Opodatkowanie VAT opłat pobieranych przez gminę od lokatorów mieszkań aktywizujących

Czy obciążenie lokatora opłatami za media oraz miesięczną opłatą, która stanowi iloczyn dobowej stawki za pobyt, liczby dni pobytu oraz procentowego wskaźnika odpłatności i jest uzależniona od dochodu lokatora, stanowi czynność opodatkowaną podatkiem od towarów i usług?

Stan faktyczny

Przedmiotem wniosku o interpretację była wątpliwość Wnioskodawcy dotycząca opodatkowania VAT kosztów ponoszonych przez lokatorów mieszkań aktywizujących.

Gmina poprzez Ośrodek Pomocy Społecznej zarządza lokalami przekazywanymi czasowo w ramach działania nastawionego na aktywizację i usamodzielnianie mieszkańców z zastosowaniem kontraktu socjalnego. Mieszkania te są udostępniane na podstawie umowy najmu określonej grupie osób, tj. osobom bezdomnym, zagrożonym bezdomnością, znajdującym się w trudnej sytuacji życiowej. Każda osoba przebywająca w lokalu aktywizującym ponosi miesięczne opłaty za media proporcjonalnie do faktycznych kosztów zużycia i liczby osób zamieszkałych w lokalu. Dodatkowo osoby, których dochód przekracza kryterium dochodowe, ponoszą również miesięczną opłatę za pozostałe koszty utrzymania lokalu, która stanowi iloczyn dobowej stawki za pobyt, liczby dni pobytu oraz procentowego wskaźnika odpłatności. Lokale aktywizujące przydzielane użytkownikom wykorzystywane są wyłącznie na ich cele mieszkaniowe.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy obciążenie lokatora opłatami za media oraz miesięczną opłatą, która stanowi iloczyn dobowej stawki za pobyt, liczby dni pobytu oraz procentowego wskaźnika odpłatności i jest uzależniona od dochodu lokatora, stanowi czynność opodatkowaną podatkiem od towarów i usług?

Zdaniem Wnioskodawcy czynności te nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Gmina argumentowała swoje stanowisko tym, że skoro OPS działa w oparciu o przepisy ustawy o pomocy społecznej, realizując zlecone mu zadania statutowe, to nie działa w charakterze podatnika VAT. W związku z tym, zdaniem Gminy, obciążanie lokatora opłatami za media i koszty dodatkowe nie stanowi czynności opodatkowanej VAT.

Stanowisko organu podatkowego

Dyrektor KIS, w wydanej indywidualnej interpretacji, uznał stanowisko Gminy za nieprawidłowe.

Organ w interpretacji przypomniał o tym, że gmina, wykonując we własnym imieniu i na własny rachunek czynności spełniające definicję działalności gospodarczej działa w charakterze podatnika VAT. Jednocześnie jednostki samorządu terytorialnego są podatnikami jedynie w zakresie wszelkich czynności, które mają charakter cywilnoprawny, np. czynności sprzedaży, wynajmu, dzierżawy itp. Najem jest umową dwustronnie obowiązującą i wzajemną a umówiony między stronami czynsz jest wynagrodzeniem za możliwość korzystania z cudzej rzeczy i stanowi świadczenie wzajemne należne za używanie lokalu przez jego najemcę. Zatem, na gruncie przepisów ustawy VAT najem stanowi świadczenie usług i podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Jednakże, w omawianym przypadku wynajmowane są nieruchomości o charakterze mieszkalnym na własny rachunek na cele mieszkaniowe i tego typu usługi korzystają ze zwolnienia z VAT.

Dyrektor KIS zwrócił uwagę, że towarzyszące najmowi nieruchomości dostawy wody, energii elektrycznej i cieplnej czy odprowadzanie ścieków, powinny być uważane za odrębne świadczenia, jeżeli najemca ma możliwość wyboru sposobu korzystania z nich poprzez decydowanie o wielkości ich zużycia. Sytuacja taka występuje w przypadku odrębnego rozliczania zużycia tych mediów w oparciu o wskazania liczników lub podliczników. Podobną zasadę należy również przyjąć w przypadku, gdy wysokość opłaty z tego tytułu ustalana jest na podstawie liczby osób korzystających z nieruchomości czy też powierzchni nieruchomości. W konsekwencji opłaty za tzw. “media” należy  opodatkować stawkami właściwymi dla tych dostaw. Natomiast pobierając od najemców opłaty za wywóz śmieci Gminy powinny zastosować wobec nich zwolnienie od podatku - właściwe dla usługi zasadniczej, jaką jest usługa najmu lokali o charakterze mieszkalnym, na własny rachunek wyłącznie na cele mieszkaniowe. Dyrektor KIS w interpretacji argumentuje to stanowisko tym, że skoro opłaty za wywóz śmieci są przenoszone na najemców i nie mają oni możliwości wyboru świadczeniodawcy to opłaty te powinno się traktować jako element kalkulacyjny usługi najmu. Koszty związane z wywozem nieczystości pozostają bowiem w bezpośrednim związku z przedmiotem umowy najmu, stanowiąc część świadczonej usługi zasadniczej, a tym samym stanowią zapłatę z tytułu świadczenia usług najmu.

Komentarz

Rozdzielenie czynności, w ramach których samorządy działają jako organy władzy publicznej od czynności, które wykonują jako podatnicy VAT, niezmiennie budzi wątpliwości. Pomimo obowiązującej interpretacji indywidualnej, dotyczącej między innymi świadczeń dokonywanych w obszarze pomocy społecznej, do Dyrektora KIS systematycznie wpływają nowe zapytania w podobnych tematach.

Podobnie problematyczna jest kwestia ustalenia właściwego traktowania podatkowego opłat za media w wynajmowanych lokalach. Zgodnie z ogólną zasadą, wszystkie usługi dodatkowe, które są nierozłączne z usługą podstawową i nie ma możliwości wyboru ich świadczeniodawcy oraz sposobu korzystania z nich, powinny być opodatkowane tak samo jak usługa główna. Natomiast w przypadku usług dodatkowych, o korzystaniu z których decyduje lokator i jest rozliczany za ich rzeczywiste wykorzystanie, należy zastosować właściwą stawkę podatku. Nie ma w tej sytuacji znaczenia, czy usługa podstawowa korzysta ze zwolnienia z opodatkowania VAT.

Biorąc jednak pod uwagę różnorodność modeli przyjętych na rynku, warto każdorazowo dokonać indywidualnej oceny świadczonych usług.