Przepisy o cenach transferowych obowiązujące od 2019 r., z jednej strony nakładają nowe wymagania na podatników dokonujących transakcji z podmiotami powiązanymi, których przedmiotem są wartości niematerialne, z drugiej natomiast, dają organom podatkowym nowe narzędzia pozwalające na dokładniejszą analizę warunków tych transakcji.

 

Czym są wartości niematerialne?

Polskie przepisy o cenach transferowych nie definiują pojęcia wartości niematerialnych („WN”).

Wskazówki, czym są owe wartości możemy za to znaleźć w Wytycznych OECD[1], zgodnie z którymi „niematerialny” odnosi się do czegoś, co:

  • nie jest aktywem fizycznym ani finansowym, 
  • może być przedmiotem własności lub może być kontrolowane w celu jego wykorzystania w działalności, oraz
  • którego wykorzystanie lub przeniesienie zostałoby wynagrodzone, jeśli nastąpiłoby między niezależnymi podmiotami.

W Wytycznych OECD położono nacisk na badanie warunków transakcji uzgodnionych między niepowiązanymi podmiotami dla porównywalnych transakcji dot. WN, a nie na definicje legalne.

Pojęcie WN należy zatem rozpatrywać na gruncie cen transferowych stosunkowo szeroko.

 

Obowiązki dokumentacyjne związane z wartościami niematerialnymi

 

Wycena elementem dokumentacji podatkowej

Każda transakcja objęta dokumentacją lokalną powinna zawierać tzw. analizę cen transferowych, uzasadniającą rynkowość transakcji. W przypadku WN analiza cen transferowych często przyjmuje postać analizy zgodności wykorzystującej techniki wyceny (jako tzw. innej metody weryfikacji cen transferowych).

 

Elementy obowiązkowe analizy cen transferowych 

Zgodnie z obowiązującymi przepisami wycena będąca analizą zgodności powinna zawierać:

  • uzasadnienie wyboru zastosowanej techniki wyceny,
  • opis źródeł danych wykorzystanych do wyceny,
  • opis oraz uzasadnienie założeń przyjętych do wyceny,
  • opis oraz uzasadnienie założeń przyjętych do prognoz,
  • opis źródeł wykorzystanych danych oraz wskazanie celu prognozy,
  • analizę wrażliwości wskazującą wpływ zmian poszczególnych założeń na wynik wyceny,
  • uzasadnienie przyjętego punktu z przedziału wartości przedmiotu transakcji kontrolowanej.

 

Formularz TPR

Informacje o transakcjach pomiędzy podmiotami powiązanymi, których przedmiotem są WN, podlegają również raportowaniu organom skarbowym w ramach formularza TPR.  Raportowane dane obejmują m.in. informacje o rodzaju WN oraz sposobie ich wyceny uwzględniającym zastosowaną metodę, okres prognozy i współczynnik dyskontowy.

 

Trudne do wyceny wartości niematerialne

Ustawodawca, nowelizując przepisy o cenach transferowych, wprowadził od 1 stycznia 2019 r. definicję legalną pojęcia „trudnych do wyceny wartości niematerialnych i prawnych” („TWWN). Zgodnie z wprowadzoną definicją, TWWN są to wartości niematerialne, a także prawa do tych wartości, dla których w momencie ich przenoszenia między podmiotami powiązanymi:

  • nie istniały wiarygodne dane porównawcze ani prognozy dotyczące przyszłych przepływów pieniężnych lub przewidywanych przychodów z tych wartości, lub
  • dla których założenia przy ich wycenie obarczone były wysokim stopniem niepewności, co powoduje, że ostateczny rezultat ekonomiczny z przeniesienia tych wartości był trudny do określenia.

 

Nowe obowiązki

Uznanie danej wartości niematerialnej za TWWN wiąże się z istotnymi konsekwencjami na gruncie cen transferowych.

Pierwszą z nich jest obowiązek uwzględnienia dodatkowych elementów w ramach badania porównywalności, m.in.: oceny możliwości przyjęcia płatności warunkowych czy też rekalkulacji wysokości pierwotnie ustalonej ceny TWWN.

Druga z nich pojawia się, jeżeli rozbieżności pomiędzy danymi prognozowanymi a danymi rzeczywistymi prowadzą do różnicy w wysokości ceny transferowej TWWN, wynoszącej co najmniej 20% wartości ceny transferowej skalkulowanej w oparciu o dane prognozowane. W takiej sytuacji organ podatkowy przy określaniu dochodu podatnika może wziąć pod uwagę okoliczności, które nie mogły być znane stronom w momencie zawarcia transakcji, a które, jeżeli byłyby znane, mogłyby powodować określenie przez strony wyższej lub niższej wartości jej przedmiotu.

Wprowadzone regulacje zobowiązują podatników po pierwsze do sporządzania dokładnych i wiarygodnych prognoz, które stanowią podstawę określenia ceny transferowej TWWN, a po drugie, do weryfikacji tych prognoz pod kątem ewentualnych rozbieżności z danymi rzeczywistym.

 

Wartości niematerialne a art. 15e ustawy o CIT

Należy mieć na uwadze, iż określony w art. 15e Ustawy o CIT limit zaliczania kosztów w transakcjach wewnątrzgrupowych do kosztów uzyskania przychodów ma zastosowanie również do transakcji dotyczących  korzystania z WN.

Wycena WN ma istotny wpływ na ustalenie warunków transakcji związanych z korzystaniem z danych WN a tym samym na koszty limitowane w ramach art. 15e ustawy o CIT.

 

Zainteresowanie organów podatkowych WN

Zainteresowanie organów podatkowych cenami transferowymi stale rośnie. Coraz częściej w trakcie kontroli podatkowych lub celno-skarbowych oceniane są transakcje dotyczące WN. Podczas kontroli badane są m.in następujące kwestie: 

  • uzasadnienie biznesowe przeniesienia WN,
  • wysokość stawek licencyjnych (stawki i okresy przyjęte w wycenie vs przyjęte w umowie),
  • zastosowana metoda wyceny WN,
  • założenia (np. stopa dyskontowa) przyjęte w wycenie WN.

 

[1] Wytyczne Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju w sprawie cen transferowych dla przedsiębiorstw wielonarodowych i administracji podatkowych, Paryż 2017