Zgodnie z uzasadnieniem zaprezentowanym przez ustawodawcę celem wprowadzenia podatku minimalnego jest ograniczenie stosowania przez podatników mechanizmów optymalizacji mogących skutkować zmniejszaniem zobowiązań podatkowych.
Wpływ minimalnego podatku dochodowego na podmioty powiązane
Pomimo istniejących włączeń przepisy podatku minimalnego mogą dotknąć podmioty powiązane, które zawierają transakcje zgodnie z zasadą ceny rynkowej. Wpływ podatku minimalnego mogą odczuć rzetelni podatnicy zawierający głównie transakcje krajowe, prowadzący działalność w branżach cechujących się niską rentownością np. branży spożywczej, handlu detalicznego czy też branży paliwowej.
Kolejnym przypadkiem podmiotów którym grozi obciążenie podatkiem minimalnym są podmioty o pełnym profilu funkcjonalnym. W łatwy sposób można wyobrazić sobie sytuację, w której spółka będąca podmiotem centralnym w skutek załamania rynku musi pokrywać straty poniesione przez podmioty zależne o prostym profilu funkcjonalnym. W konsekwencji doprowadzi to do zmniejszenia osiąganej przez nią rentowności do poziomu powodującego obligatoryjne dodatkowe obciążenie podatkiem minimalnym, pomimo zawierania wszystkich transakcji wewnątrzgrupowych zgodnie z zasadą ceny rynkowej.
Wprowadzenie podatku minimalnego poza dodatkowymi wpływami do budżetu państwa może pociągnąć za sobą również daleko idące negatywne skutki. Biorąc pod uwagę powyższy przykład podmioty o pełnym profilu funkcjonalnym materializujące nadzwyczajne zyski w danej jurysdykcji mogą być niechętne do rozliczania ich w Polsce. W czasach prosperity takie podmioty co do zasady będą obciążone 19% podatkiem dochodowym, podczas gdy w sytuacji kryzysowej uwzględniając dodatkowe obciążenie podatkiem minimalnym ich efektywna stawka podatkowa znacząco wzrośnie. Z naszych wstępnych obliczeń wynika, że podatek minimalny może podnieść rzeczywistą stawkę podatku rzetelnie rozliczającego się podmiotu centralnego, działającego w branży handlowej charakteryzującej się niskimi marżami oraz wykazującego co roku zyski z łatwością do nawet 70%. Nie jest to argument przemawiający za przenoszeniem do Polski rozwiniętych części międzynarodowych przedsiębiorstw.
Wyłączenia spod podatku minimalnego
Należy zauważyć, że niektóre kategorie podmiotów zostały wyłączone spod jurysdykcji tego opodatkowania. Należą do nich m.in. podatnicy rozpoczynający prowadzenie działalności (start-up’y w pierwszych 3 latach), przedsiębiorstwa finansowe (enumeratywny katalog podmiotów określony w art. 15c ust. 16 ustawy o CIT), podatnicy, którzy wykazali określony (30%) spadek przychodów w stosunku do przychodów roku poprzedniego, a także podmioty funkcjonujące w prostej strukturze organizacyjnej, bez powiązań mogących skutkować działaniami optymalizacyjnymi (np. w przypadku, gdy osoba fizyczna jest jedynym udziałowcem/akcjonariuszem/wspólnikiem spółki).
Ponadto, istnieje również możliwość wyłączenia podatku minimalnego w ramach Programu Współdziałania. Niestety jest znacznie ograniczona, ponieważ aktualnie program znajduje się na etapie pilotażu który według planów ma trwać do 2025 r. Umowę o współdziałanie może podpisać podatnik, którego przychody w skali roku przekraczają 50 mln euro, co skutkuje wyłączeniem mniejszych podmiotów z możliwości uczestnictwa w programie. Program Współdziałania należy ocenić jako pozytywne rozwiązanie proponowane przez ustawodawcę, jednakże na tym etapie jest on dostępny wyłącznie dla nielicznych podatników z uwagi na pilotażową formę oraz wymogi formalne. W praktyce przez ponad rok od uruchomienia programu zdołało z niego skorzystać zaledwie 10 podmiotów.
Wyżej wymienione wyłączenia przedstawione przez ustawodawcę nie obejmują wszystkich możliwych scenariuszy i mogą niesłusznie obciążać podmioty powiązane rozliczające transakcje z podmiotami powiązanymi w zgodzie z obowiązującymi przepisami, których celem nie jest stosowanie mechanizmów szeroko rozumianej optymalizacji podatkowej.
Komentarz PwC
Biorąc pod uwagę zmieniające się w ostatnim czasie warunki gospodarcze wywołane np.: poprzez zwiększoną inflację czy też niestabilną sytuację geopolityczną we wschodniej Europie, czyli czynniki mogące wpływać na rozliczenia podmiotów powiązanych, podmioty powiązane powinny rozważyć przegląd obecnie stosowanej polityki cen transferowych. Uwzględniając takżę nieuchronnie zbliżający się termin wejścia w życie podatku minimalnego, ewentualne zmiany w rozliczeniach wewnątrzgrupowych powinny być dokonane jak najszybciej.
Autorzy:
