Z końcem czerwca 2023 r. zaktualizowany został program tzw. Grantu Rządowego, tj. „Program wspierania inwestycji o istotnym znaczeniu dla gospodarki polskiej na lata 2011-2030” (“Program”).
Zmiany w Programie obejmują w szczególności,takie kwestie jak:
1) Rodzaje inwestycji usługowych objętych wsparciem
2) Minimalne wymogi w zakresie inwestycji
Oprócz powyższych, nowe brzmienie Programu przewiduje także szereg innych zmian z zakresu m.in. uregulowania skutków wpływu siły wyższej na inwestycję przedsiębiorcy, czy też zasad łączenia pomocy w ramach Programu z pomocą w ramach PSI. Poniżej omawiamy najważniejsze zmiany w nowym Programie wraz z naszą oceną atrakcyjności tego instrumentu pomocy pod kątem możliwości przyciągania inwestycji do Polski.
Inwestycje objęte wsparciem
Po zmianie Programu, podział inwestycji produkcyjnych objętych wsparciem będzie analogiczny jak w dotychczasowym Programie, tj. wsparciem objęte będą inwestycje Strategiczne i Innowacyjne. Nowością jest natomiast, że wsparciem w ramach inwestycji Strategicznej i Innowacyjnej będą mogły być objęte także inwestycje usługowe, ale tylko pod warunkiem, że usługi świadczone w ramach nich będą świadczone w ramach sektorów strategicznych zgodnych ze Strategią na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju wskazanych w Programie (np. usługi kucia, prasowania, wytłaczania i walcowania metali, czy usługi obróbki metali i nakładania na nie powłok).
Duże zmiany nastąpiły w zakresie projektów z obszaru usług biznesowych. Obecnie, zamiast trzech rodzajów inwestycji, zależnych od poziomu zaawansowania świadczonych usług, wsparcie udzielane będzie w ramach inwestycji w Centrum Usług Badawczo-Rozwojowych, obejmującego tylko usługi B+R, albo w Centrum Usług Biznesowych, obejmującego pozostałe nowoczesne usługi biznesowe objęte wsparciem w ramach Programu. Podział na te dwa rodzaje inwestycji w ramach nowoczesnych usług biznesowych determinuje warunki takie jak wartość inwestycji i liczba nowych miejsc pracy, niezbędne do zadeklarowania,by ubiegać się o grant, jak również od rodzaju inwestycji zależna jest wysokość grantu jaka może być dostępna na nową inwestycję.
Minimalne wymogi w zakresie inwestycji
Jedną z kluczowych zmian w ramach inwestycji jest zmiana kryterium ilościowego dot. inwestycji Strategicznej, w zakresie wymaganej liczby miejsc pracy do utworzenia. Po nowelizacji Programu, liczba ta została zmniejszona o połowę - w przypadku dużego przedsiębiorcy wymagane jest utworzenie 50, zamiast 100 nowych miejsc pracy.
Wraz ze zmianą Programu, wprowadzone zostały również niższe, nawet o 98%, wymogi dla mikro, małych, średnich i rozwijających się przedsiębiorstw, co zwiększyło dostęp do Programu także dla mniejszych podmiotów.
Po zmianach, minimalne wymogi dla inwestycji w zakresie kosztów inwestycji i tworzonych nowych miejsc pracy kształtują się następująco:
(Kliknij aby powiększyć)
Dodatkowo, Program przewiduje obniżenie progów ze względu na reinwestycję lub lokalizację inwestycji.
Minimalna liczba nowych miejsc pracy do utworzenia w ramach reinwestycji (tj. zwiększenia zdolności produkcyjnej zakładu, dywersyfikacji produkcji zakładu lub zasadniczej zmiany dotyczącej procesu produkcyjnego) w istniejącym zakładzie, planowanej przez przedsiębiorcę ubiegającego się o wsparcie z tytułu kosztów inwestycji, ulega obniżeniu o 90% i zaokrągleniu w górę do najbliższej liczby całkowitej. Spełnienie tego warunku powinno być zatem dużo prostsze w przypadku inwestycji w już istniejącym zakładzie.W przypadku reinwestycji, obniżeniu ulega jednak tylko warunek dotyczący liczby nowych miejsc pracy do utworzenia, warunek dotyczący minimalnej wysokości kosztów inwestycji pozostaje niezmieniony.
Jednocześnie nowe zapisy programu bardzo uprzywilejowują obszary zagrożone wykluczeniem, wskazując na możliwość obniżenia progów wejścia - w ramach każdego z typów inwestycji oraz w ramach reinwestycji - w odniesieniu zarówno do kosztów inwestycji jak i liczby tworzonych miejsc pracy aż o 50%.
Inwestycja na obszarze zagrożonym wykluczeniem oznacza inwestycję w lokalizacji:
- w mieście średnim tracącym funkcje społeczno-gospodarcze, wymienionym w tabeli nr 3 w załączniku nr 1 do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 27 grudnia 2022 r. w sprawie pomocy publicznej udzielanej niektórym przedsiębiorcom na realizację nowych inwestycji (w tej tabeli wskazane są 122 takie miasta), lub
- w gminie, na terenie której położone jest to miasto, o którym mowa powyżej, lub
- w gminie graniczącej z miastem, lub z gminą, o których mowa powyżej, lub
- na obszarze powiatów lub miast na prawach powiatu, w którym stopa bezrobocia wynosi co najmniej 160% przeciętnej stopy bezrobocia w kraju.
Na takim obszarach obowiązują również inne korzystne warunki, o czym mowa będzie w dalszej części artykułu.
Kryteria jakościowe, ocena jakościowa inwestycji
Kolejna kluczowa zmiana dotyczy sposobu oceny projektów ubiegających się o wsparcie na podstawie kryteriów jakościowych. W nowej wersji Programu, kryteria oceny projektu zostały częściowo ujednolicone z kryteriami obowiązującymi w Polskiej Strefie Inwestycji (obowiązującymi przy ubieganiu się o decyzję o wsparciu), nie są one jednak identyczne, a zatem inwestor powinien za każdym razem weryfikować możliwość spełnienia kryteriów oddzielnie dla celów grantu rządowego, a odrębnie dla celów uzyskania decyzji o wsparciu.
Po zmianach w Programie, kryteriów jest mniej niż było we wcześniejszej wersji Programu (dotychczas projekty inwestycyjne podlegały ocenie na podstawie więcej niż 20 kryteriów), a ich spełnienie obecnie oceniane jest zero-jedynkowo - za oświadczenie dotyczące spełnienia każdego kryterium jakościowego przyznawany jest 1 punkt, nie ma bardziej rozróżnionej punktacji w zakresie poszczególnych kryteriów. Maksymalnie w ramach oceny jakościowej inwestycji można otrzymać 10 punktów, do wyboru spośród 10 (projekty usługowe) lub 11 (projekty produkcyjne) potencjalnych kryteriów. Proces oceny projektu inwestycyjnego jest zatem dużo prostszy, ponieważ we wcześniejszej wersji Programu inwestycje oceniane było na podstawie ponad 20 kryteriów, w ramach których przyznawano różną punktację, wraz z uwzględnieniem różnych wag, co czyniło proces oceny jakościowej inwestycji bardzo złożonym i skomplikowanym.
Przedsiębiorca może otrzymać wsparcie w przypadku uzyskania co najmniej 4, 5 lub 6 punktów (zadeklarowanych kryteriów), w zależności od lokalizacji inwestycji:
- min. 4 punkty – w wypadku lokalizacji inwestycji na obszarze kraju, na którym maksymalna intensywność pomocy regionalnej wynosi 50%, lub na obszarze zagrożonym wykluczeniem;
- min. 5 punktów – w wypadku lokalizacji inwestycji na obszarze kraju, na którym maksymalna intensywność pomocy regionalnej wynosi 30% oraz 40%;
- min. 6 punktów – w wypadku lokalizacji inwestycji na pozostałym obszarze kraju.
(Kliknij aby powiększyć)
Przedsiębiorca może zadeklarować oczywiście więcej kryteriów niż wymagane dla lokalizacji inwestycji minimum. Im więcej kryteriów zadeklarowanych zostanie przez przedsiębiorcę, tym wyższa punktacja w ramach oceny jakościowej inwestycji, która to punktacja wpływa na wysokość przyznanego grantu.
Wysokość wsparcia
Na podstawie nowego Programu zmieniła się również wysokość wsparcia dla poszczególnych typów inwestycji. Wsparcie udzielane jest jako procent kosztów kwalifikowanych inwestycji (tzw. CAPEX) lub jako konkretna kwota wsparcia na utworzone nowe miejsce pracy. Maksymalna wartość wsparcia możliwa jest do uzyskania przy maksymalnej ocenie punktowej inwestycji (zadeklarowaniu 10 kryteriów jakościowych).
W tym momencie wysokość wsparcia przedstawia się następująco:
(Kliknij aby powiększyć)
(Kliknij aby powiększyć)
(Kliknij aby powiększyć)
Pozostałe zmiany
Nowelizacja Programu niesie za sobą także szereg innych mniejszych zmian, część z nich wskazujemy poniżej:
- nowe, korzystne zasady łączenia tych rodzajów pomocy kształtują się obecnie następująco, tj. wsparcie w ramach tych instrumentów może być łączone w przypadku inwestycji:
- dla których wartość wsparcia w ramach Programu nie przekracza 3 mln zł,
- Strategicznej, jeżeli koszty inwestycji wynoszą co najmniej 300 mln zł,
- Innowacyjnej, jeżeli koszty inwestycji wynoszą co najmniej 100 mln zł,
- w Centrum Usług Biznesowych, jeżeli przedsiębiorca zobowiązuje się do utworzenia co najmniej 500 nowych miejsc pracy,
- w Centrum Usług Badawczo-Rozwojowych.
- dodano zapis odnoszący się do wpływu siły wyższej, co powoduje możliwość modyfikacji zobowiązań w ramach Programu, co skutkuje większą elastycznością zobowiązań przedsiębiorcy i mniejszym ryzykiem utraty wsparcia w ramach Programu, w przypadku wystąpienia siły wyższej mającej wpływ na realizację zobowiązań przedsiębiorcy
- konieczność poniesienia 15% wartości dotacji na współpracę z podmiotami tworzącymi system szkolnictwa wyższego i nauki dotyczy obecnie nie tylko tych podmiotów, ale także szkół ponadpodstawowych, co rozszerza możliwości spełnienia tego warunku
Naszym zdaniem
Zmiany w Programie mają w dużej mierze upraszczający charakter, w szczególności w zakresie oceny jakościowej inwestycji. Ponadto, nowy Program zawiera szereg korzystnych zmian dla sektora MŚP, m.in. ze względu na obniżenie progów inwestycji.
Nowy Program może być szczególnie interesujący dla podmiotów planujących inwestycje w obszarach zagrożonych wykluczeniem, ze względu na korzystne warunki zarówno w zakresie kryteriów wejścia jak i wartości możliwej do uzyskania pomocy publicznej, jak również dla podmiotów planujących duże inwestycje w zakresie Centrów Usług Badawczo-Rozwojowych, ze względu na szczególnie korzystne warunki dla inwestycji polegających na zatrudnieniu powyżej 100 lub 200 osób, lub też w przypadku posiadania statusu Centrum Badawczo-Rozwojowego.
Mimo iż poziom dopuszczalnej intensywności pomocy oraz wartości dofinansowania na miejsce pracy zmniejszył się w odniesieniu do poprzedniej wersji Programu, to jednak ze względu na nowe, uproszczone zasady oceny jakościowej projektów inwestycyjnych, kwota dofinansowania może być zbliżona do udzielanej na podstawie wcześniejszej wersji Programu, lub nawet wyższa w niektórych przypadkach.
Pozytywną zmianą dla inwestorów jest zbliżenie sposobu oceny jakościowej oraz stosowanych kryteriów jakościowych w ramach Programu do kryteriów mających zastosowanie w Polskiej Strefie Inwestycji. Z tego względu, oraz ze względu na obniżone warunki łączenia obu tych rodzajów wsparcia, ułatwione powinno być korzystanie przez przedsiębiorców z obu tych instrumentów pomocy publicznej na tę samą inwestycję, co powinno pozwolić na czerpanie większych korzyści przez inwestorów z tytułu obu instrumentów, ze względu na ich wzajemnie uzupełniający się charakter. Jednakże, ze względu na to, że nie zdecydowano się na całkowite ujednolicenie kryteriów w ramach Programu z kryteriami w ramach PSI oraz ze względu na brak szczegółowych wytycznych co do sposobu realizacji i dokumentowania spełnienia tych kryteriów, aplikowanie o wsparcie w ramach obu instrumentów nie jest aż tak uproszczone jak mogło być, a inwestorzy muszą zachować pewną ostrożność przy ocenie możliwości spełnienia kryteriów w ramach obu instrumentów.
Ponadto, o ile pozytywnie należy ocenić zmniejszenie minimalnej liczby nowych miejsc pracy do utworzenia w przypadku reinwestycji, o tyle niezrozumiałe jest dlaczego nie zdecydowano się również na obniżenie w przypadku reinwestycji także warunku minimalnych kosztów inwestycji do poniesienia. Reinwestycje co do zasady łączą się z mniejszymi wydatkami niż budowa nowego zakładu, co za tym idzie trudniej będzie w ich przypadku o spełnienie minimalnych wymogów co do kosztów inwestycji, np. 160 mln PLN w przypadku inwestycji Strategicznej dużego przedsiębiorcy.
W naszej ocenie wprowadzone zmiany mają w dużej mierze pozytywny charakter, w szczególności w postaci uproszczenia zasad oceny jakościowej inwestycji oraz obniżenia wymogów dla niektórych inwestorów lub niektórych rodzajów inwestycji, powinny mieć one zatem pozytywny wpływ na częstsze wykorzystanie Grantu Rządowego jako instrumenty przyciągającego inwestycje do Polski. Również ze względu na obniżenie warunku dla reinwestycji, zmiana Programu może mieć korzystny wpływ na inwestorów już prowadzących działalność w Polsce. Warto również zwrócić uwagę, że Program jest jednym z nielicznych instrumentów dotacji bezpośredniej dostępnej dla dużych inwestorów na inwestycje typowo Capexowe. Należy jednak zauważyć, że w przypadku niektórych inwestycji, otrzymane wsparcie może być niższe niż byłoby na podstawie wcześniejszej wersji Programu, a zatem atrakcyjność nowego Programu w dużej mierze zależy od rodzaju inwestora oraz charakteru i lokalizacji planowanej inwestycji.
W przypadku zainteresowania uzyskaniem wsparcia w ramach Programu, zachęcamy do kontaktu, a nasi eksperci pomogą Państwu w oszacowaniu potencjalnych korzyści z tytułu Programu w Państwa przypadku.
Autorzy:
