Tuż przed weekendem majowym w Rządowym Centrum Legislacji opublikowano projekt nowelizacji ustawy o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych oraz niektórych innych ustaw. Projekt będzie stanowił wdrożenie Dyrektywy ETS oraz rozporządzeń wykonawczych do tej Dyrektywy do polskiego porządku prawnego.
Zakres zmian
Proponowane zmiany mają na celu dostosowanie polskich przepisów do zmienionej Dyrektywy ETS, przy czym część dotycząca ETS2 (emisje dla sektora bytowo-komunalnego, sektora transportu drogowego oraz sektorów dodatkowych) ma zostać wdrożony w ramach odrębnej ustawy z uwagi na istotną odrębność tego systemu w stosunku do ETS. Założenia co do wdrożenia ETS2 poznamy zatem w kolejnym projekcie ustawy.
Sektor morski i lotniczy
Kluczowe zmiany dotyczą sektora morskiego i lotniczego, gdzie wprowadzono całkowicie nowe regulacje dotyczące emisji z tych sektorów. Przedsiębiorstwa żeglugowe będą zobowiązane do monitorowania wielkości emisji CO2, a docelowo systemem EU ETS zostanie objęta także emisja podtlenku azotu (N2O) i metanu (CH4) z transportu morskiego.
W sektorze lotniczym wdrożono stopniowe ograniczanie bezpłatnego przydziału uprawnień do emisji na rzecz systemu aukcyjnego, co korzystnie wpłynie na konkurencyjność krajowych operatorów lotniczych.
Zmiany w przydziale bezpłatnych uprawnień do emisji
Zmiany w przydziale bezpłatnych uprawnień obejmują trzy główne elementy:
- Po pierwsze, instalacje objęte obowiązkiem audytu energetycznego lub wdrożenia systemu zarządzania energią mogą otrzymać o 20% mniej bezpłatnych uprawnień. Aby uniknąć tego zmniejszenia, muszą wdrożyć system zarządzania energią lub zalecenia z audytu.
- Druga zasada dotyczy instalacji o wysokim poziomie emisji (powyżej 80. percentyla). Również one mogą otrzymać o 20% mniej uprawnień, chyba że ustanowią i zrealizują plan neutralności klimatycznej.
- Trzecia zasada umożliwia instalacjom ciepłowniczym ubieganie się o dodatkowe 30% bezpłatnych uprawnień. Warunkiem jest ustanowienie i realizacja Planu Neutralności Klimatycznej, prowadzącego do znaczącej redukcji emisji przed 2030 rokiem.
Ponadto, projekt przewiduje stopniową redukcję przydziału bezpłatnych uprawnień dla instalacji produkujących towary objęte mechanizmem CBAM, aby wyrównać obciążenia związane z emisją CO2 między produkcją w UE a importem.
Wyłączenie biomasy z EU ETS
Nowelizacja przewiduje także wyłączenie z systemu EU ETS instalacji, w których średnioroczna emisja ze spalania biomasy spełniającej kryteria zrównoważonego rozwoju stanowiła ponad 95% całkowitych emisji gazów cieplarnianych. Zmiana ta wejdzie w życie od 1 stycznia 2026 roku, także wobec instalacji, które obecnie są objęte EU ETS.
Darmowe EUA w taryfach
Projekt wprowadza również zmiany w ustawie Prawo energetyczne, dotyczące sposobu uwzględniania w taryfach dla ciepła oszczędności wynikających z bezpłatnego przydziału uprawnień do emisji. Oszczędności te mają być przeznaczane na inwestycje w transformację energetyczną.
Nowe warunki wyłączenia z ETS instalacji biomasowych
Zgodnie z proponowanymi zmianami, jedynie instalacje, w których średnioroczna emisja ze spalania biomasy spełniającej kryteria zrównoważonego rozwoju stanowiła ponad 95% całkowitych emisji gazów cieplarnianych, zostaną wyłączone z systemu EU ETS. Zmiany mają wejść w życie od 1 stycznia 2026 r.
Znaczenie dla przedsiębiorstw i dalsze kroki
Proponowane zmiany mają istotne znaczenie dla przedsiębiorstw działających w sektorach objętych systemem handlu uprawnieniami do emisji. Projekt jest obecnie poddawany konsultacjom publicznym, co umożliwi zainteresowanym stronom zgłoszenie uwag i propozycji – czasu na zgłoszenie uwag jest jednak wyjątkowo mało, bo jedynie do 9 maja.
Autorzy:
