Transformacja w kierunku neutralności klimatycznej do 2050 roku to jedno z najważniejszych wyzwań stojących przed Unią Europejską. Jednym z instrumentów, które pozwolą na stworzenie stabilnej i zróżnicowanej gospodarki niskoemisyjnej ze zminimalizowaną presją na środowisko jest Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji.


Fundusz ten ma na celu złagodzenie społeczno-ekonomicznych skutków transformacji poprzez finansowanie dywersyfikacji i modernizacji lokalnej gospodarki oraz łagodzenie negatywnych skutków dla zatrudnienia. W Polsce oznacza to przede wszystkim finansowanie w inwestycje rozwojowe przedsiębiorstw skupiające się cyfryzacji i tworzeniu nowych miejsc pracy, inicjatywy służące poprawie efektywności energetycznej czy przekwalifikowaniu osób z branż górniczych i okołogórniczych.

Przewidziana alokacja środków na lata 2021–2027 wynosi 17,5 mld EUR. Kwota 7,5 mld EUR jest finansowana z wieloletnich ram finansowych, a dodatkowe 10 mld EUR jest finansowane w ramach NextGenerationEU. W wyniku alokacji funduszy z FST, Polska otrzymała 3,85 mld EUR na lata 2021-2027, aby wspomóc pięć regionów szczególnie dotkniętych negatywnymi konsekwencjami transformacji energetycznej.

Poziom unijnego współfinansowania projektów jest ustalany w zależności od kategorii regionu oraz typu inwestycji, w którym realizowane są projekty. Dla regionów słabiej rozwiniętych maksymalne wsparcie to 85%, dla regionów w okresie przejściowym – na poziomie 70% i dla regionów lepiej rozwiniętych – na poziomie 50%.

 

Jakie regiony wspiera Fundusz? 

Wsparcie kierowane jest do regionów o wysokiej intensywności emisji dwutlenku węgla, zatrudniających pracowników w przemyśle wydobywczym węgla kamiennego i brunatnego, produkcji torfu i łupków bitumicznych. W Polsce wsparcie trafia do regionów zależnych od tych sektorów gospodarki tj.:  

  • województwo śląskie (podregiony: katowicki, bielski, tyski, rybnicki, gliwicki, bytomski i sosnowiecki); 
  • województwo małopolskie (podregion oświęcimski); 
  • województwo dolnośląskie (podregion wałbrzyski); 
  • województwo łódzkie (wybrane gminy z podregionów: piotrkowskiego i sieradzkiego); 
  • województwo wielkopolskie (podregion koniński).

Aby dostępne środki rozdysponować w sposób jak najlepiej odpowiadający potrzebom, każdy z tych regionów opracował dokumenty strategiczne w postaci Terytorialnych Planów Sprawiedliwej Transformacji. Plany określają największe wyzwania dla obszaru wynikające z przeprowadzonej diagnozy oraz cele, które powinny zostać zrealizowane, aby im sprostać.

 

Jakie i czyje działania mogą być finansowane?

Budżet Unii Europejskiej wspiera działania związane z dywersyfikacją i modernizacją lokalnej gospodarki oraz łagodzeniem negatywnych skutków dla zatrudnienia. Fundusz wspiera inwestycje w dziedzinach takich jak np. łączność cyfrowa, czyste technologie energetyczne, redukcja emisji, gospodarka o obiegu zamkniętym, regeneracja terenów przemysłowych, przekwalifikowanie pracowników i pomoc techniczna. 

Co jest jednak ciekawe, w ramach naborów FST możliwe jest finansowanie także klasycznych inwestycji rozwojowych w przedsiębiorstwach, o ile przyczyniają się one do realizacji celów Planów Transformacji, czyli przede wszystkim - czy powstaną nowe, atrakcyjne miejsca pracy, możliwe będzie unowocześnienie działalności i jej zdywersyfikowanie w celu uniezależnienia się od branży wydobywczej i powiązanymi z nią. Konkursy takie dostępne są zarówno dla sektora mikro, małych i średnich przedsiębiorstw, jak i dużych podmiotów - choć pod pewnymi warunkami. Aby duże przedsiębiorstwo mogło ubiegać się o wsparcie na inwestycję produkcyjna z Funduszu, jego projekt musi zostać literalnie wpisany do Terytorialnego Planu Sprawiedliwej Transformacji danego regionu. Uzyskanie takiego wpisu możliwe jest z kolei w odpowiedzi na specjalne nabory fiszek projektowych opisujących założenia planowanej inwestycji.

Poniżej prezentujemy przegląd naborów 2024 i 2025, w poszczególnych województwach skierowanych do przedsiębiorców:

Dokładna lokalizacja dostępnej pomocy

Konkurs

Forma i warunki

Budżet

Terminy

Województwo śląskie

(podregiony katowicki, tyski, bytomski, gliwicki, sosnowiecki, rybnicki, bielski)

Działanie 10.4  Wsparcie dużych przedsiębiorstw na rzecz transformacji

Dofinansowanie dla dużych przedsiębiorstw; maksymalny poziom dofinansowania 85 %; wsparcie na inwestycje produkcyjne

307 659 438,19 zł

21 listopada 2024 r. – 

13 stycznia 2025 r.

Województwo śląskie

(podregiony katowicki, tyski, bytomski, gliwicki, sosnowiecki, rybnicki, bielski)

Działanie 10.3 Wsparcie MŚP na rzecz transformacji

Dofinansowanie dla mikro i małych przedsiębiorstw; maksymalny poziom dofinansowania 85 %; wsparcie na rozwój i utrzymanie działalności rzemieślniczej 

50 000 000,00 zł

styczeń 2025 r.

Województwo wielkopolskie

(Wielkopolska Wschodnia)

Działanie 10.2 Wsparcie inwestycji w MŚP i dużych przedsiębiorstwach

Dofinansowanie dla przedsiębiorstw; poziom dofinansowania UE wydatków kwalifikowalnych 70%; wsparcie w zakresie dostosowywania do zmieniających się warunków rynkowych i technologicznych oraz tworzenia nowych miejsc pracy, cyfryzacji i internacjonalizacji

50 000 000,00 zł

luty 2025 r.

Województwo wielkopolskie

(Wielkopolska Wschodnia)

Działanie 10.2 Wsparcie inwestycji w MŚP i dużych przedsiębiorstwach

Dofinansowanie dla przedsiębiorstw, partnerstw; poziom dofinansowania UE wydatków kwalifikowalnych 70%; wsparcie działalności B+R przedsiębiorstw (MŚP) lub konsorcjów przedsiębiorstw z jednostkami badawczymi 

34 000 000,00 zł

kwiecień 2025 r.

Województwo łódzkie

(Wielkopolska Wschodnia)

Działanie 09.06 B+R dla transformacji

Dofinansowanie dla

mikro, małych, średnich przedsiębiorstw; konsorcjów naukowo - przemysłowych z rolą wiodącą przedsiębiorcy; maksymalny % poziom dofinansowania całkowitego wydatków kwalifikowalnych na poziomie projektu 89% ; wsparcie infrastruktury badawczej lub aparatury badawczej niezbędnej do prowadzenia prac badawczo-rozwojowych

30 000 000,00 zł

16 października - 2 grudnia 2024 r.

Województwo łódzkie

(Wielkopolska Wschodnia)

Działanie 09.05 Tereny zdegradowane w transformacji

Dofinansowanie dla przedsiębiorstw, partnerstw; administracji publicznej; maksymalny poziom dofinansowania całkowitego wydatków kwalifikowalnych na poziomie projektu 95%;

wsparcie inwestycji służących zagospodarowaniu terenów zdegradowanych lub pogórniczych na potrzeby rozwoju nowych funkcji gospodarczych

58 000 000,00 zł

kwiecień 2025 r.

Województwo małopolskie

(Małopolska Zachodnia)

Działanie 8.10 Gospodarka obiegu zamkniętego

Dofinansowanie dla administracji publicznej, jst, ich związki i stowarzyszenia, przedsiębiorstw, partnerstw, przedsiębiorstw realizujących cele publiczne, służb publicznych, organizacji społecznych i związków wyznaniowych; poziom dofinansowania UE w projekcie wynosi 85%

 wsparcie dla projektów wpływających na zmniejszenie zużycia zasobów, a przez to na stopniowe przechodzenie z linearnego do cyrkularnego modelu gospodarki (typ projektu A, B, C, E, F)

42 260 910,21 zł

Luty 2025 r.

Województwo małopolskie

(Małopolska Zachodnia)

Działanie 8.11 

Transformacja energetyczna

Dofinansowanie dla administracji publicznej, jst, ich związki i stowarzyszenia, przedsiębiorstw, partnerstw, przedsiębiorstw realizujących cele publiczne, służb publicznych, organizacji społecznych i związków wyznaniowych;  maksymalny poziom  dofinansowania na projekcie wynosi 95%; wsparcie dla projektów służących transformacji energetycznej w warunkach zmiany klimatycznej (typ projektu A,B)

45 850 027,50 zł

28 listopada 2024 r. -  31 stycznia 2025 r.

Województwo małopolskie

(Małopolska Zachodnia)

Działanie 8.11 

Transformacja energetyczna

Dofinansowanie dla administracji publicznej, jst, ich związki i stowarzyszenia, przedsiębiorstw, partnerstw, przedsiębiorstw realizujących cele publiczne, służb publicznych, organizacji społecznych i związków wyznaniowych;  maksymalny poziom  dofinansowania na projekcie wynosi 95%; wsparcie dla projektów służących transformacji energetycznej w warunkach zmiany klimatycznej (typ projektu D)

45 385 897,50 zł

listopad 2024 r. -  7 stycznia 2025 r.

 

Komentarz PwC

Planowane konkursy FST stanowią wyjątkowo obiecującą formę wsparcia dla przedsiębiorców z obszarów okołogórniczych. Konkursy te mogą umożliwiają dostęp do środków finansowych na rozwój i modernizację firm działających w tych regionach. Przyczynią się one do wzrostu konkurencyjności przedsiębiorstw, poprawy ich infrastruktury oraz umożliwią wdrażanie innowacyjnych rozwiązań technologicznych.

Dzięki naszemu bogatemu doświadczeniu w pozyskiwaniu pomocy publicznej dla firm, posiadamy wiedzę oraz umiejętności niezbędne do skutecznego przeprowadzania aplikacji o takie wsparcie. Nasz zespół ekspertów jest gotów służyć poradą oraz wsparciem na każdym etapie procesu aplikacyjnego.

Zachęcamy wszystkich zainteresowanych tymi konkursami do nawiązania kontaktu z PwC.