskowych przez gminę nie stanowi „odpłatnego świadczenia usług” w rozumieniu Dyrektywy o VAT, w sytuacji gdy gmina na podstawie statutu gminy pobiera od przebywających na jej terenie gości opłatę klimatyczną w określonej wysokości za każdy dzień pobytu, podczas gdy obowiązek uiszczenia tej opłaty jest związany nie z korzystaniem z tych obiektów, lecz z pobytem na terenie gminy, a obiekty te są swobodnie i nieodpłatnie dostępne dla każdego.

Przedstawiona przez Trybunał teza opiera się przede wszystkim na argumentacji, według której nie wydaje się, aby istniał stosunek prawny, w ramach którego następowałaby wymiana świadczeń wzajemnych pomiędzy z jednej strony gminą, która na podstawie statutu gminy pobiera opłatę klimatyczną w określonej wysokości za każdy dzień pobytu przebywających na jej terenie gości, a z drugiej strony tymi gośćmi, którzy mają prawo do korzystania z obiektów uzdrowiskowych udostępnionych przez tę gminę, które są swobodnie dostępne dla wszystkich, w tym dla osób niepodlegających tej opłacie.

Nie można zatem uznać, że wynagrodzenie otrzymywane przez gminę, a mianowicie opłata klimatyczna, wynika ze świadczenia usługi, a mianowicie udostępnienia obiektów uzdrowiskowych, za które stanowiłaby ona bezpośrednie świadczenie wzajemne.

W ocenie Trybunału, obowiązek uiszczenia opłaty klimatycznej jest związany nie z korzystaniem przez osoby podlegające temu obowiązkowi z obiektów uzdrowiskowych udostępnionych przez gminę, lecz z pobytem na terytorium gminy, niezależnie od powodów, które go uzasadniają.

Co to oznacza dla JST?

Wydając zaprezentowane rozstrzygnięcie Trybunał ponownie pochylił się nad problematyką statusu jednostek samorządu terytorialnego jako podatników VAT lub organów władzy publicznej. Pobór opłaty klimatycznej, określonej na podstawie obowiązujących lokalnie aktów prawnych, jest kolejnym obszarem, który TSUE wyraźnie wyłącza spod zakresu obowiązywania przepisów o podatku VAT. 

Biorąc pod uwagę liczne miejscowości uzdrowiskowe zlokalizowane na terenie Polski, wyrok może być istotny również dla polskich gmin i miast. Należy jednak podkreślić, że jego tezy powinno się każdorazowo odnieść do konkretnego stanu faktycznego, uwzględniając przede wszystkim zakres realizowanych świadczeń czy sposób uregulowania opłat.