Projekt nowelizacji ustawy o cudzoziemcach zakłada szczególną regulację umożliwiającą wydanie w przyspieszonym trybie zezwoleń na pobyt i pracę dla których wnioski zostały złożone przed 1 stycznia 2021 roku.
Dlaczego takie rozwiązanie?
Okres oczekiwania na zezwolenia na pobyt czasowy w ostatnich latach bardzo się wydłużył. Miały na to wpływ różne okoliczności. Nie pomogła sytuacja pandemiczna, w tym np. brak możliwości osobistego złożenia wniosku czy trudności kadrowe w urzędach wojewódzkich, które te kolejki jeszcze bardziej wydłużyły. Aktualnie sytuacja wygląda tak, że wnioski o zezwolenia na pobyt procesowane są z kilku, a w niektórych urzędach nawet z kilkunastomiesięcznym opóźnieniem. Ta szczególna regulacja pozwoliłaby “uporządkować” zaległe sprawy, a część może się nawet okazać nieaktualna.
Nie wszystkie wnioski złożone przed 1 stycznia 2021 r. będą rozpatrzone priorytetowo
Szczególna regulacja będzie dotyczyć jedynie wniosków o zezwolenie na pobyt i pracę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, a dokładnie tych złożonych na podstawie wykonywania pracy w oparciu o umowę o pracę lub zlecenia. Dobra wiadomość jest taka, że regulacja obejmie również nierozpatrzone, a złożone we wskazanym terminie odwołania od negatywnych decyzji do II instancji.
Jak będzie wyglądał proces?
Projekt uwzględnia dość nietypowe rozwiązania, na które warto zwrócić uwagę.
Niestandardowe jest na przykład to, że decyzja będzie mogła zostać wydana bez konieczności osobistego stawiennictwa w urzędzie. To powinno znacznie ułatwić wydawanie tego typu zezwoleń bez opóźniania aktualnie toczących się procesów.
Decyzja na pobyt wydana w tym specjalnym trybie nie będzie określać również warunków wykonywania pracy przez cudzoziemca, ani nie będzie wskazywać pracodawcy. Posiadając taką decyzję, cudzoziemiec będzie mógł podjąć pracę w wybranym przez siebie podmiocie. Dokument zwalnia z konieczności posiadania zezwolenia na pracę, ale pod pewnymi warunkami. Warunki te określane są jako brzegowe i odnoszą się one do:
- wynagrodzenia - nie może być one mniejsze niż minimalne, niezależnie od wymiaru czasu pracy czy stosunku prawnego;
- podstawy wykonywania pracy - powinna być wykonywana na podstawie umowy o pracę lub zlecenia;
- wymogu złożenia oświadczenia - w ciągu 60 dni od dnia doręczenia decyzji konieczne będzie złożenie oświadczenia pracodawcy/zleceniodawcy o powierzeniu pracy wraz ze wskazaniem warunków. Takie oświadczenie będzie można złożyć tylko raz!
Jakie są przewidywane skutki niedopełnienia warunków brzegowych?
Projekt ustawy jednoznacznie określa, że niezłożenie oświadczenia w wyznaczonym terminie spowoduje wygaśnięcie zezwolenia z mocy prawa, podobnie jak niedopełnienie warunków dotyczących podstawy prawnej wykonywania pracy czy wysokości wynagrodzenia. W tym drugim przypadku urząd będzie musiał jednak wydać decyzję stwierdzającą ten fakt i określającą datę, z którą zezwolenie wygasa. To oznacza duże ryzyko dla pracodawców i konieczność wprowadzenia procedur kontrolnych celem zminimalizowania ryzyka nielegalnego zatrudnienia. W przypadku wygaśnięcia decyzji i braku innej podstawy pobytu, cudzoziemiec będzie zobowiązany opuścić Polskę w ciągu 30 dni, a o otworzeniu się tego terminu zostanie poinformowana Straż Graniczna. Utrata pracownika z dnia na dzień może firmę dużo kosztować, szczególnie, jeżeli pracownik wykonywał kluczowy projekt.
Dodatkowo, rejestr spraw, który będzie prowadzony przez urząd, będzie podstawą kontroli legalności wykonywania pracy przez odpowiednie organy.
Czy będzie możliwa zmiana pracodawcy?
To zależy od okresu, w jakim praca zostanie podjęta i złożone oświadczenie. Wykonywanie pracy na “otwartej” decyzji do momentu złożenia oświadczenia będzie uważane za legalne pod warunkiem, że oświadczenie zostanie złożone od tego samego pracodawcy. A zatem zmiana pracodawcy przed złożeniem oświadczenia może się skończyć “nielegalnym zatrudnieniem”. Po tym terminie zmiana pracodawcy może nastąpić, ale pod warunkiem zmiany decyzji.
Karta pobytu
Karty pobytu cudzoziemiec nie otrzyma do momentu wykluczenia sytuacji, kiedy zezwolenie mogłoby wygasnąć. Z tego względu, karta pobytu będzie dostępna dopiero po złożeniu oświadczenia pracodawcy i weryfikacji warunków zatrudnienia. Wówczas zostaną pobrane również odciski palców. To niestety może się wiązać z długim oczekiwaniem na dokument umożliwiający podróżowanie za granicę.
Kontrole
Przewiduje się kontrole warunków brzegowych i nie tylko. Wojewoda może cofnąć zezwolenie wydane w tym szczególnym trybie, jeżeli wymagają tego względy obronności państwa, ale i w przypadku niespełnienia warunków pracy czy braku posiadania ubezpieczenia zdrowotnego. Co warto podkreślić, nieusprawiedliwione niestawiennictwo może również skutkować cofnięciem zezwolenia.
Na co w szczególności pracodawcy powinni zwrócić uwagę?
Pracodawcy w szczególności powinni dokonać weryfikacji statusu obcokrajowców wykonujących u nich pracę i oczekujących na wydanie decyzji. Z uwagi na fakt, że pracodawca jest zobowiazany upewnić się, że cudzoziemski pracownik przebywa i pracuje na terytorium Polski legalnie, kluczowe będzie wprowadzenie odpowiednich procedur monitorowania ich statusu.
Zapraszamy do kontaktu w przypadku pytań.
Autorzy:
