Komisja Europejska pracuje intensywnie nad wdrożeniem wszystkich postulatów zawartych w pakiecie “Fit for 55”. Z uwagi na charakter zmian i ich rozległość warto zrobić podsumowanie na jakich etapach są poszczególne regulacje.
Etapy wdrożenia poszczególnych projektów legislacyjnych w ramach pakietu “Fit for 55”.
I. Aktualizacja istniejących przepisów
1) Europejski system handlu emisjami
W ramach pakietu “Fit fo 55” zaproponowano zmianę dyrektywy 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 13 października 2003 r., ustanawiającej system handlu przydziałami emisji gazów cieplarnianych. Projekt zmian zakłada m. in.:
- ograniczenie emisji w sektorach objętych systemem 62% do 2030 r.,
- ustanowienie odrębnego systemu handlu emisjami dla sektora drogowego oraz transportu drogowego,
- stopniowe usuwanie darmowych uprawnień emisyjnych dla przemysłu.
W dniu 18 grudnia Rada UE i Parlament osiągnęły wstępne porozumienie w sprawie projektu. Aby zmiana mogła wejść w życie konieczne jest formalne zatwierdzenie przez obie instytucje oraz publikacja w dzienniku unijnym.
2) Rozporządzenie LULUCF
Częścią składową pakietu “Fit fo 55” jest rewizja przepisów rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/841 z dnia 30 maja 2018 r. W sprawie włączenia emisji i pochłaniania gazów cieplarnianych w wyniku działalności związanej z użytkowaniem gruntów, zmianą użytkowania gruntów i leśnictwem do ram polityki klimatyczno-energetycznej do roku 2023. Zmiany w tym zakresie obejmują utrzymanie do 2025 roku zasady “zerowego salda” tj. zasady, zgodnie z którą emisje nie przewyższają ilości emisji pochłoniętych. Natomiast w latach 2026-2030 na państwa członkowskie ma zostać nałożony wiążący cel usuwania dwutlenku węgla przez naturalne pochłaniacze, odpowiadający 310 mln ton emisji CO2. Powyższe oznacza wzrost celu redukcyjnego o 15% względem obecnych celów.
22 grudnia Rada UE i Parlament osiągnęły tymczasowe porozumienie w sprawie projektu. Aby zmiana mogła wejść w życie konieczne jest formalne zatwierdzenie przez obie instytucje oraz publikacja w dzienniku unijnym.
3) Przegląd rozporządzenia ws. wspólnego wysiłku redukcyjnego
W zakresie celów redukcyjnych “FIt for 55” zawiera propozycję przeglądu rozporządzenia w sprawie wspólnego wysiłku redukcyjnego. Kluczową zmianą jest zatwierdzenie celu redukcyjnego na 2030 r. w wysokości 40% w porównaniu z 2005 r. dla sektorów nieobjętych unijnym systemem handlu emisjami, tj.:
- dla transportu drogowego,
- krajowego transportu morskiego,
- budynków,
- rolnictwa,
- odpadów,
- drobnego przemysłu.
22 grudnia 2022 r. osiągnięto w sprawie porozumienie z Parlamentem Europejskim. Zanim zmiana wejdzie w życie oba ww. organy muszą osiągnąć porozumienie, a dokument musi zostać opublikowany w unijnym dzienniku.
4) Nowelizacja Dyrektywy RED II
Realizacja pakietu “Fit for 55” uwzględnia również nowelizację Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/2001 z dnia 11 grudnia 2018 r. W sprawie promowania energii ze źródeł odnawialnych. Wśród zawartych w projekcie zmian wskazać należy m. in.:
- zapewnienie udziału energii ze źródeł odnawialnych w ogólnym koszyku energetycznym na poziomie 40% do 2030 roku,
- redukcję emisji gazów cieplarnianych pochodzących z transportu,
- zwiększenie celów dot. Energii z OZE w ogrzewaniu i chłodzeniu o 0,8% rocznie do 2026 i o 1,1% rocznie w latach 2026-2030,
- zwiększenie udziału energii z OZE w budynkach do poziomu co najmniej 49% do 2030 r.,
- zwiększenie udziału energii z OZE w przemyśle o 1,1% w skali roku.
19 grudnia 2022 r. Rada osiągnęła porozumienie (podejście ogólne) co do dyrektywy o energii ze źródeł odnawialnych. Poprawki zaproponowano w ramach planu REPowerEU. Projekt oczekuje na podjęcie negocjacji z Parlamentem Europejskim.
5) Efektywność energetyczna
Pakiet zmian obejmuje również Dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/2002 w sprawie efektywności energetycznej. Zamierzeniem nowelizacji jest podniesienie obecnego unijnego celu efektywności energetycznej z poziomu 32,5 do 36% w przypadku zużycia energii końcowej i do 39% w odniesieniu do zużycia energii pierwotnej. Ponadto projekt zaostrza obowiązek rocznych oszczędności energii i oraz rozbudowuje regulacje dot. zmniejszania zużycia energii w budynkach sektora publicznego czy środki ochrony konsumentów podatnych na zagrożenia.
25 października 2022 r. Rada wypracowała podejście ogólne, co pozwala na rozpoczęcie negocjacji z Parlamentem Europejskim.
6) Rewizja dyrektywy ws. infrastruktury paliw alternatywnych
W ramach pakietu “Fit for 55” dokonywana jest rewizja Dyrektywy 2014/94 w sprawie rozwoju infrastruktury paliw alternatywnych. Prawodawca unijny dąży do zastąpienia funkcjonującej obecnie dyrektywy Rozporządzeniem. Celem zmian jest zapewnienie odpowiedniej infrastruktury do ładowania oraz tankowania pojazdów drogowych oraz statków na paliwa alternatywne.
19 października projekt był przedmiotem obrad Parlamentu Europejskiego.
7) Nowelizacja rozporządzenia określającego normy emisji CO2 dla samochodów osobowych i dostawczych
Zmiany obejmują również Rozporządzenie 2019/631 określające normy emisji CO2 dla nowych samochodów osobowych i lekkich pojazdów użytkowych. Wśród założeń projektu wskazać należy:
- docelową redukcję emisji CO2 o 55% w przypadku nowych samochodów osobowych oraz o 50% w przypadku nowych samochodów dostawczych do 2030 r., w porównaniu z poziomem z 2021 r.,
- docelową redukcję emisji CO2 o 100% w przypadku nowych samochodów zarówno osobowych, jak i dostawczych do 2035.
27 października 2022 r. Osiągnięto w sprawie wstępne porozumienie, które oczekuje na formalne przyjęcie przez Radę i Parlament.
8) Opodatkowanie energii elektrycznej
Prowadzona w ramach pakietu rewizja obejmuje również Dyrektywę 2003/96/WE w sprawie restrukturyzacji wspólnotowych przepisów ramowych dotyczących opodatkowania produktów energetycznych i energii elektrycznej. Wśród proponowanych zmian wskazać należy uzależnienie stawki podatku od wartości energetycznej i efektywności ekologicznej.
Projekt jest przedmiotem prac w Radzie UE.
II. Nowe Przepisy
1) Strategia leśna UE
13 września 2022 r. Parlament Europejski przyjął przygotowaną przez Komisję Europejską Strategię Leśną UE. Celem strategii jest zwiększenie zalesienia, poprawa stanu lasów UE oraz wzmocnienie ich ochrony, odnawiania i odporności, a także ochrona przed zanikaniem bioróżnorodności. Ponadto, kluczowym elementem dokumentu jest dostosowanie europejskich lasów do zjawisk pogodowych wynikających ze zmian klimatycznych.
2) CBAM
Jedną z najbardziej doniosłych propozycji zawartych w pakiecie fit for 55 jest projekt Rozporządzenia ustanawiającego mechanizm dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2. Celem regulacji jest zapobieganie ucieczce emisji gazów cieplarnianych poza granice Unii Europejskiej. Realizacja tego celu ma nastąpić poprzez wprowadzenie obowiązku uzyskania zezwolenia na import określonych towarów na obszar celny UE. Ponadto importer będzie zobowiązany wykupienia “certyfikatu CBAM”, którego cena będzie powiązana z unijnym systemem handlu uprawnieniami do emisji CO2.
W dniu 13 grudnia 2022 r. negocjatorzy Rady oraz Parlamentu Europejskiego osiągnęli wstępne i warunkowe porozumienie. Aby porozumienie stało się ostateczne musi zostać potwierdzone przez ambasadorów państw członkowskich oraz Parlament Europejski, a następnie przyjęte przez obie instytucje. W przypadku przyjęcia rozporządzenia, wejdzie ono w życie w październiku 2023 r.
3) Społeczny Fundusz Klimatyczny
Celem przeciwdziałania negatywnym skutkom wzrostu cen uprawnień do emisji Rada oraz Parlament uzgodniły utworzenie Funduszu klimatycznego, mającego wspierać gospodarstwa domowe, mikroprzedsiębiorców i użytkowników transportu. Fundusz ma być przeznaczony na lata 2026-2032 a jego przeznaczeniem jest finansowanie inwestycji mających przeciwdziałać wpływowi ustalania opłat za emisję gazów cieplarnianych na obywateli i mikroprzedsiębiorstwa znajdujące się w trudnej sytuacji.
18 grudnia 2022 r. Rada i Parlament Europejski osiągnęły porozumienie w sprawie funduszu. Dokument oczekuje na formalne przyjęcie przez obie instytucje.
4) Zrównoważony transport lotniczy
W ramach celu redukcyjnego organy UE podjęły również temat emisji pochodzących z transportu lotniczego. W tym celu rada przyjęła podejście ogólne, zawierające projekt rozporządzenia w sprawie zapewnienia równych warunków działania dla zrównoważonego transportu lotniczego. Wśród proponowanych w projekcie rozwiązań wskazać należy:
- obowiązek dostawców paliwa lotniczego do zapewnienia minimalnej ilości zrównoważonych paliw lotniczych od 2025 r.,
- obowiązek zapewnienia, aby roczne ilości paliwa lotniczego uzupełnianego na danym unijnym lotnisku stanowiły co najmniej 90% rocznej ilości potrzebnego paliwa lotniczego,
- obowiązki sprawozdawcze dla dostawców paliwa i operatorów samolotów.
2 czerwca 2022 r., Unijni Ministrowie transportu przyjęli ogólne podejście, pozwalające na rozpoczęcie negocjacji z Parlamentem Europejskim. Natomiast 18 grudnia odbyło się posiedzenie Rady, w ramach którego omawiana regulacja była przedmiotem debaty.
5) Zrównoważony transport morski
Oprócz lotnictwa, pakiet Fit fot 55 adresuje również kwestię transportu morskiego. W tym zakresie wypracowane zostało podejście ogólne wraz z projektem rozporządzenia w sprawie stosowania paliw odnawialnych i niskoemisyjnych w transporcie morskim. Celem jest zwiększenie popytu na odnawialne i niskoemisyjne paliwa w sektorze morskim oraz zapewnienie płynności żeglugi morskiej, co ma się przełożyć na zmniejszenie ogólnej liczby emisji w tym sektorze. Wśród zawartych w projekcie rozwiązań wskazać należy:
- doprecyzowanie przepisów o obliczaniu intensywności emisji gazów cieplarnianych oraz kar i grzywien celem przeciwdziałania obchodzenia przepisów rozporządzenia,
- wprowadzenie przepisów o portach przeładunku kontenerowców,
- wprowadzenie przepisów stymulujących popyt na najmniej emisyjne zrównoważone paliwa, zwłaszcza paliwa odnawialne pochodzenia niebiologicznego
18 grudnia 2022 r. Rada i Parlament Europejski osiągnęły porozumienie w sprawie projektu. Dokument oczekuje na formalne przyjęcie przez obie instytucje.
Autorzy:
