IP Box - planowane zmiany

Został opublikowany rządowy projekt zmian w podatkach dochodowych. Wśród propozycji zmian znajdują się również te dotyczące IP Box w zakresie ustawy o PIT oraz ustawy o CIT. Proponowane jest wprowadzenie wymogu zatrudnienia oraz objęcia dochodów IP Box daniną solidarnościową. 

Cel zmian 

Projektowane zmiany przepisów podatkowych wg projektodawcy mają na celu uszczelnienie systemu podatkowego, a konkretniej: przeciwdziałanie ustawodawcy sytuacjom, w którym dochód różnych podatników, uzyskany w wyniku zdarzeń o tożsamym skutku ekonomicznym, jest opodatkowany na innych zasadach, bez normatywnego uzasadnienia. 

Ministerstwo Finansów już wcześniej wskazywało, że praktyka stosowania IP Box nie zawsze wpisuje się w cele IP Box, a służy obniżaniu zobowiązań podatkowych bez istotnego wkładu w zwiększanie poziomu innowacyjności przedsiębiorstw. Jako przykład takiej sytuacji wskazywano informatyków współpracujących jako przedsiębiorcy na podstawie umowy cywilnoprawnej zamiast umowy o pracę lub przechodzących z pracy na etacie na własną działalność gospodarczą i świadczących usługi na rzecz byłego pracodawcy. 

Propozycje zmian 

Projektowane zmiany dotyczą dwóch obszarów: 

1. wprowadzenia wymogu odpowiedniego poziomu zatrudnienia przez podatników opodatkowanych na zasadach IP Box; 
2. rozszerzenia podstawy obliczenia daniny solidarnościowej o kwalifikowane dochody z kwalifikowanych praw własności intelektualnej (KPWI) - innymi słowy, dochody podlegające opodatkowaniu IP Box. 

Wymóg zatrudnienia 

Rada Ministrów proponuje by warunkiem opodatkowania 5% stawką kwalifikowanych dochodów z KPWI było: 

1. zatrudnianie na podstawie umowy o pracę co najmniej 3 osób w przeliczeniu na pełne etaty, przez okres co najmniej 300 dni w roku podatkowym, a w przypadku gdy rokiem podatkowym nie jest okres kolejnych 12 miesięcy kalendarzowych – przez co najmniej 82% dni przypadających w roku podatkowym lub
2. ponoszenie miesięcznych kosztów uzyskania przychodów z tytułu wypłaty wynagrodzeń na rzecz zatrudnionych na podstawie umowy innej niż umowa o pracę co najmniej 3 osób fizycznych w kwocie stanowiącej co najmniej trzykrotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, jeżeli w związku z wypłatą tych wynagrodzeń podatnik jest płatnikiem podatku dochodowego od osób fizycznych lub płatnikiem składek określonych w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych lub ustawie z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

Co istotne, zatrudnionymi, o których mowa powyżej (w obu przypadkach) nie mogą być podmioty powiązane (a więc w określonych okolicznościach przykładowo krewni zarządu spółki lub jej udziałowców). 

Zmiany miałyby obowiązywać zarówno na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT), jak i ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Termin wejścia zmian w życie to 1 stycznia 2026 r. (z zastrzeżeniem podatników CIT z rokiem podatkowym innym niż kalendarzowy – dla nich zmiany miałyby obowiązywać od roku podatkowego rozpoczętego po 1 stycznia 2026 r.). 

Przy czym wydaje się, że celem projektowanych zmian jest przede wszystkich - zgodnie z zapowiedziami Ministerstwa, ograniczenie stosowania IP Box przez podatników PIT, którzy wykonują pracę w modelu B2B (JDG bez pracowników) w celu optymalizacji podatkowej. W przypadku podatników CIT już aktualnie zatrudnienie kształtuje się odmiennie, tj. zatrudniają oni personel w ramach umów o pracę, umów zlecenia czy umów o dzieło, gdyż dzięki temu dodatkowo mogą skorzystać z mechanizmów przewidzianych dla podatników prowadzących działalność badawczo-rozwojową (tj. ulgi na działalność badawczo-rozwojową czy ulgi na innowacyjnych pracowników). Oczywiście wskazane ulgi podatkowe dostępne są również dla podatników PIT, przy czym z praktyki wynika, że podatnicy PIT dużo rzadziej zatrudniają wykwalifikowany personel, o czym świadczy również spostrzeżenie Ministerstwa. Trzeba również pamiętać, że w przypadku pracowników zaangażowanych w działalność B+R, możliwe jest stosowanie 50% kosztów uzyskania przychodów, co jest również dla nich korzystnym rozwiązaniem podatkowym. 

Zatem zmiana ta będzie bardziej ograniczająca w stosunku do podatników PIT, zaś w przypadku podatników CIT, w większości przypadków zmiany nie będą wpływały na dotychczasową praktykę rozliczania IP Box (i ewentualnie innych ulg). 

Danina solidarnościowa 

Zaproponowana została również zmiana w zakresie podstawy obliczenia daniny solidarnościowej na gruncie PIT, tj. by uwzględniać do niej również kwalifikowany dochód z KPWI, które dotychczas nie wliczały się do podstawy liczenia daniny. Zmiana miałaby mieć zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych po 31 grudnia 2025 r. 

Zmiana ta byłaby niekorzystna dla podatników PIT stosujących IP Box, którzy osiągnęliby dochód powyżej 1 000 000 zł (uwzględniając również inne dochody uwzględniane do daniny solidarnościowej, np. na zasadach skali podatkowej czy podatku liniowego). Wówczas bowiem każda złotówka ponad limit byłaby opodatkowana dodatkową 4% daniną solidarnościową. 

Komentarz 

Projektowane zmiany w zakresie wymogu zatrudnienia przez podatników korzystających z IP Box najprawdopodobniej spowodują spadek popularności tego mechanizmu, zwłaszcza wśród podatników PIT. Z drugiej strony mogą wywołać zwiększone zainteresowanie zatrudnianiem specjalistów B+R (w szczególności z branży IT) w oparciu o umowy o pracę, co z kolei może umożliwić pracodawcom odliczenie ich kosztów w ramach ulgi B+R. 

Jednocześnie zmiany mogą okazać się niekorzystne dla polskich start-upów, które mimo prowadzenia innowacyjnej działalności, nie zawsze mają możliwość zatrudnienia pracowników. Proponowana zmiana utrudni im, a zapewne w wielu przypadkach wręcz uniemożliwi zastosowanie IP Box.