Organy podatkowe konsekwentnie odmawiają samorządom prawa do odliczenia VAT od dróg

Gminie nie przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego wynikającego z faktur dokumentujących wydatki poniesione w związku z realizacją inwestycji związanej z przebudową dróg lokalnych.

Stan faktyczny

Z wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej wystąpiła gmina, która rozpoczęła realizację inwestycji obejmującej przebudowę dróg lokalnych. Inwestycja zostanie sfinansowana w części ze środków własnych gminy, a w części ze środków pozyskanych z funduszu rządowego. Wydatki związane z realizacją inwestycji zostaną udokumentowane fakturami wystawionymi na gminę. 

Zgodnie ze złożonym przez gminę oświadczeniem podatek VAT będzie stanowił wydatek kwalifikowalny, zaś nabywane towary i usługi w ramach realizowanej inwestycji nie będą służyły czynnościom opodatkowanym VAT.

W związku z powyższym gmina zwróciła się do organu podatkowego z pytaniem, czy może dokonać odliczenia podatku VAT naliczonego na fakturach zakupu związanych z realizacją inwestycji. 

Stanowisko gminy

Zdaniem Gminy, nie będzie ona uprawniona do odliczenia podatku VAT z tytułu nabycia towarów i usług wykorzystywanych na potrzeby realizacji inwestycji. Stosownie bowiem do art. 86 ust. 1 ustawy o VAT podatnikowi  przysługuje odliczenie podatku naliczonego, jeżeli towary i usługi wykorzystywane są do wykonywania czynności opodatkowanych, a odliczenia tego dokonuje podatnik VAT. Skoro więc nabywane przez gminę towary i usługi nie będą służyły czynnościom opodatkowanym, to przesłanki, o których mowa w art. 86 ust. 1 ustawy o VAT, nie zostaną spełnione.

Stanowisko organu podatkowego

Organ podatkowy uznał stanowisko gminy za prawidłowe. Zgodnie z ustawą o VAT prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wyłącznie w przypadku kumulatywnego spełnienia dwóch warunków, tj.:

• odliczenia tego dokonuje podatnik podatku od towarów i usług,
• towary i usługi, w związku z nabyciem których podatek został naliczony, są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych.

W przedstawionej sprawie, w ocenie organu, warunki uprawniające do odliczenia podatku, o których mowa powyżej, nie będą jednak spełnione. Gmina, realizując inwestycję w zakresie przebudowy dróg lokalnych, będzie nabywać towary i usługi w ramach wykonywania zadań własnych, a zatem nie będzie działać w charakterze podatnika VAT, natomiast wydatki związane z wykonaniem tego zadania nie będą służyły czynnościom opodatkowanym podatkiem VAT. A zatem, zgodnie z interpretacją przedstawioną przez Dyrektora KIS, gminie nie będzie przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego na fakturach zakupu związanych z realizacją inwestycji.

Co to oznacza dla samorządów?

Przedstawiona przez organ podatkowy ocena co do zasady jest spójna z wydawanymi dotychczas interpretacjami indywidualnymi w zakresie braku prawa do odliczenia VAT naliczonego od wydatków inwestycyjnych ponoszonych na budowę lub przebudowę dróg lokalnych. W takich przypadkach nie budzi wątpliwości organu, że jednostka samorządu terytorialnego, realizując zadanie własne, wykonuje je w ramach władztwa publicznego, a zatem działa w charakterze organu administracji publicznej. W takim ujęciu gmina nie zostaje uznana za podatnika VAT, ponieważ realizuje zadania własne służące zaspokajaniu zbiorowych potrzeb wspólnoty samorządowej.

W ostatnim czasie jednak wśród samorządów pojawiają się coraz częstsze wątpliwości w tym zakresie. W szczególności gminy wskazują, że niejednokrotnie budowane drogi lokalne prowadzą m.in. do działek, będących przedmiotem opodatkowanej sprzedaży lub do terenów inwestycyjnych, w stosunku do których taka sprzedaż też może występować. Samorządy często argumentują możliwość odliczenia VAT od wydatków na realizację takiej inwestycji tym, że budowa drogi była nierozerwalnie związana z chęcią sprzedaży działek budowlanych i zasadniczo nie miała wpływu na usprawnienie ruchu drogowego w gminie, a ponadto, gmina nie podjęłaby się budowy drogi w danej lokalizacji, gdyby nie kierowała się chęcią sprzedaży nieruchomości. Do tej pory jednak podejście organów podatkowych i sądów administracyjnych w tym temacie jest dość restrykcyjne. Decydujące znaczenie w wydawanych rozstrygnięciach przypisuje się  bowiem temu, że gmina, budując drogę lokalną, działa w sferze władztwa publicznego, a tym samym występuje w charakterze organu administracji publicznej, co przesądza o braku możliwości odliczenia VAT.