Opłata za dodatkowe usługi w zakresie odbierania odpadów komunalnych jest bez VAT

Gmina nie występuje w charakterze podatnika VAT, realizując dodatkowe czynności w zakresie odbioru odpadów komunalnych w postaci zużytych opon, odpadów wielkogabarytowych czy remontowo-budowlanych. A zatem pobierana z tego tytułu opłata od mieszkańców nie stanowi wynagrodzenia za odpłatne świadczenie usług, a co za tym idzie - pozostaje poza zakresem opodatkowania VAT.

Stan faktyczny

Z wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej wystąpiła gmina, która realizuje zadania własne w zakresie odbierania odpadów komunalnych. Oprócz podstawowej usługi gmina zapewnia mieszkańcom także możliwość skorzystania z dodatkowych usług polegających na odbieraniu zużytych opon, odpadów remontowo-budowlanych i wielkogabarytowych. Za usługi dodatkowe gmina pobiera dodatkowe opłaty, których wysokość podlega ustaleniu przez radnych w drodze uchwały rady miasta. 

W związku z powyższym gmina zwróciła się do organu podatkowego z pytaniem, czy pobierana od mieszkańców opłata za dodatkowe usługi w zakresie odbierania odpadów komunalnych ustalona uchwałą rady miasta stanowi podstawę opodatkowania VAT jako wynagrodzenie za odpłatne świadczenie usług, czy też opłata ta ma charakter daniny publicznej i w związku z tym nie będzie podlegała opodatkowaniu VAT.

Stanowisko gminy

W ocenie gminy, opłata za dodatkowe usługi w zakresie odbierania odpadów komunalnych ustalona uchwałą rady miasta nie stanowi obrotu gminy podlegającego regulacjom zawartym w ustawie o VAT. Gmina, świadcząc dodatkowe usługi na rzecz mieszkańców, realizuje zadania własne powierzone jej na podstawie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, a zatem działa w charakterze organu władzy publicznej. Opłata pobierana z tytułu realizacji dodatkowych usług stanowi więc należność o charakterze publicznoprawnym. Tym samym gmina nie jest podatnikiem VAT w odniesieniu do opłat pobieranych z tytułu świadczenia dodatkowych usług, a co za tym idzie - pobierane z tego tytułu opłaty nie stanowią wynagrodzenia za odpłatne świadczenie usług i nie podlegają opodatkowaniu VAT.

Stanowisko organu podatkowego

Organ podatkowy uznał stanowisko gminy za prawidłowe. 

Stosownie do art. 15 ust. 6 ustawy o VAT nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych. Jak wskazał organ, wyłączenie z grona podatników VAT organów władzy publicznej jest możliwe tylko wtedy, gdy wykonują one czynności w ramach przypisanych im specyficznych zadań i funkcji państwowych, np. w zakresie administracji czy obrony narodowej.  Organy władzy publicznej są podatnikami VAT jedynie w zakresie czynności, które mają charakter cywilnoprawny, tzn. są realizowane na podstawie umów cywilnoprawnych.

Jak wskazał organ, usługi polegające na odbiorze dodatkowych odpadów komunalnych od mieszkańców mają ten sam charakter przedmiotowy co świadczone przez gminę usługi podstawowe w zakresie odbierania odpadów komunalnych (tzn. polegają na odbiorze i zagospodarowaniu odpadów komunalnych oraz znajdują swoją podstawę w przepisach ustawy oraz przepisach prawa miejscowego), a w konsekwencji stanowią uzupełnienie podstawowego świadczenia gminy na rzecz mieszkańców. Tym samym usługi dodatkowe należy zaliczyć do zadań własnych gminy realizowanych w oparciu o reżim publicznoprawny, co prowadzi do wniosku, że pobierana z tego tytułu opłata w istocie będzie stanowić daninę publiczną stanowiącą dochód gminy przeznaczony na działania wykonywane w interesie publicznym.

Co to oznacza dla samorządów?

Stanowisko organu podatkowego należy ocenić pozytywnie. Stosownie do ustawy o VAT nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej w zakresie realizowanych przez nie zadań własnych, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych. Kryterium decydującym o uznaniu organu władzy publicznej za podatnika VAT jest więc zachowywanie się nie jak organ władzy, lecz jak podmiot gospodarczy - przedsiębiorca w stosunku do określonych transakcji lub czynności. Trudno doszukiwać się spełnienia takiego kryterium w przypadku realizacji przez gminę czynności w zakresie odbioru odpadów komunalnych. Gmina, świadcząc przedmiotowe usługi, działa w ramach sfery prawa publicznego. Ponadto działalność ta nie ma charakteru komercyjnego, skutkiem czego w tym zakresie nie można uznać gminy za podatnika VAT.

Jednocześnie, jak podkreślają organy podatkowe, gmina, realizując na rzecz mieszkańców zadania w zakresie odbioru odpadów komunalnych, występuje w pozycji nadrzędnej w stosunku do mieszkańców. Charakter opłaty za odbiór odpadów wskazuje, iż mamy do czynienia z daniną publiczną - opłata ustalana jest w sposób określony w ustawie i stanowi dochód gminy przeznaczony na wykonywanie zadań w interesie publicznym. A zatem pobieranie opłaty jest czynnością mieszczącą się w sferze publicznoprawnej, w wykonaniu której gmina występuje w charakterze organu władzy publicznej, a co za tym idzie - pozostaje poza zakresem opodatkowania VAT.

Powyższe stanowisko znajduje potwierdzenie w ugruntowanej linii orzeczniczej sądów administracyjnych oraz linii interpretacyjnej organów podatkowych, m.in. w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 8 grudnia 2015 r., sygn. I FSK 1192/14 oraz w interpretacjach indywidualnych z 18 listopada 2021 r., sygn. 0113-KDIPT1-1.4012.714.2021.1.MH, z 8 czerwca 2021 r., sygn. 0111-KDIB-1.4012.191.2021.1.WN oraz z 12 listopada 2020 r., sygn. 0113-KDIPT1-1.4012.701.2020.1.MG.