Mechanizm odwrotnego obciążenia nie ma zastosowania przy nabyciu przez spółkę na rzecz najemców usług z załącznika nr 14 do ustawy o VAT

Mechanizm odwrotnego obciążenia nie znajduje zastosowania w sytuacji gdy spółka będąca właścicielem lokali, nabywa na rzecz najemców usługi wymienione w poz. 2-48 załącznika nr 14 do ustawy o VAT.

Sprawa dotyczyła spółki zajmującej się najmem lokali w budynkach biurowych. W związku z zawarciem umów, zobowiązała się do odpowiedniego dostosowania lokali. Lokale w zależności od umowy mogą być udostępnione w standardzie podstawowym lub ponadpodstawowym - w przypadku którego niezbędne jest całkowite dostosowanie lokalu do potrzeb najemcy. W związku z tym spółka nabyła od podmiotów trzecich towary i usługi, w tym prace o charakterze budowlanym zawarte w załączniku do ustawy o VAT oraz wyposażenie meblowe na stałe montowane w lokalu przez wykonawców. Kosztem nabycia towarów i usług obciążeni będą najemcy poprzez wliczenie kosztów w cenę najmu i poprzez bezpośrednie przeniesienie tych kosztów w części, w której przekraczają określony w danej umowie próg najmu, na podstawie wystawionych przez spółkę faktur VAT. 

Na tym tle spółka zadała następujące pytania: 

• Czy spółka jest obowiązana do rozliczenia podatku VAT należnego w ramach mechanizmu odwrotnego obciążenia w związku z nabyciem od wykonawców związanych z adaptacją prac objętych poz. 2-48 załącznika nr 14 do ustawy o VAT? 
• Czy w związku z nabyciem od wykonawców związanych z adaptacją prac, spółce będzie przysługiwać prawo do odliczenia VAT naliczonego z faktur otrzymanych od wykonawców? 

Zdaniem spółki nie jest ona zobowiązana do rozliczenia podatku VAT należnego w ramach mechanizmu odwrotnego obciążenia w związku z nabyciem usług obejmujących prace adaptacyjne, z załącznika nr 14 do ustawy o VAT. Nabywając od wykonawców prace związane z adaptacją, spółka będzie występowała w charakterze inwestora. Jako że nie wykonuje ona na rzecz najemców usług budowlanych, wyklucza to jednocześnie możliwość wystąpienia wykonawców w charakterze podwykonawców. W konsekwencji, nabywane przez spółkę usługi nie mogą być objęte mechanizmem odwrotnego obciążenia. W odniesieniu do pytania nr 2, zdaniem podatnika będzie mu przysługiwać prawo do odliczenia podatku naliczonego z faktur otrzymanych przez wykonawców. 

Stanowisko organu 

Dyrektor KIS nie zgodził się ze stanowiskiem spółki wskazując, że w przypadkach określonych w pytaniu nr 1, znajdzie zastosowanie mechanizm odwrotnego obciążenia na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 8 ustawy o VAT. Zdaniem organu, w momencie kiedy spółka zleca wykonanie prac adaptacyjnych mieszczących się w poz. 2 – 48 załącznika nr 14 do ustawy o VAT, częściowo obciąża najemcę kosztem prac adaptacyjnych. W związku z tym to najemca jest ostatecznym odbiorcą nabywanych prac, a nie spółka. Z ekonomicznego punktu widzenia, usługi nie powinny być dzielone dla celów podatkowych, gdy będą tworzyć jedną usługę kompleksową, obejmującą kilka świadczeń pomocniczych. Jeżeli jednak w skład usługi będą wchodzić czynności, które nie służą wykonaniu czynności zasadniczej, lecz mogą mieć charakter samoistny, to nie ma podstaw do traktowania ich jako element usługi kompleksowej. W związku z powyższym należy uznać, że usługi nabywane przez spółkę są niezależne, samodzielne i możliwe do zrealizowania oddzielnie. Pomimo, że koszty prac związanych z adaptacją lokalu poniesione zostały wstępnie przez spółkę, to przenoszone są ostatecznie na najemcę poprzez wliczenie ich w czynsz najmu, przez co nie można uznać, że spółka świadczy usługę kompleksową. Zatem w analizowanym przypadku niezależnie od przyjętego sposobu rozliczania kosztów nabycia związanych z adaptacją lokalu usług objętych poz. 2-48 załącznika nr 14 do ustawy o VAT przez spółkę z najemcą, przy nabyciu tych usług przez spółkę od wykonawcy opodatkowanie powinno nastąpić na zasadzie mechanizmu odwrotnego obciążenia.

Odnosząc się do pytania nr 2 organ stwierdził, że w analizowanym przypadku zostały spełnione przesłanki uprawniające spółkę do odliczenia podatku naliczonego wynikającego ze złożonej deklaracji podatkowej. Jednak ze względu na dosyć specyficzny charakter sprawy znajdzie zastosowanie wyłączenie wynikające z art. 88 ust. 3a pkt 7 ustawy o VAT. Faktura wystawiona przez wykonawców nie powinna zawierać podatku VAT, w związku z czym spółce nie przysługuje prawo do jego odliczenia. Niemniej jednak z uwagi na spełnienie przesłanek, spółce przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego wynikającego ze złożonej deklaracji podatkowej. Określony przez spółkę, jako nabywcę usług objętych mechanizmem odwrotnego obciążenia, podatek należny stanowi jednocześnie podatek naliczony, który podlega odliczeniu. 

Wyrok sądu 

WSA w Warszawie przychylił się do stanowiska spółki i uchylił zaskarżoną interpretację. Sąd wskazał, że istotą sporu jest to czy spółka jest zobowiązana do rozliczenia VAT należnego w ramach zastosowania mechanizmu odwrotnego obciążenia. Jak wynika z wniosku, w każdym z wymienionych przypadków spółka nadal będzie właścicielem obiektów niezależnie od zakresu wykonanych prac.  W przypadku gdy prace zleca właściciel nieruchomości - inwestor – to wykonawcy nie można nazwać podwykonawcą, niezależnie od treści art. 8 ust. 2a ustawy o VAT. Zdaniem sądu ulepszenia nieruchomości są dokonywane na rzecz właścicieli, w związku z czym spółka nie odsprzedaje usług, a jedynie uwzględnia ich koszt w ramach otrzymanego wynagrodzenia. Bez znaczenia jest to czy nakłady te zostaną uwzględnione w czynszu czy wystąpi o zwrot całości. Zatem należy uznać, że doszło do naruszenia przepisów ustawy o VAT, które jako wyjątek od zasady wprowadzają – mechanizm odwrotnego obciążenia.