W cieniu wprowadzenia Polskiego Ładu, 30 grudnia 2021 r., po wielu miesiącach oczekiwań, ostatecznie podpisano rozporządzenie nowelizujące rozporządzenie z dnia 28 sierpnia 2018 r. w sprawie pomocy publicznej udzielanej niektórym przedsiębiorcom na realizację nowych inwestycji (Rozporządzenie PSI).
Wraz z nowelizacją, do tzw. Polskiej Strefy Inwestycji (PSI) wprowadzono kilka istotnych zmian, o których w szczególe piszemy poniżej.
Kluczowe obszary zmian
- Nowa mapa pomocy regionalnej = zmiana wartości intensywności pomocy wpływająca na kalkulację limitu zwolnienia CIT w poszczególnych województwach
- Ograniczenia dla inwestorów z województwa dolnośląskiego, mazowieckiego i wielkopolskiego - nie wszystkie typy inwestycji będą kwalifikować się do pomocy w PSI.
- Nowe zasady budowania limitu zwolnienia CIT - decyzje o wsparciu wydawane od 1 stycznia 2022 r. nie będą umożliwiały uwzględniania do kalkulacji limitu pomocy publicznej 130% zadeklarowanych minimalnych wydatków inwestycyjnych. Kwalifikowana będzie wyłącznie deklarowana wartość minimalna inwestycji.
- Nowe kryteria jakościowe - wraz z nowelizacją przedsiębiorcy uzyskali możliwość zadeklarowania 4 nowych kryteriów jakościowych związanych z aktywizacją określonych grup zawodowych, tworzeniem powiązań regionalnych, inwestowaniem w robotyke przemysłową oraz OZE. Jednocześnie, usunięte zostały dwa dotychczasowe, tj. w zakresie działalności usługowej - utworzenie tzw. centrum nowoczesnych usług dla biznesu oraz w zakresie działalności przemysłowej - osiągnięcie odpowiedniego poziomu sprzedaży zagranicznej.
“Patrząc na wszystkie zmiany zarówno w Rozporządzeniu PSI jak i Polskim Ładzie wielu przedsiębiorców będzie musiało dokładnie przeanalizować jakie mechanizmy wsparcia będą dla nich w konkretnej sytuacji najlepsze. W zależności od sytuacji można będzie wybrać PSI, estoński CIT albo inne ulgi podatkowe.” - Grzegorz Kuś, dyrektor w PwC
Zmiany intensywności pomocy publicznej
Pierwszą kluczową zmianą, która wynika z nowelizacji mapy pomocy regionalnej jest zmiana intensywności pomocy publicznej na terenie Polski a przez to zasad kalkulowania wartości zwolnienia podatkowego, które stanowi pomoc publiczną w ramach PSI.
Powyższa zmiana powoduje, iż od 1 stycznia 2022 r. inwestorzy w poszczególnych obszarach będą mogli liczyć na zaprezentowane w tabeli poniżej poziomy wsparcia. Od danego poziomu wsparcia uzależniona będzie, podobne jak dotychczas, określona liczba kryteriów jakościowych koniecznych do zadeklarowania i spełnienia przez inwestora:
Na podstawie powyższej tabeli można wysnuć kilka wniosków. Po pierwsze, większość obszarów w Polsce uzyskało zwiększenie intensywności publicznej, a w najgorszym przypadku zachowanie status quo z perspektywy finansowej 2014-2020. Po drugie, na większości obszaru Polski wystarczające będzie uzyskanie 4 lub 5 punktów jakościowych, aby móc uzyskać decyzję o wsparciu.
Tego czego nie można zauważyć, to specyficznej sytuacji województwa dolnośląskiego, wielkopolskiego i regionu warszawskiego stołecznego. Na wskazanych obszarach decyzje o wsparciu dla dużego przedsiębiorcy będą wydawane jedynie na inwestycje:
a) związane z założeniem nowego zakładu lub z dywersyfikacją działalności zakładu, pod warunkiem że nowa działalność, która ma być prowadzona, nie jest taka sama jak działalność poprzednio prowadzona w danym zakładzie ani podobna do takiej działalności;
b) polegające na nabyciu aktywów należących do zakładu, który został zamknięty lub zostałby zamknięty, gdyby nie został nabyty, i który jest nabywany przez inwestora niezwiązanego ze sprzedawcą, pod warunkiem że nowa działalność, jaka ma być prowadzona z wykorzystaniem nabytych aktywów, nie jest taka sama, jak działalność prowadzona w zakładzie przed nabyciem ani podobna to takiej działalności.
Nie będzie za to możliwości uzyskania pomocy na zwiększenie mocy produkcyjnych istniejącego zakładu.
"Powyższa zmiana jest istotna zwłaszcza z perspektywy przedsiębiorców planujących inwestycję na Dolnym Śląsku oraz w Wielkopolsce, dla których powyższe ograniczenia co do zakresu inwestycji, na którą można dostać pomoc publiczną może stanowić nieprzyjemne zaskoczenie. Bowiem takie ograniczenia w dostępie do zwolnienia CIT w ramach PSI oraz innych form pomocy regionalnej nie występowały do końca 2021 r." - Dorota Wolna, dyrektor w PwC.
Stare i nowe kryteria ilościowe
Duże zmiany nastąpiły również w zakresie tzw. kryterium ilościowego, czyli minimalnej wysokości wydatków inwestycyjnych wymaganej do zadeklarowania w danej lokalizacji ze względu na wielkość przedsiębiorstwa oraz przedmiot samej inwestycji.
Obniżeniu o 50% ulegną minimalne wydatki inwestycyjne dla projektów polegających na reinwestycji realizowanej przez średnich i dużych przedsiębiorców. Sama reinwestycja powinna być rozumiana jako:
a) zwiększeniu zdolności produkcyjnej istniejącego zakładu,
b) dywersyfikacji produkcji zakładu przez wprowadzenie produktów uprzednio nieprodukowanych w zakładzie lub
c) zasadniczej zmianie dotyczącej procesu produkcyjnego istniejącego zakładu.
Przykład:
Jeśli w danej lokalizacji próg wejścia dla dużego przedsiębiorcy wynosi 60 mln PLN, a inwestycja będzie polegać na rozbudowie istniejącego zakładu, wówczas próg wejścia zostanie obniżony do 30 mln PLN.
Jednocześnie zmieniono podejście w zakresie obecnej już w przepisach możliwości obniżania kryterium ilościowego wartości inwestycji o 95% w stosunku do wartości podstawowej wymaganej w danym regionie. Z preferencji tej wykreślono możliwość uwzględnienia jej w przypadku inwestycji z zakresu działalności B+R. Jednocześnie, beneficjentami obniżenia progu wejścia o 95% z tytułu nakładów ponoszonych na rzecz nowoczesnych usług dla biznesu mogą być jedynie średni i duzi przedsiębiorcy.
"Podsumowując, z perspektywy inwestorów planujących rozwój biznesu w 2022 r. zdecydowanie należy docenić wprowadzenie obniżenie o 50% progu wejścia w zakresie minimalnych wydatków inwestycyjnych w zakresie tzw. reinwestycji. Potencjalnie, może to być działanie, które będzie stymulantem dla gospodarki poprzez zachęcenie do realizowania nowych inwestycji, które powoli będą mogły być planowane z uwzględnieniem coraz mniejszej ingerencji pandemii Covid-19 czy to na zasoby kadrowe, czy to na łańcuchy dostaw. Równie pozytywnie należy ocenić ukłon w stronę średnich przedsiębiorców, którzy będą mogli korzystać z 90% obniżenia wysokości wydatków inwestycyjnych." - Agnieszka Szymczyk, menedżer w PwC.
Brak możliwości zwiększania limitu zwolnienia podatkowego
Fundamentalna zmiana została wprowadzona w zakresie wysokości wydatków inwestycyjnych, które będą mogły stanowić podstawę do ustalenia dostępnej puli pomocy publicznej, tj wartości zwolnienia podatkowego. Mianowicie, w odróżnieniu od dotychczasowej możliwości kwalifikowania 130% zadeklarowanych minimalnych wydatków inwestycyjnych, obecnie wartość pomocy publicznej będzie każdorazowo ustalana na podstawie wydatków inwestycyjnych wskazanych bezpośrednio w decyzji o wsparciu w dniu jej wydania.
Przykład:
Jeśli dany przedsiębiorca zadeklaruje poniesienie 50 mln PLN, w lokalizacji, która ma 50% intensywności wsparcia, a efektywnie poniesie tych wydatków 60 mln PLN to wysokość pomocy publicznej (w wartości nominalnej) będzie ustalana w odniesieniu do 50 mln PLN i będzie wynosić maksymalnie 25 mln PLN.
"Brak możliwości zwiększenia puli wydatków kwalifikowanych należy uznać za najbardziej negatywną zmianę dla inwestorów. Dotychczas, możliwość budowania zwolnienia podatkowego w oparciu o realne wydatki inwestycyjne stanowiło możliwość urealnienia planów budżetowych prezentowanych w momencie aplikowania o pomoc i odzwierciedlenie fluktuacji cen na rynku. Obecnie, przy cały czas stosunkowo dużej niepewności co do całościowego obrazu post pandemicznych rynków światowych oraz postępującej inflacji, wycofanie możliwości kwalifikowania do pomocy 130% zadeklarowanych wydatków inwestycyjnych pozbawia inwestorów elastycznego podejścia do budżetowania projektu i wpływa na ograniczenie limitu zwolnienia podatkowego." - Grzegorz Kuś, dyrektor w PwC
Preferencyjne warunki wejścia do PSI dla inwestycji z większego grona miast
Kolejną istotną zmianą jest dodanie do listy miast tracących funkcje społeczno-gospodarcze 18 nowych pozycji. Mianowicie, lista została uzupełniona o: Głogów, Legnice, Świdnice, Świecie, Lubartów, Łuków, Łask, Opoczno, Lębork, Chojnice, Piekary Śląskie, Siemianowice Śląskie, Zawiercie, Ostródę, Iławę, Chodzież i Stargard.
Status miasta tracącego fukncje społeczno-gospodarcze wiąże się z preferencyjnymi, najniższymi wymaganiami co do minimalnej wartości inwestycji które wynoszą 10 mln PLN. Dodatkowo rozszerzono zakres gmin, w których ten próg będzie mógł być stosowany, o te gminy, które graniczą z gminami, w których zlokalizowane są miasta tracące funkcje społeczno-gospodarcze
Finalnie, w wyniku nowelizacji Rozporządzenia PSI 10 mln próg wejścia obowiązuje dla inwestycji zlokalizowanych na obszarach:
- powiatów, w których stopa bezrobocia jest większa niż 250% średniej krajowej,
- miasta z wykazu miast średnich tracących funkcje społeczno-gospodarcze,
- gminy, na której położone jest to miasto,
- gmin graniczących z ww. gminami.
"Powyższa zmiana powinna zostać oceniona z perspektywy czasu jako korzystna dla podatników jak również dla poszczególnych regionów. Dzięki rozszerzeniu listy miast średnich tracące funkcje społeczno-gospodarcze oraz rozszerzenie 10 mln progu wejścia również na gminy graniczące z gminami, na których położone jest takie miasto, możliwe będzie realizowanie inwestycji, które mogą mieć istotne znaczenie dla danego regionu, w znacznie większym zakresie geograficznym, aniżeli jedynie w obrębie jednej gminy. Ponadto, potencjalnie rozszrzeenie tego zakresu umożliwi ściągniecie większej liczby inwestorów do „skupiskch” takich gmin, w wyniku czego nastąpi rozwój mikroregionu." - Michał Nogański, konsultant w PwC.
Zmiany w kryteriach jakościowych
W wyniku nowelizacji Rozporządzenia PSI z dotychczasowych kryteriów usunięto kryteria w zakresie utworzenia centrum nowoczesnych usług dla biznesu o zasięgu wykraczającym poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (dotyczące inwestycji realizowanej w sektorze usług) oraz osiągnięcie odpowiedniego poziomu sprzedaży poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (dotyczące inwestycji realizowanej w sektorze przemysłowym).
Ponadto, zmiana nastąpiła w zakresie kryterium odnośnie inwestycji w projekty wspierające branżę zgodne z aktualną polityką rozwojową kraju, czyli tzw. branże strategiczne. Dotychczas należało wpisać się zarówno w jeden sektorów ze Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju, jak również w Regionalne Inteligentne Specjalizacje. Obecnie zostało to rozdzielone i wystarczające będzie wpisanie się tylko w jedną z nich.
Jednocześnie wprowadzono dodatkowe kryteria jakościowe:
Tym samym, od 2022 r. nowi inwestorzy deklarując kryteria jakościowe będą mogli wybierać już nie z 10, a z listy 13 kryteriów jakościowych.
"Jakkolwiek wprowadzenie nowych kryteriów należy uznać za dobre posunięcie, dające inwestorom swobodniejszy wybór kryteriów i akcentujące potrzebę silnego rozwoju technologicznego i wspierania powrotu do pracy kobiet i osób niepełnosprawnych, to tak jak dotychczas nie zadbano o precyzyjne sformułowanie wymagań w odniesieniu do nowych kryteriów i nie skorzystano z możliwości doprecyzowania kryteriów dotychczasowych. Nadal w tym obszarze będzie wiele wątpliwości po stronie inwestorów na etapie analizy i wyboru kryteriów a później ich realizacji. Pomimo funkcjonowania nieformalnych wytycznych na cele kontroli kryteriów jakościowych nie wprowadzono tych doprecyzowań do przepisu. W efekcie brzmienie przepisu w zakresie wybranych kryteriów jakościowych stoi w sprzeczności z szczegółowymi wytycznymi jakie Strefy będą się posługiwać w trakcie kontroli. To może wywołać wiele sporów na linii Inwestor - Strefa - Ministerstwo." - Agnieszka Szymczyk, menedżer w PwC.
Podsumowanie
Poza opisanymi powyżej, nowelizacja obejmuje również szereg zmian technicznych i poprawiających brzmienie przepisów, jak również wprowadza nowy wzór formularza aplikacyjnego. Naszym zdaniem wprowadzone zmiany zmierzają w dobrym kierunku, nastawiając się na wzrost aktywności gospodarczo-inwestycyjnej w 2022 r. oraz kładą nacisk na rozwój słabiej rozwiniętych obszarów Polski. Ponadto, wpisują się w długofalowe strategie rozwoju zarówno Polski, jak i regionu, poprzez zachęcenie do inwestowania w robotykę przemysłową oraz OZE.
Natomiast niektóre zmiany, w tym uniemożliwienie kwalifikowania do pomocy publicznej 130% zadeklarowanych w decyzji o wsparciu kosztów kwalifikowanych oraz brak precyzji w odniesieniu do sposobu weryfikacji kryteriów jakościowych będą odebrane negatywnie wśród inwestorów i mogą uczynić zwolnienie podatkowe w PSI mniej atrakcyjną zachętą inwestycyjną.
Oczywiście, jak wprowadzone zmiany będą funkcjonowały i jakie skutki przyniosą pokażą pierwsze miesiące po wejściu w życie nowelizacji.
Autorzy:
