Opłaty za zajęcie pasa drogowego pobierane przez gminę a podatek od towarów i usług

Gmina nie ma obowiązku doliczania VAT do opłaty pobieranej za zajęcie pasa drogowego w celu prowadzenia robót i umieszczenia w nim urządzeń infrastruktury technicznej, ponieważ czynność ta ma charakter publicznoprawny.

Stan faktyczny

Z wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej wystąpiła gmina, która zawiera umowy na zajęcie pasa drogowego w celu prowadzenia robót i umieszczania w nim urządzeń infrastruktury technicznej. Ponadto wójt gminy wydał w tym celu rozporządzenie w sprawie zasad udostępniania dróg wewnętrznych będących we władaniu gminy, ustanawiając w nim konkretną stawkę. 

W związku z powyższym gmina zwróciła się do Dyrektora KIS z pytaniem, czy przy zawieraniu umowy na zajęcie pasa drogowego w celu prowadzenia robót i umieszczenia w nim urządzeń infrastruktury technicznej, gmina powinna do stawki określonej w zarządzeniu doliczyć VAT.

Stanowisko gminy

W ocenie gminy przy zawieraniu umowy za zajęcie pasa drogowego dróg gminnych i dróg wewnętrznych, będzie miał zastosowanie art. 60 pkt 7 ustawy o finansach publicznych. Zgodnie z tym przepisem dochody budżetu JST pobierane na podstawie regulacji ustawowych (a do tych należą opłaty za drogi gminne i drogi wewnętrzne) są środkami publicznymi stanowiącymi nieopodatkowane należności budżetowe. W związku z tym, zdaniem gminy, nie ma ona obowiązku doliczać VAT do stawki określonej w zarządzeniu.

Stanowisko organu podatkowego

Organ podatkowy uznał stanowisko gminy za prawidłowe. 

Organ wskazał, że zgodnie z obowiązującymi przepisami podmioty prawa publicznego oraz urzędy obsługujące te podmioty są wyłączone z kręgu podatników podatku od towarów i usług – w zakresie czynności nałożonych przepisami prawa, dla realizacji których zostały powołane (wyłączenie podmiotowo-przedmiotowe). Zatem aby w odniesieniu do konkretnej transakcji wyłączenie to miało zastosowanie, konieczne jest spełnienie dwóch warunków:

• jej podmiotem jest podmiot prawa publicznego lub urząd obsługujący ten podmiot;
• odnosi się ona jedynie do czynności nałożonych przepisami prawa, dla których powołano te podmioty, z wyłączeniem czynności realizowanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

Organ wskazał dodatkowo, że jednostki samorządu terytorialnego nie są podatnikami VAT w związku z realizacją zadań, które podejmują jako podmioty prawa publicznego, nawet jeśli pobierają z tego tytułu należności, opłaty lub składki. Zatem kluczowe do określenia charakteru transakcji jest ustalenie, czy gmina wykonując daną czynność, spełnia obie wskazane w art. 15 ust. 6 ustawy przesłanki, tj.:

• czy jest organem władzy publicznej oraz
• czy pobieranie określonych opłat, danin, subwencji, dofinansowań jest czynnością ze sfery cywilnoprawnej, czy publicznoprawnej.

Ponadto organ nadmienił, że do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, oraz że do zadań własnych gminy należy zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty, co obejmuje sprawy m.in. gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego. W tym celu gmina może tworzyć jednostki organizacyjne, a także zawierać umowy z innymi podmiotami (w tym z organizacjami pozarządowymi). Organ zgodził się również, że wpływy z dróg gminnych i dróg wewnętrznych są środkami publicznymi stanowiącymi nieopodatkowane należności budżetowe.

Gmina, do której obowiązków należą sprawy z zakresu planowania, budowy, przebudowy, remontu, utrzymania i ochrony dróg, jest zarządcą drogi, a działania zarządców dróg mieszczą się w zakresie czynności o charakterze publicznoprawnym i wynikają z wykonywania przez jednostki państwowe władztwa publicznoprawnego.

W związku z powyższym organ uznał, że pobierając opłaty za zajęcie pasa drogowego gmina będzie wykonywać działania mieszczące się w zakresie jej zadań własnych, co oznacza, że pobierana przez gminę opłata nie będzie stanowiła zapłaty za świadczenie usług, a tym samym nie będzie zobowiązana do doliczenia VAT do stawki określonej w zarządzeniu.

Komentarz

Określenie charakteru, w jakim działają jednostki samorządu terytorialnego z perspektywy przepisów o podatku VAT, jest niezmiennie problematyczne dla wielu z nich - na co wskazuje ilość składanych wniosków o wydanie interpretacji indywidualnej. Przedstawione powyżej stanowisko organu podatkowego, dotyczące opłat za zajęcie pasa drogowego, wydaje się być na ten moment już dość dobrze ugruntowane - potwierdzają je bowiem także inne, wydane wcześniej interpretacje indywidualne. 

Biorąc jednak pod uwagę złożoność zadań realizowanych przez JST, określając traktowanie podatkowe rozliczeń dokonywanych między jednostką samorządu terytorialnego a podmiotem gospodarczym, każdorazowo konieczna jest szczegółowa analiza charakteru realizowanych świadczeń, jak również podstaw i sposobu kalkulacji płatności.