Wymóg korekty odliczenia dokonanego przez zbywcę nieruchomości przez nabywcę tej nieruchomości jest niezgodny z prawem unijnym

Przepisy krajowe przewidujące korektę odliczeń podatku VAT przez podatnika innego niż ten, który dokonał wstępnego odliczenia są niezgodne z przepisami unijnymi - wynika z orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości UE.

Komentowany wyrok zapadł w ramach sporu pomiędzy szwedzkim organem podatkowym a podatnikiem, który nabył nieruchomość wybierając opodatkowanie VAT. Poprzedni właściciel tej nieruchomości przy jej nabyciu również wybrał opodatkowanie i dokonał odliczeń podatku naliczonego. Podczas sprzedaży strony nie uzgodniły, że poprzedni właściciel dokona korekty dokonanych odliczeń VAT (szwedzkie przepisy podatkowe nie przewidują takiego obowiązku). Podatnik oddał nieruchomość w najem, kontynuując w ten sposób wykorzystywanie nieruchomości do celów transakcji podlegających opodatkowaniu.

Podatnik zbył następnie nieruchomość osobom fizycznym, które nie zamierzały wykorzystać jej do celów transakcji podlegających opodatkowaniu. W konsekwencji organ podatkowy, wezwał podatnika do dokonania korekty odliczeń podatku naliczonego dokonanych przez poprzedniego właściciela i zwrotu VAT w wysokości odpowiadającej pozostałemu okresowi korekty.

Organ podatkowy twierdził, że zbywca nieruchomości odniósłby nieuzasadnioną korzyść, jeżeli w wyniku zmiany sposobu korzystania przez niego z tej nieruchomości korekta odliczenia dokonanego przez zbywcę nieruchomości nie byłaby od niego wymagana. Nabywca nabył bowiem nieruchomość, która nie podlega żadnemu podatkowi. Ponadto, organ uważał, że w braku możliwości dokonania korekty po stronie nabywcy ciągłość systemu VAT byłaby zagrożona, ponieważ cena sprzedaży nieruchomości zostałaby obliczona w taki sposób, aby objąć ewentualną korektą odliczenia VAT, a zatem oznaczałoby to ukryte opodatkowanie, którego nabywca ze swej strony nie może odliczyć, jeżeli wykorzystywał tę nieruchomość do transakcji dających prawo do odliczenia VAT.

Wyrok Trybunału

Istotą powyższego orzeczenia było ustalenie czy przepisy unijne stoją na przeszkodzie przepisom krajowym, które z jednej strony przewidują, że zbywca nieruchomości nie jest zobowiązany do dokonania korekty odliczenia VAT naliczonego, jeżeli nabywca będzie wykorzystywać tę nieruchomość wyłącznie w celu dokonania transakcji dających prawo do odliczenia, a z drugiej zobowiązują nabywcę do dokonania korekty tego odliczenia w odniesieniu do pozostałego okresu korekty w momencie kolejnego zbycia przez niego danej nieruchomości osobie trzeciej, która nie będzie wykorzystywać nieruchomości do takich transakcji.

Zdaniem TSUE, wbrew temu, co twierdził organ podatkowy, argumenty dotyczące pewności prawa i konieczności zagwarantowania, by korekty nie przysparzały żadnej nieuzasadnionej korzyści ani nie prowadziły do powstania ukrytego opodatkowania, nie mogą uzasadniać pobrania kwot należnych w następstwie korekty odliczenia VAT od podatnika innego niż ten, który dokonał tego odliczenia.

W odpowiedzi na argumenty organu podatkowego w zakresie powstania ukrytego opodatkowania w sytuacji braku możliwości dokonania korekty po stronie nabywcy, Trybunał wskazał, że te same konsekwencje mogą wystąpić również w sytuacji, gdy państwo członkowskie postanowi nie skorzystać z uprawnienia przewidzianego w art. 188 ust. 2 dyrektywy VAT do uchylenia wymogu dokonywania korekty.

Trybunał podkreślił, że do państw członkowskich należy przyjęcie wszelkich przepisów przydatnych do stosowania art. 188 dyrektywy VAT na warunkach przewidzianych w art. 189 tej dyrektywy, z poszanowaniem wszystkich przepisów tej dyrektywy oraz zasad ogólnych, takich jak zasada pewności prawa.

Zdaniem TSUE, nawet jeśli dyrektywa VAT nie zawiera żadnej wyraźnej wskazówki dotyczącej podatnika zobowiązanego do zapłaty zobowiązań podatkowych wynikających z korekty odliczenia VAT, nie można z tego wnioskować, że na podstawie przepisów Dyrektywy państwa członkowskie mogą swobodnie decydować, który podatnik powinien zapłacić VAT w takim kontekście. W tym zakresie Trybunał powołał się na swój wcześniejszy wyrok z 10 października 2013 r. w sprawie Pactor Vastgoed (C‑622/11).

W związku z powyższym, TSUE uznał, że przepisy krajowe, zgodnie z którymi zbywca nieruchomości nie jest zobowiązany do dokonania korekty odliczenia VAT naliczonego, zobowiązują jednocześnie nabywcę do dokonania korekty tego odliczenia w odniesieniu do pozostałego okresu korekty w momencie kolejnego zbycia przez niego danej nieruchomości osobie trzeciej, która nie będzie wykorzystywać nieruchomości do takich transakcji, są niezgodne z dyrektywą VAT.

Znaczenie orzeczenia

Powyższe orzeczenie Trybunału zasadniczo wpisuje się w obowiązujące przepisy polskiej ustawy o VAT, które przewidują, że obowiązek dokonania korekty odliczeń podatku naliczonego spoczywa na podatniku dokonującym tego odliczenia. Ponadto, ustawodawca polski nie zdecydował się na skorzystanie z uprawnienia przewidzianego w art. 188 ust. 2 dyrektywy VAT przewidującego możliwość uchylenia wymogu dokonywania korekty. Niemniej, powyższy wyrok może mieć o tyle istotne znaczenie, że potwierdza on ogólną zasadę, zgodnie z którą korekty odliczeń służą zagwarantowaniu rzetelności odliczeń oraz zapewnieniu neutralności obciążeń podatkowych działalności gospodarczej, bez względu na cel czy rezultaty tej działalności, pod warunkiem że co do zasady podlega ona opodatkowaniu VAT.