Gmina nie odliczy VAT od wydatków promocyjnych

Gminie nie przysługuje prawo do odliczenia VAT naliczonego wynikającego z faktur dokumentujących wydatki z tytułu zakupu materiałów reklamowych i informacyjnych oraz prezentów małej wartości, a także wydatki poniesione w związku z organizacją jarmarku i zamieszczeniem życzeń świątecznych w gazecie lokalnej.

Stan faktyczny

Gmina, której omawiana sprawa dotyczy, odliczyła podatek VAT wynikający z faktur dokumentujących zakup drukowanych materiałów reklamowych i informacyjnych oraz prezentów małej wartości, tj. plakatów, koszulek, breloków, smyczy i toreb reklamowych oraz odznak. 

Ponadto w zakupach towarów i usług pozostałych związanych ze sprzedażą opodatkowaną i zwolnioną, Gmina uwzględniła zakupy związane z działalnością kulturalną prowadzoną na rzecz społeczności lokalnej, tj. wydatki poniesione na organizację jarmarku i życzenia świąteczne zamieszczone w lokalnej gazecie. W opisie faktur dokumentujących ww. wydatki powołano się na klasyfikację budżetową - dział 921 klasyfikacji budżetowej pod nazwą Kultura i Ochrona Dziedzictwa Narodowego, rozdział 92195, tj. pozostała działalność. Do odliczenia tych zakupów zastosowano wskaźnik struktury (współczynnik VAT).

Organ I instancji uznał jednak, że Gminie nie przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego z faktur VAT dokumentujących wydatki na budowanie (poprawę) wizerunku i promocję, tj. wydatki na działalność kulturalną, na nabycie drukowanych materiałów reklamowych i informacyjnych oraz prezentów małej wartości. Wskazał bowiem, że wydatki o charakterze promocyjnym i informacyjnym jako związane z wykonywaniem zadań własnych Gminy są czynnościami niepodlegającymi VAT.

Gmina wyczerpała dostępną ścieżkę odwoławczą, a sprawa ostatecznie została rozstrzygnięta przez NSA.

Stanowisko NSA

Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną Gminy, wskazując przy tym, iż w niniejszej sprawie kwestia sporna dotyczy tego, czy Gmina spełnia ustawowe przesłanki  pozwalające uznać, że przysługuje jej prawo do odliczenia podatku naliczonego wynikającego z faktur VAT dokumentujących wydatki z tytułu zakupu materiałów reklamowych i informacyjnych oraz prezentów małej wartości, a także wydatki poniesione w związku z organizacją jarmarku i zamieszczeniem życzeń świątecznych w gazecie lokalnej. 

W przedstawionym stanowisku NSA stwierdził, iż wydatki ponoszone na cele promocyjne przez jednostkę samorządu terytorialnego  są wydatkami ponoszonymi w ramach zadań własnych gminy. Analiza rzeczywistej istoty tych transakcji potwierdza bowiem, w opinii sądu, że wydatki te są czynione celem zaspokajania zbiorowych potrzeb wspólnoty samorządowej (mieszkańców gminy) i jako takie związane są z czynnościami znajdującymi się poza systemem VAT. Wobec ww. stwierdzeń brak jest podstaw prawnych do zastosowania art. 90 ust. 2 ustawy o VAT. Ponadto sąd zaznaczył, że pomimo tego, iż każda Gmina prowadząca prawidłową gospodarkę finansową, dokonując szeregu inicjatyw w ramach zadań własnych, będzie osiągała skutek chociażby w postaci przyciągania inwestorów, to uznanie, że jest to związek mający walor bezpośredniego, w rozumieniu art. 86 ust. 1 ustawy o VAT (art. 168 dyrektywy 112), byłoby w rozpoznawanej sprawie wnioskiem zbyt daleko idącym.

Dodatkowo skład orzekający podkreślił, że nie jest możliwe tożsame traktowanie podatkowe wydatków promocyjnych jednostki samorządu terytorialnego oraz analogicznych wydatków ponoszonych przez podmioty biznesowe. Inny jest bowiem cel podejmowanych działań - w przypadku typowego przedsiębiorcy wydatki marketingowe stanowią element cenotwórczy sprzedawanych przez niego towarów lub usług (czego nie można powiedzieć o gminie).

Komentarz

Bazując na opisywanym rozstrzygnięciu (jak również na wcześniejszym orzecznictwie sądów administracyjnych) można dojść do wniosku, że samorządy, rozliczając podatek VAT od wydatków z tytułu zakupu materiałów reklamowych i informacyjnych oraz prezentów małej wartości, powinny liczyć się z możliwością zakwestionowania przez organy podatkowe prawa do odliczenia (nawet z wykorzystaniem prewspółczynnika i współczynnika VAT). W konsekwencji, dokonując podobnych zakupów, należy każdorazowo przeanalizować ich cel i związek z poszczególnymi zadaniami realizowanymi przez gminę. Przy aktualnej linii orzeczniczej wyłącznie możliwość bezpośredniego powiązania wydatków marketingowych z czynnościami opodatkowanymi VAT daje szansę na odliczenie podatku naliczonego wykazanego na fakturach otrzymanych przez jednostkę.

To stanowisko sądów znajduje jednak swoich przeciwników, którzy trafnie wskazują, że pomimo ogólnej pozycji samorządów jako organów władzy publicznej, w określonym zakresie działają one również jako podatnicy VAT (np. w zakresie sprzedaży / dzierżawy nieruchomości zarówno dla osób fizycznych, jak też przedsiębiorców). Ponoszone wydatki promujące wizerunek danej gminy powinny zatem być odnoszone do całokształtu działalności i traktowane podobnie jak inne wydatki natury ogólnej, np. wydatki bieżące ponoszone przez urząd gminy. Wydaje się więc, że sprawy podobne, jak ta opisana powyżej, systematycznie będą wracać na wokandę polskich sądów.