W dniu 15 grudnia 2022 r. Rada UE formalnie przyjęła dyrektywę w sprawie zapewnienia globalnego minimalnego poziomu opodatkowania grup wielonarodowych w Unii wprowadzającą minimalny, 15% podatek od dochodów osób prawnych. Podatek ten ma zasadniczo obowiązywać od 31 grudnia 2023 r.
Mimo początkowego blokowania propozycji przez Polskę i Węgry, oba kraje ostatecznie zgodziły się na przyjęcie tej regulacji. Niemniej jednak Węgry wstrzymały się od głosu w głosowaniu końcowym, a Szwecja zgłosiła zastrzeżenia na temat jednego z przepisów dyrektywy. Dyrektywa wejdzie w życie następnego dnia po jej opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. Państwa członkowskie mają czas do 31 grudnia 2023 r. na dokonanie transpozycji dyrektywy do prawa krajowego.
Nowe przepisy będą dotyczyć międzynarodowych i krajowych grup kapitałowych, których łączny roczny obrót wynosi minimum 750 milionów euro, a ich efektywna stawka podatkowa (tzw. ETR) jest niższa od 15%. Podatek nie będzie miał zastosowania, m.in. do organizacji pozarządowych, organizacji międzynarodowych, funduszy emerytalnych oraz niektórych funduszy nieruchomościowych.
Analogiczny mechanizm jest opracowywany na poziomie OECD. Niezależnie od międzynarodowych regulacji niektóre państwa już rozpoczęły konsultacje publiczne w zakresie wdrożenia analogicznego rozwiązania do krajowego prawa (vide Szwajcaria, Australia, Kanada), a Wielka Brytania i Korea Południowa mają już gotowe projekty własnych przepisów.
Celem regulacji jest walka z agresywną optymalizacją podatkową prowadzącą do erozji bazy podatkowej oraz przenoszenia przez spółki zysków do krajów o najniższym opodatkowaniu. W konsekwencji, dyrektywa przewiduje preferencyjne rozwiązanie dla podmiotów posiadających substrat majątkowo-osobowy w postaci wyłączenia dochodowego obliczanego na podstawie kosztów związanych z pracownikami i wartości rzeczowych aktywów trwałych w danej jurysdykcji.
Stosowanie minimalnego podatku będzie wymagało obliczenia ETR dla każdej jurysdykcji, w której znajduje się podmiot objęty przepisami. W przypadku jeżeli okaże się, że ETR w którejś z jurysdykcji jest niższy niż 15% zastosowanie znajdzie, w zależności od okoliczności jeden z mechanizmów:
1) Zasada włączenia dochodu do opodatkowania (tzw. Income Inclusion Rule; IIR)
W ramach tego mechanizmu dochodzi do zapłaty podatku wyrównawczego (tzw. top-up tax) w państwie ostatecznego podmiotu dominującego albo kraju pośredniej spółki dominującej. Podatek wyrównawczy oblicza się poprzez zsumowanie różnic między minimalną stawką CIT a ETR dla każdej jurysdykcji, w której efektywna stawka podatku jest niższa od 15%.
2) Zasada niedostatecznie opodatkowanych płatności (tzw. undertax payment rule; UTPR)
Zasadę niedostatecznie opodatkowanych płatności stosuje się w sytuacji, gdy jurysdykcja siedziby ostatecznej spółki dominującej jak i też żadnej innej spółki dominującej, nie wdrożyła przepisów o minimalnym podatku. Tym samym, jest to metoda komplementarna do zasady włączenia dochodu do opodatkowania. Zgodnie z UTPR, podatek wyrównawczy powinien zostać zapłacony w państwie siedziby spółki zależnej z grupy.
Projekt dyrektywy przewiduje, iż mechanizm IIR znajdzie zastosowanie od 31 grudnia 2023 r., natomiast UTPR rok później.
Przepisy zostały skonstruowane w taki sposób by wymuszały one opodatkowanie według 15% stawki minimalnej również w odniesieniu do spółek należących do międzynarodowej grupy znajdujących się w Państwie, które nie wdrożyło regulacji o podatku minimalnym.
Trudnością w weryfikacji, czy dana grupa/ podmiot będzie podlegać powyższym przepisom może stanowić obliczenie ETR dla każdej jurysdykcji. Zasady obliczenia efektywnej stawki podatku zawierają bowiem wiele wyjątków oraz przewidują konieczność alokacji dochodu kwalifikowanego do każdej jednostki z grupy. W efekcie, może dojść do sytuacji, w której dochód wykazywany dla celów ETR będzie różny od dochodu wykazywanego do opodatkowania na potrzeby krajowego CIT, czy też standardów rachunkowych.
Autorzy:
