30 listopada Komisja Europejska opublikowała projekt nowego rozporządzenia w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych. Regulacja ta ma zastąpić dotychczas najważniejszy akt w zakresie opakowań, tj. dyrektywę 94/62/WE.
Unijne rozporządzenie określać będzie podstawowe wymogi dotyczące projektowania i składu opakowań oraz wyznaczać ambitniejsze niż dotychczas ustanowione cele w zakresie zbiórki i recyklingu opakowań. Co ważne, decyzja o przejściu z dyrektywy na rozporządzenie spowoduje, że nie będzie konieczności transpozycji nowych przepisów do porządku prawnego poszczególnych państw członkowskich. Nowe normy będą zatem stosowane bezpośrednio od momentu wejścia regulacji w życie.
Propozycja KE jest odpowiedzią na pilną potrzebę zaadresowania problemu nadmiernej ilości odpadów opakowaniowych generowanych na terenie Unii Europejskiej. Regulacja ma przede wszystkim pomóc w zapobieganiu powstawania odpadów, zwiększeniu udziału opakowań nadających się do ponownego użycia oraz podniesieniu poziomu recyklingu.
Główne cele proponowanych zmian
1. Zmniejszenie ilości odpadów opakowaniowych o 15% do 2040 roku
Propozycja Komisji przewiduje wprowadzenie wiążących celów, które zobligują poszczególne państwa członkowskie do zmniejszenia ilości wytwarzanych odpadów opakowaniowych. Docelowo zakładane jest zmniejszenie ilości generowanych odpadów opakowaniowych per capita o 15 % do 2040 r. (w porównaniu z 2018 r.). Według wyliczeń Komisji ma to doprowadzić do ogólnego zmniejszenia ilości odpadów w UE o około 37% w porównaniu ze scenariuszem bez zmiany prawodawstwa.
2. Zwiększenie jakości recyklatu
W tym zakresie Komisja proponuje ustanowienie klas zdolności do recyklingu, zakazując od 2030 r. stosowania opakowań o zdolności mniejszej niż 70%. Dodatkowo wszystkie opakowania w UE mają zostać opatrzone etykietami ułatwiającymi ich selektywną zbiórkę. Wprowadzone mają zostać ponadto obowiązkowe wskaźniki zawartości materiałów pochodzących z recyklingu, które producenci będą musieli uwzględnić przy projektowaniu nowych opakowań z tworzyw sztucznych.
3. Zakaz wprowadzania wybranych opakowań
Komisja chce zakazać niektórych form opakowań. Mowa tu na przykład o opakowaniach jednorazowego użytku na żywność i napoje do spożycia w restauracjach i kawiarniach, opakowaniach jednorazowego użytku do owoców i warzyw czy kosmetykach w formacie podróżnym.
4. Pełen recykling opakowań do 2030 r.
Jednym z proponowanych środków jest standaryzacja kryteriów projektowania opakowań oraz stworzenie obowiązkowych systemów kaucyjnych w zakresie butelek plastikowych i puszek aluminiowych. Od roku 2030 wszystkie opakowania będą musiały być zdatne do recyklingu, a od roku 2035 przewiduje się wprowadzenie obowiązku osiągnięcia odpowiedniej skali recyklingu.
5. Opakowania wielokrotnego użytku i wielokrotnego napełniania
Przedstawiony przez Komisję wniosek zawiera również wytyczne dotyczące obowiązkowych poziomów wielokrotnego użycia i napełniania dla wybranych sektorów i rodzajów opakowań. Dotknięte regulacją przedsiębiorstwa będą musiały oferować w swoim asortymencie pewien odsetek produktów w opakowaniach wielokrotnego użytku lub napełniania. Powyższe znajdzie zastosowanie na przykład w odniesieniu do napojów i posiłków na wynos lub w handlu w formule e-commerce. Nastąpi również standaryzacja formatów opakowań i wdrożenie obowiązku oznakowania opakowań wielokrotnego użytku.
6. Ograniczenie stosowania reklamówek jednorazowych
Komisja określiła, że roczne zużycie toreb na zakupy jednorazowego użytku nie powinno przekroczyć 40 sztuk na osobę do 31 grudnia 2025 r. Limit ten powinien zostać utrzymany także po tej dacie i będzie sukcesywnie rozliczany do 31 grudnia każdego następnego roku. Państwa członkowskie mogą jednak wyłączyć z powyższego obowiązku bardzo lekkie torby z tworzywa sztucznego, które są wymagane do celów higienicznych lub stosowane jako opakowanie sprzedaży żywności luzem, aby zapobiec marnowaniu żywności.
7. Rozszerzona odpowiedzialność producenta w e-commerce
Operatorzy platform sprzedażowych umożliwiających konsumentom zawieranie umów na odległość z producentami, będą zobowiązani do uzyskania od wybranej grupy podmiotów oferujących opakowania w UE, informacji weryfikujących ich rejestrację w krajowych bazach danych o producentach oraz oświadczeń potwierdzających, że oferują wyłącznie opakowania, dla których spełnione są wymogi unijne nałożone w ramach rozszerzonej odpowiedzialności producenta. Powyższe oznacza, że przepisy unijne nie pozostaną również bez wpływu na podmioty z państw trzecich wprowadzające opakowania do obrotu na obszarze Unii Europejskiej.
Następne kroki
Projekt rozporządzenia w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych zostanie teraz rozpatrzony zarówno przez Parlament Europejski, jak i Radę, które będą musiały uzgodnić ostateczny tekst regulacji.
Autorzy:
