Transformacja w kierunku neutralności klimatycznej do 2050 roku to jedno z najważniejszych wyzwań stojących przed Unią Europejską. Jednym z instrumentów, które pozwolą na stworzenie stabilnej i zróżnicowanej gospodarki niskoemisyjnej ze zminimalizowaną presją na środowisko jest Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji.
Fundusz ten ma na celu złagodzenie społeczno-ekonomicznych skutków transformacji poprzez finansowanie dywersyfikacji i modernizacji lokalnej gospodarki oraz łagodzenie negatywnych skutków dla zatrudnienia. W Polsce oznacza to przede wszystkim finansowanie w inwestycje rozwojowe przedsiębiorstw skupiające się cyfryzacji i tworzeniu nowych miejsc pracy, inicjatywy służące poprawie efektywności energetycznej czy przekwalifikowaniu osób z branż górniczych i okołogórniczych.
Przewidziana alokacja środków na lata 2021–2027 wynosi 17,5 mld EUR. Kwota 7,5 mld EUR jest finansowana z wieloletnich ram finansowych, a dodatkowe 10 mld EUR jest finansowane w ramach NextGenerationEU. W wyniku alokacji funduszy z FST, Polska otrzymała 3,85 mld EUR na lata 2021-2027, aby wspomóc pięć regionów szczególnie dotkniętych negatywnymi konsekwencjami transformacji energetycznej.
Poziom unijnego współfinansowania projektów jest ustalany w zależności od kategorii regionu oraz typu inwestycji, w którym realizowane są projekty. Dla regionów słabiej rozwiniętych maksymalne wsparcie to 85%, dla regionów w okresie przejściowym – na poziomie 70% i dla regionów lepiej rozwiniętych – na poziomie 50%.
Jakie regiony wspiera Fundusz?
Wsparcie kierowane jest do regionów o wysokiej intensywności emisji dwutlenku węgla, zatrudniających pracowników w przemyśle wydobywczym węgla kamiennego i brunatnego, produkcji torfu i łupków bitumicznych. W Polsce wsparcie trafia do regionów zależnych od tych sektorów gospodarki tj.:
- województwo śląskie (podregiony: katowicki, bielski, tyski, rybnicki, gliwicki, bytomski i sosnowiecki);
- województwo małopolskie (podregion oświęcimski);
- województwo dolnośląskie (podregion wałbrzyski);
- województwo łódzkie (wybrane gminy z podregionów: piotrkowskiego i sieradzkiego);
- województwo wielkopolskie (podregion koniński).
Aby dostępne środki rozdysponować w sposób jak najlepiej odpowiadający potrzebom, każdy z tych regionów opracował dokumenty strategiczne w postaci Terytorialnych Planów Sprawiedliwej Transformacji. Plany określają największe wyzwania dla obszaru wynikające z przeprowadzonej diagnozy oraz cele, które powinny zostać zrealizowane, aby im sprostać.
Jakie i czyje działania mogą być finansowane?
Budżet Unii Europejskiej wspiera działania związane z dywersyfikacją i modernizacją lokalnej gospodarki oraz łagodzeniem negatywnych skutków dla zatrudnienia. Fundusz wspiera inwestycje w dziedzinach takich jak np. łączność cyfrowa, czyste technologie energetyczne, redukcja emisji, gospodarka o obiegu zamkniętym, regeneracja terenów przemysłowych, przekwalifikowanie pracowników i pomoc techniczna.
Co jest jednak ciekawe, w ramach naborów FST możliwe jest finansowanie także klasycznych inwestycji rozwojowych w przedsiębiorstwach, o ile przyczyniają się one do realizacji celów Planów Transformacji, czyli przede wszystkim - czy powstaną nowe, atrakcyjne miejsca pracy, możliwe będzie unowocześnienie działalności i jej zdywersyfikowanie w celu uniezależnienia się od branży wydobywczej i powiązanymi z nią. Konkursy takie dostępne są zarówno dla sektora mikro, małych i średnich przedsiębiorstw, jak i dużych podmiotów - choć pod pewnymi warunkami. Aby duże przedsiębiorstwo mogło ubiegać się o wsparcie na inwestycję produkcyjna z Funduszu, jego projekt musi zostać literalnie wpisany do Terytorialnego Planu Sprawiedliwej Transformacji danego regionu. Uzyskanie takiego wpisu możliwe jest z kolei w odpowiedzi na specjalne nabory fiszek projektowych opisujących założenia planowanej inwestycji.
Poniżej prezentujemy przegląd naborów 2024 i 2025, w poszczególnych województwach skierowanych do przedsiębiorców:
|
Dokładna lokalizacja dostępnej pomocy |
Konkurs |
Forma i warunki |
Budżet |
Terminy |
|
Województwo śląskie (podregiony katowicki, tyski, bytomski, gliwicki, sosnowiecki, rybnicki, bielski) |
Działanie 10.4 Wsparcie dużych przedsiębiorstw na rzecz transformacji |
Dofinansowanie dla dużych przedsiębiorstw; maksymalny poziom dofinansowania 85 %; wsparcie na inwestycje produkcyjne |
307 659 438,19 zł |
21 listopada 2024 r. – 13 stycznia 2025 r. |
|
Województwo śląskie (podregiony katowicki, tyski, bytomski, gliwicki, sosnowiecki, rybnicki, bielski) |
Działanie 10.3 Wsparcie MŚP na rzecz transformacji |
Dofinansowanie dla mikro i małych przedsiębiorstw; maksymalny poziom dofinansowania 85 %; wsparcie na rozwój i utrzymanie działalności rzemieślniczej |
50 000 000,00 zł |
styczeń 2025 r. |
|
Województwo wielkopolskie (Wielkopolska Wschodnia) |
Działanie 10.2 Wsparcie inwestycji w MŚP i dużych przedsiębiorstwach |
Dofinansowanie dla przedsiębiorstw; poziom dofinansowania UE wydatków kwalifikowalnych 70%; wsparcie w zakresie dostosowywania do zmieniających się warunków rynkowych i technologicznych oraz tworzenia nowych miejsc pracy, cyfryzacji i internacjonalizacji |
50 000 000,00 zł |
luty 2025 r. |
|
Województwo wielkopolskie (Wielkopolska Wschodnia) |
Działanie 10.2 Wsparcie inwestycji w MŚP i dużych przedsiębiorstwach |
Dofinansowanie dla przedsiębiorstw, partnerstw; poziom dofinansowania UE wydatków kwalifikowalnych 70%; wsparcie działalności B+R przedsiębiorstw (MŚP) lub konsorcjów przedsiębiorstw z jednostkami badawczymi |
34 000 000,00 zł |
kwiecień 2025 r. |
|
Województwo łódzkie (Wielkopolska Wschodnia) |
Działanie 09.06 B+R dla transformacji |
Dofinansowanie dla mikro, małych, średnich przedsiębiorstw; konsorcjów naukowo - przemysłowych z rolą wiodącą przedsiębiorcy; maksymalny % poziom dofinansowania całkowitego wydatków kwalifikowalnych na poziomie projektu 89% ; wsparcie infrastruktury badawczej lub aparatury badawczej niezbędnej do prowadzenia prac badawczo-rozwojowych |
30 000 000,00 zł |
16 października - 2 grudnia 2024 r. |
|
Województwo łódzkie (Wielkopolska Wschodnia) |
Działanie 09.05 Tereny zdegradowane w transformacji |
Dofinansowanie dla przedsiębiorstw, partnerstw; administracji publicznej; maksymalny poziom dofinansowania całkowitego wydatków kwalifikowalnych na poziomie projektu 95%; wsparcie inwestycji służących zagospodarowaniu terenów zdegradowanych lub pogórniczych na potrzeby rozwoju nowych funkcji gospodarczych |
58 000 000,00 zł |
kwiecień 2025 r. |
|
Województwo małopolskie (Małopolska Zachodnia) |
Działanie 8.10 Gospodarka obiegu zamkniętego |
Dofinansowanie dla administracji publicznej, jst, ich związki i stowarzyszenia, przedsiębiorstw, partnerstw, przedsiębiorstw realizujących cele publiczne, służb publicznych, organizacji społecznych i związków wyznaniowych; poziom dofinansowania UE w projekcie wynosi 85% wsparcie dla projektów wpływających na zmniejszenie zużycia zasobów, a przez to na stopniowe przechodzenie z linearnego do cyrkularnego modelu gospodarki (typ projektu A, B, C, E, F) |
42 260 910,21 zł |
Luty 2025 r. |
|
Województwo małopolskie (Małopolska Zachodnia) |
Działanie 8.11 Transformacja energetyczna |
Dofinansowanie dla administracji publicznej, jst, ich związki i stowarzyszenia, przedsiębiorstw, partnerstw, przedsiębiorstw realizujących cele publiczne, służb publicznych, organizacji społecznych i związków wyznaniowych; maksymalny poziom dofinansowania na projekcie wynosi 95%; wsparcie dla projektów służących transformacji energetycznej w warunkach zmiany klimatycznej (typ projektu A,B) |
45 850 027,50 zł |
28 listopada 2024 r. - 31 stycznia 2025 r. |
|
Województwo małopolskie (Małopolska Zachodnia) |
Działanie 8.11 Transformacja energetyczna |
Dofinansowanie dla administracji publicznej, jst, ich związki i stowarzyszenia, przedsiębiorstw, partnerstw, przedsiębiorstw realizujących cele publiczne, służb publicznych, organizacji społecznych i związków wyznaniowych; maksymalny poziom dofinansowania na projekcie wynosi 95%; wsparcie dla projektów służących transformacji energetycznej w warunkach zmiany klimatycznej (typ projektu D) |
45 385 897,50 zł |
listopad 2024 r. - 7 stycznia 2025 r. |
Komentarz PwC
Planowane konkursy FST stanowią wyjątkowo obiecującą formę wsparcia dla przedsiębiorców z obszarów okołogórniczych. Konkursy te mogą umożliwiają dostęp do środków finansowych na rozwój i modernizację firm działających w tych regionach. Przyczynią się one do wzrostu konkurencyjności przedsiębiorstw, poprawy ich infrastruktury oraz umożliwią wdrażanie innowacyjnych rozwiązań technologicznych.
Dzięki naszemu bogatemu doświadczeniu w pozyskiwaniu pomocy publicznej dla firm, posiadamy wiedzę oraz umiejętności niezbędne do skutecznego przeprowadzania aplikacji o takie wsparcie. Nasz zespół ekspertów jest gotów służyć poradą oraz wsparciem na każdym etapie procesu aplikacyjnego.
Zachęcamy wszystkich zainteresowanych tymi konkursami do nawiązania kontaktu z PwC.
Autorzy:
