Uproszczenia w ramach Omnibus przedstawione, a co dalej z CBAM?

26 lutego Komisja Europejska opublikowała długo oczekiwany pakiet Omnibus, mający na celu poprawę konkurencyjności i redukcję obciążeń administracyjnych unijnych przedsiębiorców.

Pośród wielu szeroko komentowanych zmian (jak choćby tych związanych ze sprawozdawczością CSRD, czy tez należytą starannością w zakresie zrównoważonego rozwoju CSDDD) pakiet wprowadza istotne zmiany w obowiązkach CBAM, które w szczególności ucieszą przedsiębiorców incydentalnie importujących na terytorium unijne towary objęte mechanizmem CBAM. Zgodnie z zapowiedziami UE zamierza wprowadzić próg w wysokości 50 ton rocznego importu towarów CBAM, który będzie zwalniać z obowiązków importerów unijnych, którzy go nie przekroczą. Ocenia się, że zmiana ta uwolni około 90% podmiotów obecnie zobowiązanych do realizacji sprawozdawczości CBAM, nadal pozwalając na zabezpieczenie raportowania 99% emisji gazów cieplarnianych. Co ważne, powyższy próg ma być na bieżąco monitorowany przez właściwe organy kontrolne oraz KE przy wykorzystaniu danych celnych, co w ocenie Komisji poprawi skuteczność mechanizmu. W uzasadnieniu roboczym przedstawionych zmian Komisja proponuje wprowadzenie klauzuli nadużycia prawa do przepisów CBAM, która pozwoli wyeliminować próby obejścia przepisów CBAM poprzez rozgałęzienie importów towarów CBAM na poziomie grupy (przykładowo import towarów CBAM przez różne podmioty/numery EORI podmiotów działających w jednej grupie kapitałowej na poziomie poniżej 50ton/ podmiot).

W pakiecie znalazły się również zmiany mające na celu uproszczenie sprawozdawczości dla importerów, którzy nie będą w stanie skorzystać ze zwolnienia de minimis, takie jak:

1. Uproszczenie w zakresie przyznania statusu upoważnionego zgłaszającego: Nowe procedury mają na celu ułatwić procesu autoryzacji importerów, którzy będą uzyskiwać status upoważnionego zgłaszającego (pisaliśmy o tym więcej w tym artykule), co ograniczy czas i zasoby wymagane do wypełnienia tych formalności. Komisja zakłada również możliwość przesunięcia obowiązku ustalania rzeczywistych poziomów emisji/ innych technicznych aspektów związanych z raportowaniem na tzw. Trusted third parties, czyli przykładowo zewnętrznych doradców oraz konsultantów importera raportującego CBAM.
2. Ułatwienia w obliczaniu emisji: Nowe metody kalkulacji emisji mają być bardziej przejrzyste i mniej czasochłonne dla importerów. Chociaż korzystanie z wartości domyślnych będzie uznawane za poprawną formą raportowania, ich poziom zostanie ustawiony tak, by nadal zachęcać do korzystania z wartości rzeczywistych (korzystanie z wartości domyślnych będzie wiązało się z większym obciążeniem finansowym w postaci certyfikatów CBAM).
3. Złagodzenie wymogów sprawozdawczych, w tym redukcja obciążenia administracyjnego dla unijnych importerów oraz zmiana terminu składania rocznych deklaracji CBAM z 31 maja na 31 sierpnia, aby dopasować go do harmonogramu EU ETS i zapewnić więcej czasu dla operatorów na zweryfikowanie emisji i złożenie deklaracji.
4. Wydłużenie czasu na zakup certyfikatów CBAM za 2026 rok: certyfikaty CBAM będą nabywane od lutego 2027 roku, aby pokryć emisje zawarte w towarach CBAM, które zostaną zaimportowane w roku poprzedzającym. W 2026 roku nie będzie zatem wymagany bieżący (kwartalny) zakup certyfikatów. Metoda obliczania cen certyfikatów nie ulegnie zmianie, a certyfikaty nabywane w danym tygodniu 2027 roku w celu pokrycia emisji z 2026 roku będą odzwierciedlać obowiązującą tygodniową cenę ETS obliczaną przez Komisję. Od 2027 r. obowiązywać będzie obowiązek bieżącego zakupu certyfikatów, zmniejszony będzie jednak wymagany odsetek posiadanych certyfikatów w każdym kwartale (z 80% do 50%).

Wszystko wskazuje więc na to, że regulacja CBAM będzie dalej rozwijana i prawdopodobnie rozszerzana na nowe kategorie towarowe (mówi się głośno tu o choćby polimerach, szkle lub nawet tzw. downstream products – produktach przetworzonych), aby uniknąć ewentualnych obejść i zapewnić, że wszystkie główne źródła emisji są uwzględniane w analogiczny sposób.  Dokładna data wdrożenia zaproponowanych zmian nie została jeszcze ustalona, lecz aby zapewnić ich implementację na czas, powinno ona nastąpić przed końcem 2025 roku.