Udzielenie oprocentowanej pożyczki bez VAT

Udzielenie odpłatnej pożyczki przez czynnego podatnika VAT stanowi czynność podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, jednocześnie korzystającą ze zwolnienia przedmiotowego określonego w art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT.

Sprawa dotyczyła spółki, zarejestrowanej jako czynny podatnik VAT, która okazjonalnie udziela pożyczek osobom fizycznym oraz prawnym, jeżeli wyrażą one zapotrzebowanie na środki pieniężne. Umowa pożyczki przewiduje wynagrodzenie dla pożyczkodawcy w postaci odsetek, do których zapłaty zobowiązani są pożyczkobiorcy.

Spółka udziela pożyczek w ramach działalności gospodarczej. Celem ich udzielenia jest czerpanie zysku w postaci otrzymanych odsetek. Czynność okazjonalnego udzielania pożyczek przez Spółkę generuje przychody, a osiąganie korzyści poprzez wykorzystywanie majątku w celu uzyskania dochodu stanowi zyskowny i umiarkowanie bezpieczny sposób inwestowania środków finansowych dla spółki. Obciążenie odsetkami w momencie ich wymagalności wykazywane jest stosownymi dokumentami księgowymi. Odsetki od udzielonych pożyczek spółka zalicza do przychodów z prowadzonej działalności gospodarczej.

Na tym tle spółka zapytała organ podatkowy:

• Czy pożyczka udzielona przez spółkę podlega opodatkowaniu VAT?
• Czy pożyczka udzielona przez spółkę podlega zwolnieniu przedmiotowemu od podatku VAT na podstawie przepisu art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT?

Zdaniem spółki, czynność udzielenia pożyczki stanowi odpłatne wykonywanie usługi i podlega opodatkowaniu VAT, ale sama umowa pożyczki podlega zwolnieniu przedmiotowemu z podatku naliczonego na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT.

Spółka powołała się na brzmienie art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, które definiuje świadczenie usług jako każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7 tej ustawy. Art. 5 ust. 1 ustawy o VAT stanowi, że opodatkowaniu podatkiem VAT podlegają m.in. odpłatna dostawa towarów oraz odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Uwzględniając podstawową zasadę opodatkowania podatkiem VAT (tj. zasadę powszechności opodatkowania), wszelkie czynności o podłożu gospodarczym podejmowane przez podmiot będący czynnym podatnikiem VAT w ramach prowadzonej działalności oraz spełniające kryteria zaklasyfikowania ich jako dostawy towarów lub świadczenia usług, winny być uznane za podlegające opodatkowaniu VAT.

Spółka wskazała, że uznanie danej czynności za usługę jest możliwe tylko przy jednoczesnym istnieniu bezpośredniego odbiorcy wykonywanego świadczenia, a świadczenie to powinno mieć charakter odpłatny. Opodatkowanie czynności podatkiem VAT musi zostać dokonane przed podmiot posiadający status podatnika VAT, który spółka posiada. Jej zdaniem udzielanie pożyczek przez podatnika VAT w zamian za wynagrodzenie spełnia przesłanki uznania tychże czynności za podlegające opodatkowaniu, niezależnie od częstotliwości czy celu ich udzielania, a także bez względu na status pożyczkobiorcy. 

Spółka stoi na stanowisku, że udzielanie pożyczek przez podmiot prowadzący działalność gospodarczą można identyfikować i zaliczać do jego zawodowej płaszczyzny, nawet jeżeli nie jest to jego podstawowa oraz regularnie podejmowana aktywność. Udzielanie pożyczek jest zatem świadczeniem usług polegającym na udostępnieniu kapitału - za wynagrodzeniem w postaci odsetek, co spełnia obie przesłanki z wcześniej wspomnianego art. 8 ust. 1 ustawy o VAT.

Odnosząc się do kwestii zwolnienia przedmiotowego,  Spółka wskazała na art. 43 ust 1 pkt 38 ustawy o VAT który stanowi, że od podatku VAT zwalnia się m.in. usługi udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych. Zważając na fakt, że spółka jest podatnikiem VAT oraz że udziela pożyczek w ramach swojej działalności gospodarczej, pożyczka powinna podlegać zwolnieniu od podatku VAT.

Na potwierdzenie prezentowanego stanowiska, Spółka przytoczyła szereg interpretacji indywidualnych w zakresie obydwu zadanych pytań.

Organ uznał stanowisko spółki, zarówno co do pierwszego, jak i drugiego pytania, za prawidłowe. 

Wskazał, że - zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy o VAT - opodatkowaniu VAT podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. 

Aby dane świadczenie podlegało opodatkowaniu VAT jako usługa, spełnione muszą zostać dwa warunki:

1. w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, nabywca jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia;
2. świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie)

Udzielanie pożyczek przez podatnika VAT spełnia przesłanki uznania tych czynności za podlegające opodatkowaniu VAT, bez względu na ich częstotliwość i cel udzielenia czy status nabywcy.  Usługę udzielania oprocentowanej pożyczki należy uznać za czynność mieszczącą się w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu VAT jako odpłatne świadczenie usług, która to czynność - na mocy art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT - korzysta ze zwolnienia z VAT jako usługa udzielania kredytów lub pożyczek.

Na mocy wyżej wskazanych przepisów organ stwierdził, że opisana we wniosku czynność udzielania oprocentowanych pożyczek faktycznie spełnia przesłanki uznania tej czynności za podlegającą opodatkowaniu VAT, jednak z uwagi na fakt, że powyższa usługa mieści się w zakresie czynności wymienionych w art. 43 ust 1 pkt 38 ustawy o VAT, korzysta ona ze zwolnienia od podatku VAT.