Rzecznik Generalny TSUE - 5 razy tak dla MDR (DAC6)

English

Rzecznik Generalny Nicholas Emiliou przedstawił 29 lutego 2024 r. opinię w sprawie C-623/22 z wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożonego przez belgijski trybunał konstytucyjny. W odniesieniu do wszystkich pięciu pytań zadanych przez ten trybunał Rzecznik Generalny nie dopatrzył się niezgodności przepisów dyrektywy Rady (UE) 2018/822 z dnia 25 maja 2018 r. (DAC6) z prawem unijnym

Zadane przez belgijski trybunał pytania dotyczyły następujących kwestii:

1. czy DAC6 narusza przepisy Traktatu o Unii Europejskiej (“TUE”) Karty praw podstawowych UE (“Karta”), a w szczególności zasadę równości i niedyskryminacji, z uwagi na to, że nie ogranicza obowiązku zgłoszenia uzgodnień transgranicznych do podatku dochodowego od osób prawnych?
2. czy DAC6 narusza zasadę legalności w prawie karnym zagwarantowaną w europejskiej Konwencji praw człowieka ”EKPC”), zasadę ogólną pewności prawa oraz prawo do poszanowania życia prywatnego zagwarantowane w Karcie i EKPC z uwagi na to, że pojęcia “uzgodnienie”, “pośrednik”, “uczestnik”, “przedsiębiorstwo powiązane”, przymiotnik “transgraniczne”, różne “cechy rozpoznawcze” i “kryterium głównej korzyści”, które dyrektywa stosuje w celu określenia zakresu stosowania i zasięgu obowiązku zgłoszenia uzgodnień transgranicznych podlegających zgłoszeniu, nie są wystarczająco jasne i precyzyjne?
3. czy DAC6 narusza zasadę legalności w prawie karnym oraz prawo do poszanowania życia prywatnego zagwarantowane w Karcie i EKPC z uwagi na to, że moment rozpoczęcia biegu 30-dniowego terminu, w którym pośrednik lub właściwy podatnik powinien spełnić obowiązek zgłoszenia uzgodnienia transgranicznego podlegającego zgłoszeniu, nie jest określony wystarczająco jasno i precyzyjnie?
4. czy DAC6 narusza prawo do poszanowania życia prywatnego zagwarantowane w Karcie i EKPC z uwagi na to, że przewiduje, że jeżeli państwo członkowskie przyjmuje niezbędne środki w celu umożliwienia pośrednikom zwolnienia się z obowiązku przekazywania informacji dotyczących uzgodnień transgranicznych, gdy taki obowiązek zgłoszenia wiązałby się z naruszeniem tajemnicy zawodowej, to państwo to musi zobowiązać pośredników do bezzwłocznego powiadomienia każdego innego pośrednika / właściwego podatnika o ciążących na nim obowiązkach?
5. czy DAC6 narusza prawo do poszanowania życia prywatnego zagwarantowane w Karcie i EKPC z uwagi na to, że obowiązek zgłoszenia uzgodnień transgranicznych pociąga za sobą ingerencję w prawo do poszanowania życia prywatnego pośredników i właściwych podatników?.

Nie tylko CIT

Rzecznik Generalny zajął stanowisko wobec tego, czy DAC6 narusza zasady równości i niedyskryminacji poprzez wprowadzenie obowiązku zgłaszania uzgodnień transgranicznych, który nie ogranicza się do podatku dochodowego od osób prawnych.

Rzecznik nie dostrzegł jakiegokolwiek powodu, dla którego podatek dochodowy od osób prawnych i inne podatki objęte zakresem stosowania DAC6 powinny zostać potraktowane odmiennie.

Odwołując się do stanowiska Komisji Rzecznik wskazał, że gdyby obowiązek zgłoszenia miał dotyczyć tylko jednego rodzaju opodatkowania bezpośredniego (podatku dochodowego od osób prawnych), z wyłączeniem innych form opodatkowania bezpośredniego (na przykład podatku dochodowego od osób fizycznych) i opodatkowania pośredniego, niektórzy podatnicy mogliby przekształcić pewne podlegające opodatkowaniu dochody przedsiębiorstw w inne rodzaje dochodów niepodlegających obowiązkowi zgłoszenia, a to zagroziłoby to realizacji celu rozpatrywanej dyrektywy.

DAC6 przejrzysta i jasna

Rzecznik stwierdził, że nie przekonują go twierdzenia, zgodnie z którymi DAC6 narusza zasadę legalności kar ujętą w Karcie. W tym zakresie wskazał między innymi, że:

• zasada 30 dni określona w DAC6 jest wystarczająco jasna i precyzyjna,
• nie uważa, żeby kryterium głównej korzyści było niejasne lub nieprecyzyjne (wskazał, że istotny jest nie subiektywny punkt widzenia danego podatnika / pośrednika, ale oczekiwanie, jakie miałaby w tym zakresie rozważna i rozsądnie poinformowana osoba oraz, że kryterium to wymaga oceny elementów, które w dużej mierze mają obiektywny charakter),
• termin „wdrożenie” raczej nie może być uznany za niejasny (zauważył przy tym, że działania takie jak udzielanie ogólnych porad, niezwiązanych z określonym i konkretnym uzgodnieniem podatkowym dla jednego lub większej liczby konkretnych klientów, lub zwykły udział w dyskusjach i wymianie poglądów między pośrednikami a podatnikami lub między różnymi pośrednikami, nie wymagają od pośrednika dokonania zgłoszenia na podstawie DAC6),
• termin “uzgodnienie” jest terminem ogólnym z natury i ma szeroki zakres - nie oznacza to jednak, że terminy takie są niejasne lub niejednoznaczne.

Ingerencja w prywatność uzasadniona

Rzecznik wskazał, że o ile rzeczywiście na gruncie DAC6 dochodzi do ingerencji w życie prywatne podatników i pośredników, to ingerencja ta może być uzasadniona jako konieczna i proporcjonalna do osiągnięcia określonych celów interesu publicznego uznawanych przez UE.

Zdaniem Rzecznika ograniczenie wykonywania praw (prawa do poszanowania życia prywatnego) jest określone przepisami, których stosowanie jest wystarczająco jasne i przewidywalne. Przewidywalności i jasności przepisów nie podważa fakt, że mają one dość szeroki zakres.

W ocenie Rzecznika każde uzgodnienie podlegające zgłoszeniu, niezależnie od jego wartości pieniężnej, może ukazywać istotną lukę w ustawodawstwie, która może być rzeczywiście lub potencjalnie wykorzystywana w innych, być może większych, uzgodnieniach.

Jednocześnie Rzecznik wskazał, że to, iż informacje, które należy w świetle DAC6 zgłosić, mogą dotyczyć transakcji zgodnych z prawem, jest spójne z celem rozpatrywanego DAC6, która ma na celu zwiększenie przejrzystości poprzez udostępnienie organom podatkowym określonych informacji dotyczących pewnych uzgodnień podatkowych i nie wiąże się to z jakąkolwiek (pozytywną lub negatywną) oceną legalności tych uzgodnień, ani zgodności działań podatników lub pośredników z, na przykład, przepisami podatkowymi i finansowymi. Nie ocenił on jako problematycznego faktu, że obowiązek zgłoszenia może rozciągać się również na uzgodnienia, które mogą nie być ani „agresywne”, ani umotywowane perspektywą uzyskania pewnej korzyści podatkowej, a cały system podatkowy, zarówno w Unii, jak i poza nią, opiera się na nałożonych na podatników obowiązkach zgłaszania i ujawniania informacji dotyczących działalności, które są co do zasady uznawane za zgodne z prawem.

O zakresie prawa do zwolnienia się z obowiązku zgłoszenia schematu

Rzecznik Generalny odniósł się do kwestii zwolnienia z obowiązku raportowania z uwagi na tajemnicę zawodową. Jego rozważania w tym zakresie mogą budzić wątpliwości. Wydaje się to wynikać z różnego sposobu uregulowania kwestii tajemnicy zawodowej w poszczególnych państwach członkowskich UE. Warto pamiętać, że punktem wyjścia dla rozważań rzecznika było pytanie belgijskiego trybunału, rzecznik nie odnosił się wprost np. do polskich regulacji.

Rzecznik stwierdził, że zgodnie z DAC6 państwa członkowskie mogą przyznać pośrednikom prawo do zwolnienia się z obowiązku w odniesieniu do przekazania informacji o podlegających zgłoszeniu uzgodnieniach transgranicznych jedynie w sytuacji, w której obowiązek zgłoszenia narusza tajemnicę zawodową, która na mocy prawa krajowego danego państwa członkowskiego jest uznawana w odniesieniu do adwokatów i innych profesjonalistów, którzy w wyjątkowych okolicznościach są traktowani w taki sam sposób jak adwokaci.