Komisja Europejska 19 maja 2022 r. ogłosiła nową strategię mającą stanowić odpowiedź na grożący kryzys energetyczny. Wstępne informacje na temat głównych założeń omówione zostały w pierwszej części artykułu.
W tym miejscu przyjrzymy się natomiast temu, co kryje się za 4 kluczowymi założeniami dla zrealizowania planu uniezależnienia się od rosyjskich surowców oraz rekomendacji KE w sprawie uproszczeń administracyjnych dla OZE.
Dla przypomnienia, do kluczowych założeń REPowerEU należą:
I. Oszczędzanie energii;
II. Dywersyfikacja dostaw;
III. Przyspieszenie przejścia na czystą energię;
IV. Inteligentne łączenie inwestycji i reform.
I. Oszczędzanie energii
Komisja uznaje oszczędność energii za najszybszy i najtańszy sposób obniżenia zużycia paliw, a przynajmniej w najbliższych miesiącach pozwoli na zwiększenie zapasów gazu przed kolejnym okresem grzewczym. Oszczędność energii ma następować poprzez:
- zmianę celów wskaźnika efektywności energetycznej w ramach Fit for 55 z 9% na 13%;
- zmianę zachowań odbiorców produktów energetycznych w ramach planu EU Save Energy, zakładającego promowanie oszczędności energii i wskazywanie konkretnych działań prowadzących do takiego zmniejszenia.
Zdaniem KE, możliwe jest osiągnięcie zmniejszenia zapotrzebowania na gaz i paliwo nawet o 5%. Do oszczędności mają zachęcać m.in. korzyści podatkowe dla efektywnych energetycznie systemów, czy też izolowanych budynków. Na wypadek poważnego zakłócenia dostaw, UE wprowadzi również priorytetyzację użycia paliw kopalnych przez poszczególne grupy odbiorców.
II. Dywersyfikacja dostaw
Komisja jeszcze przed publikacją REPowerEU wprowadziła europejską platformę do zakupu gazu, LNG oraz wodoru. Kolejnym krokiem ma być możliwość wprowadzenia dobrowolnego uczestniczenia przez państwa członkowskie w ramach wspólnego systemu zakupów na rynku energetycznym, co może wzmocnić siłę zakupową na rynku.
REPowerEU podkreśla także współpracę z krajami spoza Unii Europejskiej, takimi jak Ukraina, Mołdawia i kraje bałkańskie, które są szczególnie narażone w obecnej sytuacji geopolitycznej - dokument zapewnia, że ta współpraca będzie kontynuowana.
III. Przyspieszenie rozwoju odnawialnych źródeł energii
W zakresie rozwoju OZE, Komisja wskazała, że dotychczas zakładane cele OZE powinny zostać przyspieszone oraz zwiększone z zakładanego pierwotnie w ramach Fit for 55 poziomu 40% udziału OZE w miksie energetycznym, aż do 45%. Zdaniem KE, do tego celu doprowadzi:
1. Stworzenie specjalnej EU Solar Strategy na potrzeby podwojenia energii wytwarzanej ze słońca do 2025 roku, a do 2030 roku wybudowanie instalacji o łącznej mocy 600 GWh;
2. Wprowadzenie obowiązku montowania paneli fotowoltaicznych na dachach nowych budynków publicznych, komercyjnych i mieszkalnych;
3. Podwojenie użycia pomp ciepła oraz zintegrowanie źródeł termalnych i solarnych z sieciami ciepłowniczymi;
4. Rekomendacja Komisji w sprawie uproszczeń administracyjnych dla OZE:
(a) Planowanie, budowa i eksploatacja instalacji OZE, a także ich przyłączenie do sieci elektroenergetycznej, gazowej i ciepłowniczej w ustawodawstwie krajowym Państw Członkowskich powinny być traktowane jako działania leżące w nadrzędnym interesie publicznym i interesie bezpieczeństwa publicznego;
(b) Krajowe ramy regulacyjne powinny sprzyjać rozwojowi inwestycji oraz innowacji w obszarze inwestycji OZE (w Zaleceniach wskazano m.in, że Państwa Członkowskie powinny wyznaczyć miejsca, gdzie ryzyka środowiskowe są niskie i doprowadzić do uproszczenia i skrócenia procedur budowy instalacji OZE w tych miejscach);
5. Wytworzenie w ramach UE 10 milionów ton wodoru i zakup spoza UE dodatkowych 10 milionów do 2030 roku w celu zastąpienia gazu, węgla i paliwa, w sektorach gospodarki, które trudno będzie zdekarbonizować. Opublikowane zostaną także rozporządzenia delegowane KE w zakresie rozumienia “odnawialnego wodoru”.
(a) Założenie to powinno stanowić dodatkowy bodziec do opracowania również w Polsce kompleksowego ustawodawstwa dedykowanego procesowi wykorzystania wodoru w gospodarce, na którą to konieczność zwrócono też uwagę w opracowanej w 2021 r. Polskiej Strategii Wodorowej do 2030 r., w której wprost wskazano na konieczność opracowania “legislacyjnego pakietu wodorowego”;
6. Zwiększenie produkcji biometanu do 35 mld m3 do 2030 roku poprzez politykę rolną UE.
IV. Inteligentne łączenie inwestycji i reform
Komisja bez wątpienia zauważa, że ambitne cele to także koszty, które wymagają nakładów finansowych. Wprowadzenie zmian może spowodować znaczne wahania cen surowców szczególnie w niektórych Państwach Członkowskich najbardziej uzależnionych od rosyjskich surowców, tym niemniej zostaną utworzone specjalne fundusze ochronne dla najbardziej zagrożonych obywateli, chroniąc ich przed ubóstwem energetycznym i dając szansę państwom na sprawiedliwą transformację.
Jak REPowerEU wpłynie na rynek?
Bez wątpienia wyjątkowa sytuacja geopolityczna wymusiła całkowite uniezależnienie się od rosyjskiego gazu i ropy naftowej, co też wymagało podjęcia zdecydowanych środków przez Komisję Europejską. Propozycje zawarte w REPowerEU sugerują, że w niedługim czasie dojdzie do kolejnych zmian legislacyjnych, które będą miały za zadanie przyspieszyć uniezależnienie się od rosyjskich surowców, ale i dekarbonizację europejskiej gospodarki.
Szczególnie interesujące wydają się plany dotyczące rekomendacji w zakresie tworzenia ułatwień dla budowania instalacji OZE oraz przyspieszenie implementacji użycia wodoru w ramach procesów energetycznych. Czas pokaże jak te założenia zostaną przeniesione na propozycje legislacyjne i z pewnością warto śledzić dalsze kroki Komisji oraz Parlamentu Europejskiego.
Autorzy:
