Zgodnie z obecnym brzmieniem regulacji 1 lipca 2020 r. wejdzie w życie nowa matryca stawek VAT. Oznacza to zastąpienie rozbudowanego i skomplikowanego systemu określania stawek VAT dla towarów, opartego o Polską Klasyfikację Wyrobów i Usług (PKWiU), przez prostszy system bazujący zasadniczo na nomenklaturze scalonej (CN).
Planowo, zmiany miały wejść w życie 1 kwietnia 2020 r., jednak by w trwającej sytuacji epidemiologicznej nie obciążać podatników koniecznością dostosowania się do zmian, termin ten przesunięto o trzy miesiące.
Niemniej już od 1 listopada 2019 r. podatnicy mają możliwość wnioskowania o wydanie Wiążących Informacji Stawkowych (WIS), czyli urzędowych dokumentów określających w formie decyzji administracyjnej klasyfikację danego towaru / usługi oraz stawkę VAT właściwą dla ich sprzedaży.
Przeanalizowaliśmy wydawane przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej wybrane WIS, przedstawiając poniżej nasze wnioski z pierwszych miesięcy funkcjonowania tego nowego instrumentu.
Podatnicy zainteresowani uzyskaniem WIS
Pierwsze WIS były wydawane już w styczniu 2020 r. (17 decyzji). Od lutego widać jednak dynamiczny wzrost wydawanych decyzji (co zapewne wynika z tego, że termin na wydanie WIS wynosi 3 miesiące). Tylko do połowy lutego wydano ok. 150 WIS, zaś do końca lutego już ponad 350. W samym marcu ilość wydanych WIS wyniosła ponad 300.
Tendencja ta pokazuje, że WIS był oczekiwanym przez podatników instrumentem – w przeciwieństwie bowiem do rozwiązań funkcjonujących przed jego wprowadzeniem, umożliwia on urzędowe potwierdzenie stosowanej klasyfikacji oraz stawki VAT w dokumencie mającym rangę decyzji.
Potwierdzenie stosowania klasyfikacji czy obniżonej stawki?
Przegląd wydawanych WIS sugeruje, że podatnicy wnioskują o WIS zasadniczo dla celów potwierdzenia możliwości zastosowania obniżonej stawki VAT.
Podatnicy zdecydowanie częściej niż o klasyfikacje towarów czy usług opodatkowanych podstawową, 23% stawką podatku pytali o opodatkowanie towarów czy usług, opodatkowanych obniżoną, 8% czy 5% stawką VAT.
Kwestia zastosowania 23% stawki VAT była przede wszystkim poruszana w zakresie klasyfikacji towarów, które objęte są obligatoryjnym mechanizmem podzielonej płatności – jednak zapytań tych było stosunkowo niewiele (przykładowo, w zakresie działu 72 – żeliwo i stal - wydano 6 WIS, zaś w zakresie usług budowlanych wyszukiwanie na stronach DKIS w ogóle nie daje rezultatów). Może to wynikać jednak z tego, że obligatoryjny mechanizm podzielonej płatności został wprowadzony od 1 listopada i bazuje na klasyfikacji PKWiU, zatem podatnicy dokonujący sprzedaży objętej mechanizmem potwierdzali wcześniej, tj. przed wprowadzeniem WIS klasyfikacje w inny sposób (uzyskując np. opinie klasyfikacyjne czy potwierdzając obowiązek stosowania mechanizmu w drodze interpretacji indywidualnych).
Warto wskazać, że kwestia powinności zastosowania 23% stawki VAT była w analizowanych WIS również wynikiem zakwestionowania stanowiska podatnika przez organ (np. w stosunku do możliwości uznania pewnych suplementów diety jako towarów opodatkowanych 5% stawką VAT zgodnie z poz. 17 nowego załącznika nr 10 do ustawy o VAT). Zdecydowana większość wydawanych WIS potwierdza jednak klasyfikację proponowaną przez podatników we wnioskach.
W kontekście nowej matrycy stawek VAT występowanie z wnioskami w zakresie możliwości stosowania obniżonych stawek VAT jest jednak o tyle naturalne, że obniżone stawki VAT obejmują całe działy CN –nie zaś tak jak wcześniej szczegółowo określone podkategorie.
Oznacza to, że pewne grupy objęte dotychczas wyższymi stawkami VAT zostały objęte obniżonymi stawkami (w niektórych przypadkach nawet z 23% na 5%) - Ustawodawca wprowadzając nową matrycę stawek VAT przyjął zasadę „równania w dół” – tj. zasadę generalnego obniżania stawek VAT w przypadku, gdy dla danego towaru / usługi zmienia się stawka VAT.
Najpopularniejsze pieczywo
Najlepszym przykładem dla zobrazowania powyższego jest opodatkowanie pieczywa i wyrobów piekarniczych (w tym w szczególności ciastek). To właśnie dział CN 19 (Przetwory ze zbóż, mąki, skrobi lub mleka; pieczywa cukiernicze) jest działem klasyfikacyjnym, o który podatnicy pytają najczęściej[1].
Na gruncie obowiązujących do lipca załączników do ustawy o VAT, w zależności od czynników takich jak skład (zawartość cukru, tłuszczu, czy innych dodatków) czy data przydatności do spożycia, wyroby te mogły być opodatkowane zarówno 5%, 8% jak i 23% stawką podatku.
Nowa matryca przewiduje zaś, że właściwie każdego rodzaju pieczywo opodatkowane będzie 5% stawką podatku. Nic więc dziwnego, że podatnicy, dla których w skrajnych sytuacjach oznacza to zmianę w opodatkowaniu o 18%, przed zmianą stawki z 23%, czy 8% na 5% chcą uzyskać urzędowe potwierdzenie dla prawidłowości takiego działania.
Poza tym - taka zmiana otwiera również pole do opodatkowania obniżoną stawką VAT pewnych rodzajów towarów, opodatkowanych dotychczas podstawową stawką VAT. Dział 19 nomenklatury scalonej obejmuje bowiem przykładowo wyroby takie jak wafle, czy herbatniki - również te powleczone czekoladą czy innymi przetworami zawierającymi kakao.
Analiza składu na przykładzie opodatkowania gotowych posiłków i dań…
Analizując wydawane WIS wydaje się, że organy przywiązują dużą uwagę do analizy składu produktów, starając się jak najprecyzyjniej zaklasyfikować dany wyrób do odpowiedniego grupowania.
Ciekawym tego przykładem jest analiza wyrobów zaklasyfikowanych do działu CN 16 (przetwory z mięsa, ryb lub skorupiaków, mięczaków lub pozostałych bezkręgowców wodnych). W wydanych WIS do tego działu zaklasyfikowano przykładowo sałatki z kurczakiem, krokiety z mięsem, kotlety z puree ziemniaczanym i warzywami, bagietkę z kurczakiem, czy hot-dogi.
Organy analizują bowiem szczegółowo skład danego wyrobu – posiłkując się przy dokonaniu klasyfikacji notami wyjaśniającymi, które wskazują, że do działu 16 tego powinny być klasyfikowane również przetwory spożywcze, włącznie z tzw. „przyrządzonymi posiłkami”, które zawierają więcej niż 20% mięsa.
Powyższe pokazuje więc pewne odejście od traktowania danego wyrobu całościowo jako posiłek (dotychczas często opodatkowanego 5% stawką podatku), na rzecz analizy tego, jaki składnik dominuje w tym posiłku – i opodatkowanie wyrobu stawką właściwą dla głównego składnika.
…oraz herbat ziołowych
Powyższą tendencję dobrze obrazuje również przykład opodatkowania herbaty. Zgodnie z nową matrycą, herbata, jako wyrób sklasyfikowany do działu CN 09 podlega opodatkowaniu 23% stawką VAT. Niemniej, w pewnych przypadkach wydane WIS potwierdzały, że nasiona, czy suszone owoce służące do sporządzania naparu herbacianego, pomimo nazwania ich „herbatą” mogą korzystać z preferencyjnej, 5% stawki podatku –odpowiednio jako „nasiona i owoce oleiste; ziarna, nasiona i owoce różne; rośliny przemysłowe lub lecznicze; słoma i pasza” (CN 12) oraz „owoce i orzechy jadalne; skórki owoców cytrusowych lub melonów” (CN 08).
Pokazuje to właściwe i merytoryczne podejście organu do analizowanych wyrobów – pomimo nazwania wyrobu w sposób sugerujący opodatkowanie wyższą stawką VAT, analizowany jest ich faktyczny skład i to on jest decydujący z perspektywy przyjętej klasyfikacji i stosowanej stawki podatku.
Podsumowanie
Bez wątpienia WIS jest instrumentem który ułatwia podatnikom określanie właściwej klasyfikacji dla oferowanych towarów czy usług – oraz przyporządkowanie prawidłowej stawki podatku.
Korzystną wiadomościa jest, że analiza wydanych decyzji pokazuje, że organy dokładnie badają skład produktów, przyporządkowując je do klasyfikacji w oparciu o wytyczne klasyfikacyjne – i co najważniejsze, opierając swoje decyzje na merytorycznych, a nie profiskalnych przesłankach.
Odnosząc się do samego instrumentu, jakim jest WIS wydaje się, że jego funkcja ochronna nie jest jednak dostatecznie wykorzystywana przez podatników dla zabezpieczenia pozycji w innych przypadkach, niż dla celów stosowania stawek VAT. W szczególności wydaje się, że instrument ten mógłby zostać szerzej wykorzystany w kontekście obowiązku stosowania mechanizmu podzielonej płatności.
Jak pokazuje analiza wydawanych dokumentów, podatnicy wnioskują o WIS głównie w celu potwierdzenia możliwości stosowania obniżonych stawek VAT. Należy zaś pamiętać, że instrument ten może i powinien być wykorzystywany szerzej.
***
[1] Przykładowo – w styczniu 15 na 17 wydanych WIS dotyczyło właśnie tej kategorii
Autorzy:
