Filar I - Projekt wielostronnej konwencji w sprawie podatków od usług cyfrowych

W dniu 20 grudnia 2022 r. OECD opublikowała projekt wielostronnej konwencji w sprawie podatków od usług cyfrowych i innych podobnych środków (Draft Multilateral Convention Provisions on Digital Services Taxes and other Relevant Similar Measures, “Konwencja”). Projekt Konwencji, który został poddany konsultacjom, koncentruje się na podatkach od usług cyfrowych (“DST”) i innych podobnych środkach oraz odzwierciedla zobowiązania państw przystępujących do Filaru I dotyczące usunięcia wszystkich istniejących jednostronnych DST i podobnych środków oraz wstrzymania ich implementacji w przyszłości.

W ramach Filaru I część skonsolidowanego zysku (tzw. Kwota A) niektórych przedsiębiorstw wielonarodowych (Multinational Enterprises - MNE) ma zostać opodatkowana w jurysdykcjach rynków zbytu. Prace nad Kwotą A mają zostać zakończone do połowy roku 2023, co zbiegnie się z planowanym zakończeniem prac nad Kwotą B (uproszczenia dla podmiotów prowadzących działalność marketingową i dystrybucyjną).

Celem Filaru I jest stabilizacja międzynarodowej architektury podatkowej. Zniesienie wszystkich istniejących jednostronnych DST i innych podobnych środków, a także wstrzymanie przyszłych środków przez kraje przystępujące do Filaru I stanowi „integralną część” tego celu. W związku z tym, przepisy projektu Konwencji adresują trzy podstawowe kwestie:

1. obowiązek wycofania istniejących środków, które zostaną wymienione w załączniku (lista istniejących środków nie została jeszcze uzgodniona i nie jest przedmiotem aktualnych konsultacji);
2. definicję środków, jakich strony Konwencji zobowiążą się nie wprowadzać w przyszłości; 
3. mechanizm, który pozbawi możliwości opodatkowania części skonsolidowanego zysku według zasady rynku zbytu (tj. wyeliminuje alokację do danego państwa-strony Konwencji o Filarze I Kwoty A) w przypadku naruszenia któregoś z tych zobowiązań.

Powyższe jest ujęte w projekcie Konwencji w dwóch artykułach, z których jeden dotyczy zniesienia istniejących środków jednostronnych, a drugi ma na celu wyeliminowanie alokacji Kwoty A dla stron nakładających DST i inne podobne środki. Strona Konwencji nie powinna stosować jakichkolwiek środków zdefiniowanych jako “podatek od usług cyfrowych lub odpowiedni podobny środek” od dnia wejścia w życie Konwencji w odniesieniu do tej strony.

Zastosowanie Konwencji do istniejących środków jednostronnych będzie zależało od tego, czy dany podatek zostanie wymieniony w załączniku lub spełni definicję „DST lub odpowiedniego podobnego środka”. Definicja ta określa trzy kryteria, które muszą być spełnione, aby dany podatek został uznany za DST lub odpowiedni podobny środek:

• Element rynku zbytu: środek powinien być uzależniony przede wszystkim od lokalizacji klientów lub użytkowników lub innych podobnych kryteriów rynkowych;
• Zastosowanie (de iure lub de facto) głównie do przedsiębiorstw z kapitałem zagranicznym: środek podatkowy musi być dyskryminujący poprzez ustalone warunki, które mają zastosowanie tylko do nierezydentów lub podmiotów będących w większości własnością nierezydentów, lub dyskryminujący w praktyce poprzez jego zastosowanie wyłącznie lub prawie wyłącznie do nierezydentów lub przedsiębiorstw z udziałem kapitału zagranicznego;
• Nie stanowi podatku dochodowego: środek nie stanowi podatku dochodowego na mocy prawa krajowego danej strony lub jest traktowany jako podatek wykraczający poza zakres traktatów o unikaniu podwójnego opodatkowania dochodów, innych niż Konwencja.

Aktualny projekt Konwencji wskazuje przykłady środków wyłączonych z definicji DST, a mianowicie: VAT, podatki transakcyjne, podatki potrącane u źródła, które są traktowane jako podatki objęte umowami o unikaniu podwójnego opodatkowania oraz przepisy dotyczące nadużyć istniejących standardów podatkowych. 

Dokument konsultacyjny wskazuje na kilka otwartych kwestii, w tym:

• jaka będzie forma zobowiązania do nieuchwalania przyszłych DST i innych podobnych środków (czy powinno to być zobowiązanie polityczne czy powinien zostać nałożony obowiązek prawny);
• czy jakikolwiek istniejący środek może być nadal stosowany wobec podmiotu wielonarodowego, którego jednostka dominująca najwyższego szczebla jest zlokalizowana w jurysdykcji, która nie jest stroną Konwencji;
• czy i w jaki sposób należy traktować DST i inne podobne środki nałożone regionalnie w obrębie danego kraju;
• w przypadku stron, które nadal nakładają DST lub inne podobne środki, czy całkowita odmowa alokacji Kwoty A jest właściwa w każdych okolicznościach, czy też odmowa powinna być proporcjonalna do skali naruszających środków (np. pod względem uzyskanych dochodów).

Nasz komentarz

Warto mieć na uwadze, że nie ma jeszcze konsensusu wśród członków Inclusive Framework w zakresie objętym Konwencją, stąd też aktualny projekt Konwencji jest przygotowany przez Sekretariat OECD. Powyższe wynika z faktu, iż znaczna liczba krajów rozwijających się nie popiera w pełni proponowanych rozwiązań w ramach Filaru I, gdyż preferuje prostsze źródła dochodów fiskalnych.

Kolejną wątpliwość nasuwa brak rozstrzygnięć co do formy zobowiązania stron do niestosowania DST lub innych podobnych środków, jak również ewentualnego niestosowania Kwoty A do stron naruszających to zobowiązanie. Prawdopodobnym jest, iż kraje będą dążyć do dostosowania istniejących podatków lub wprowadzania nowych podatków omijających kryteria określone w definicji (np. podatek oparty na przychodach, o stosunkowo niskim progu, tak aby objęto nim również znaczną liczbę przedsiębiorstw krajowych) w celu obejścia ducha ograniczeń płynących z Konwencji.

Generalnie, powyższe otwarte kwestie ujawniają nieporozumienia między krajami i budzą obawy, że przepisy te mogą ostatecznie nie zapewniać odpowiedniej ochrony przed nowymi podatkami jednostronnymi. Powyższe z kolei może skutkować dalszymi napięciami handlowymi i brakiem stabilizacji międzynarodowego środowiska podatkowego.