Zezwolenie na pobyt czasowy i pracę (określane jako jednolite) stanowi najpopularniejszy typ zezwolenia pobytowego udzielanego przez wojewodów w Polsce. Zezwolenie to udzielane jest na okres do 3 lat, a w decyzji, co do zasady, wskazuje się pracodawcę oraz warunki wykonywania pracy cudzoziemca. Cudzoziemiec otrzymuje prawo do pobytu i pracy na określonych warunkach bez konieczności odnawiania wizy czy zezwolenia na pracę.
Popularność tej formy zezwolenia spowodowała znaczne wydłużenie terminów oczekiwania na jego wydanie – w zależności od województwa, okres ten może aktualnie wynosić od kilku do nawet kilkunastu miesięcy.
Projekt nowelizacji ustawy o cudzoziemcach zakłada częściowe odformalizowanie procedury udzielania zezwoleń na pobyt czasowy i pracę oraz wprowadza nowy rodzaj procedury celem jego zmiany. Proponuje się m.in. następujące rozwiązania:
Odejście od wymogu przedstawiania dokumentów potwierdzających posiadanie miejsca zamieszkania w Polsce
Aktualnie urzędy wojewódzkie wymagają od cudzoziemców przedstawienia dokumentów, które potwierdzają zapewnione miejsce zamieszkania, np. umów najmu, pisemnych potwierdzeń właścicieli nieruchomości itp. W pewnych przypadkach, wymóg ten powoduje znaczne trudności, w szczególności gdy cudzoziemiec wykorzystuje tzw. najem krótkoterminowy bądź gdy umowa została zawarta jedynie w formie elektronicznej. Po zmianie ustawy, brak tego wymogu spowoduje, że cudzoziemiec będzie musiał jedynie zadeklarować we wniosku adres, pod którym przebywa i aktualizować go, stosownie do okoliczności.
Brak konieczności udowadniania źródła stabilnego i regularnego dochodu
Aktualnie, z uwagi na brak jasnych wytycznych co do badania posiadania przez cudzoziemca tzw. źródła stabilnego i regularnego dochodu, wojewodowie wzywają cudzoziemców do przedstawienia różnych dokumentów mogących wykazać spełnienie niniejszej przesłanki, m.in. umowy o pracę, zeszłorocznej deklaracji podatkowej itp. Zgodnie z nowelizacją ustawy o cudzoziemcach, proponuje się odstąpienie od tego wymogu poprzez wprowadzenie obowiązku otrzymywania przez cudzoziemca minimalnego wynagrodzenia za pracę, niezależnie od wymiaru czasu pracy i stosunku prawnego.
Pojawia się jednak pytanie, czy taka zmiana nie zniechęci pracodawców w zatrudnianiu cudzoziemców, którzy nie zalegalizują pobytu na podstawie zezwolenia na pobyt i pracę w przypadku posiadania części etatu u jednego pracodawcy i proporcjonalnie do tego wymiaru wynagrodzenia minimalnego. Może to spowodować zagrożenie ciągłości zatrudnienia/dostępności pracownika, który będzie zmuszony uzyskać wizę poza granicami Polski, co z kolei wiąże się z dodatkowymi kosztami i koniecznością opuszczenia Polski.
Wprowadzenie trybu zmiany udzielonego zezwolenia na pobyt czasowy i pracę w przypadku zmiany pracodawcy
Zgodnie z aktualnym stanem prawnym, cudzoziemiec może wystąpić o zmianę swojej decyzji pobytowej (jednolitej) tylko w przypadku zmiany: pracodawcy-użytkownika (czyli przy zatrudnieniu przez agencję pracy), stanowiska, wynagrodzenia, wymiaru czasu pracy bądź rodzaju umowy będącej podstawą wykonywania pracy. Co więcej, ustawa nie określa wymogów formalnych koniecznych do spełnienia podczas wnioskowania o taką zmianę – w rezultacie, procedura ta była bardzo rzadko stosowana w praktyce, ustępując innym rozwiązaniom, które pozwalały na szybszą możliwość zmiany warunków wykonywania pracy.
Nowelizacja ustawy zakłada wprowadzenie oddzielnego trybu zmiany udzielonego zezwolenia na pobyt czasowy i pracę (na odrębnym formularzu, po uiszczeniu odpowiedniej opłaty skarbowej) w przypadku zmiany pracodawcy. Jest to rozwiązanie, które wychodzi naprzeciw potrzebom biznesu i może skrócić czas oczekiwania na pracownika, a samemu pracownikowi okres oczekiwania na nową decyzję. O czym warto pamiętać, zezwolenie może zostać zmienione wyłącznie w ramach okresu ważności dotychczas udzielonego zezwolenia, zmianie nie będzie podlegał okres ważności zezwolenia na pobyt czasowy i pracę. Warto również pamiętać, że pracodawca przy zmianie zezwolenia będzie podlegać podobnym weryfikacjom z punktu widzenia posiadania środków finansowych, źródeł dochodu, prowadzenia tzw. rzeczywistej działalności gospodarczej. Należy również pamiętać, że zmiana zezwolenia może nastąpić wyłącznie na wniosek cudzoziemca.
Interesującym rozwiązaniem jest również wprowadzenie trybu zmiany decyzji w sytuacji, kiedy cudzoziemiec uzyskał prawo do wykonywania pracy bez zezwolenia na pracę, czyli np. w sytuacji, gdy cudzoziemiec uzyskał dyplom ukończenia stacjonarnych studiów wyższych w Polsce w trakcie ważności zezwolenia pobytowego. To również eliminuje konieczność złożenie nowego wniosku o zezwolenie na pobyt.
Na co pracodawcy powinni w szczególności zwrócić uwagę?
Zmian jest wiele i przygotowanie się do nich, w szczególności tych, które mogą wesprzeć biznes w szybszym zatrudnieniu pracownika jest niezwykle istotne. Nasza praktyka pokazuje, że szczegółowa analiza sytuacji kandydata i ułożenie odpowiedniej ścieżki legalizacji pobytu i pracy są bardzo ważne. Pozwala uniknąć sytuacji długiego oczekiwania na pracownika lub sytuacji, że jego zatrudnienie jednak okaże się niemożliwe (np. z uwagi na wybór ścieżki zmiany decyzji, która kończy się w niedługim czasie).
Autorzy:
