Odliczanie VAT od wydatków gminy na budynek biblioteki

Gmina może dokonać odliczenia podatku naliczonego z faktur zakupowych dokumentujących wydatki inwestycyjne i remontowe poniesione na budynek biblioteki, który następnie w całości zostanie wynajęty jednostce kulturalnej.

Stan faktyczny

Z wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej wystąpiła gmina, która rozpoczęła realizację inwestycji obejmującej remont i nadbudowę budynku, w którym powstanie biblioteka publiczna. Inwestycja zostanie sfinansowana w części ze środków własnych gminy, a w części ze środków pozyskanych z funduszu rządowego. Wydatki związane z realizacją inwestycji zostaną udokumentowane fakturami wystawionymi na gminę.

Po zrealizowaniu inwestycji gmina zamierza wynająć budynek bibliotece publicznej, która posiada osobowość prawną i jest odrębnym od gminy podatnikiem VAT. Umowa najmu zostanie zawarta na czas nieokreślony. Czynsz najmu zostanie skalkulowany na poziomie lokalnych cen wynajmu. W ramach umowy najmu bibliotece będzie przysługiwać prawo do podnajmu pomieszczeń budynku osobom trzecim. 

W związku z powyższym gmina zwróciła się do organu podatkowego z pytaniem, czy może dokonać odliczenia podatku VAT naliczonego na fakturach zakupu związanych z realizacją inwestycji, biorąc pod uwagę okoliczność, że całość budynku zostanie wynajęta jednostce kulturalnej posiadającej osobowość prawną.

Stanowisko gminy

W ocenie gminy będzie ona uprawniona do odliczania podatku VAT naliczonego z faktur dokumentujących poniesione wydatki inwestycyjne. Stosownie bowiem do art. 86 ust. 1 ustawy o VAT podatnikowi  przysługuje odliczenie podatku naliczonego, jeżeli towary i usługi wykorzystywane są do wykonywania czynności opodatkowanych. Skoro więc gmina zamierza wynająć cały budynek bibliotece publicznej, która oprócz działalności statutowej będzie mogła prowadzić również działalność w zakresie podnajmu pomieszczeń budynku, to działalność ta będzie stanowiła działalność opodatkowaną. W konsekwencji przesłanki, o których mowa w art. 86 ust. 1 ustawy o VAT, zostaną spełnione.

Stanowisko organu podatkowego

Organ podatkowy uznał stanowisko gminy za prawidłowe. Zgodnie z ustawą o VAT prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wyłącznie w przypadku kumulatywnego spełnienia dwóch warunków, tj.:

• odliczenia tego dokonuje podatnik podatku od towarów i usług,
• towary i usługi, w związku z nabyciem których podatek został naliczony, są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych.

Co do zasady jednostki samorządu terytorialnego nie występują w charakterze podatników VAT - z uwagi na wykonywanie zadań własnych, dla realizacji których zostały one powołane. Uzyskują one jednak status podatnika VAT, jeżeli wykonują czynności na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

W przedstawionej sprawie gmina, wynajmując budynek bibliotece publicznej, będzie działać na podstawie umowy cywilnoprawnej, a zatem będzie występować w charakterze podatnika VAT. Wynajęty budynek będzie służyć gminie do wykonywania komercyjnych, odpłatnych czynności. Gmina będzie bowiem pobierała czynsz najmu tytułem korzystania z budynku. A zatem, w ocenie organu, gminie będzie przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego na fakturach zakupu związanych z realizacją inwestycji.

Co to oznacza dla samorządów?

Przedstawiona przez organ podatkowy ocena co do zasady jest spójna z wydawanymi dotychczas interpretacjami indywidualnymi w zakresie prawa do odliczenia VAT naliczonego od wydatków inwestycyjnych ponoszonych na remont czy modernizację budynku, który w późniejszym czasie zostanie w całości przeznaczony na cele komercyjne. W takich przypadkach nie powinno budzić wątpliwości organu, że jednostka samorządu terytorialnego, zawierając umowę najmu bądź dzierżawy, działa w charakterze podatnika VAT, a poniesione uprzednio wydatki inwestycyjne mają związek z czynnościami opodatkowanymi VAT (tj. z odpłatnym udostępnieniem przez gminę budynku na podstawie umowy cywilnoprawnej). 

Co jednak istotne, pomimo przejrzystych przepisów w powyższym zakresie, dość powszechnie zdarzają się sytuacje, w których organy podatkowe poddają pod dyskusję prawo samorządów do odliczenia VAT. Wynika to z faktu, że przyjmowane wartości czynszu najmu bądź dzierżawy budynków należących do gminy często odbiegają (są znacząco niższe) od cen przyjętych na otwartym rynku nieruchomościowym. Specyfika podmiotu, jakim jest jednostka samorządu terytorialnego, wymaga bowiem od niego, aby określając stawki czynszu, brał pod uwagę szereg innych czynników, niż tylko dochodowość inwestycji. Czynniki te  są z kolei irrelewantne z perspektywy niezależnego przedsiębiorcy, co rzeczywiście może generować pewne różnice. Organy podatkowe w analizie takich przypadków idą natomiast o krok dalej i dopatrują się próby obejścia prawa.

Biorąc pod uwagę powyższe, aby zabezpieczyć możliwość pełnego odliczenia VAT od wydatków poniesionych na realizację podobnych inwestycji, zalecamy wystąpienie z wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej.