Fundusze unijne w perspektywie 2021-2027 oferują szereg zachęt na rozwój działalności badawczo-rozwojowej i innowacyjnej. Jednym z flagowych konkursów w tej perspektywie jest konkurs Ścieżka SMART, która przewiduje dotacje bezpośrednie na realizację prac B+R, które zakończą się opracowaniem innowacji. Poprawne zidentyfikowanie, zdefiniowanie i sparametryzowanie innowacji w ramach takich konkursów jest jednym z kluczowych czynników sukcesu projektu. Przedsiębiorcy jednak często borykają się z problemami w tym zakresie.
Czym jest innowacyjność w projektach unijnych dot. B+R?
Istnieje wiele różnorodnych definicji innowacyjności. Jednak poruszając się w tematyce projektów B+R koniecznym jest zapoznanie się z podstawowym podręcznikiem do którego odwołuje się dokumentacja konkursowa czyli Podręcznik OECD Oslo Manual 2018 Guidelines for Collecting, Reporting and Using Data on Innovation, 4th Edition. Jego polska wersja została też opracowana przez GUS.
Do ubiegania się o dotację w ramach konkursu Ścieżki SMART (lub analogicznego), wnioskodawcy najczęściej muszą udowodnić, iż projekt dotyczy opracowania innowacji biznesowej. Zgodnie z Podręcznikiem OSLO:
Innowacja biznesowa to nowy lub ulepszony produkt lub proces biznesowy (lub ich połączenie), który różni się znacząco od wcześniejszych produktów lub procesów biznesowych przedsiębiorstwa i który został wprowadzony na rynek lub wprowadzony do użytku przez przedsiębiorstwo.
Choć termin “innowacja” może często kojarzyć się z rewolucyjnymi produktami i technologiami o znaczeniu globalnym to należy zwrócić uwagę, że w konkursach typu Ścieżka SMART, wymaga się jedynie, aby w ramach Modułu Wdrożenie innowacji lub Modułu B+R rozwiązanie odznaczało się poziomem nowości co najmniej w skali kraju. Oznacza to, że przedsiębiorcy nie muszą tworzyć przełomowych rozwiązań, aby pozyskać dofinansowanie, choć niewątpliwie ich szanse są wtedy większe. Aby spełnić te kryteria należy porównać innowację z najlepszymi rozwiązaniami konkurencji, które teraz są oferowane na rynku oraz wykazać, iż będzie ono lepiej zaspokajało pewne zidentyfikowane potrzeby rynkowe. W zależności od rodzaju i skali innowacji, porównanie może przybierać różną formę.
Jakie są skale innowacyjności?
Poruszając się w obszarze innowacyjności warto również odnieść się do rodzajów skali innowacyjności. Wyróżnić możemy innowacje w obrębie przedsiębiorstwa, kraju, czy szczebla międzynarodowego (europejskiego lub światowego).
Z innowacją w skali przedsiębiorstwa mamy do czynienia, gdy przedsiębiorca opracowuje lub wdraża do swojej działalności nowe dla niego technologie, ale które już są na rynku krajowym znane np. specjalistyczne systemy informatyczne typu CRM czy ERP. Tego typu działanie niestety nie jest przedmiotem wsparcia w ramach Modułu B+R i Modułu Wdrożenie konkursu Ścieżki SMART, choć w przypadku Modułu Cyfryzacja i Modułu Zazielenianie przedsiębiorcy mogą uzyskać dofinansowanie na wdrożenie takich rozwiązań pod pewnymi warunkami.
Innowacja w skali rynku krajowego to innowacja, która pod względem parametrów, cech i funkcjonalności lepiej zaspokaja potrzeby odbiorców na rynku krajowym. Oznacza to, że przedsiębiorca musi wykazać przewagi konkurencyjne swojego rozwiązania poprzez odniesienie się parametrami do konkurencyjnych rozwiązań. Należy jednak podkreślić, iż różnica ta nie musi być radykalna. Opracowując nowy pojazd elektryczny niekoniecznie trzeba wykazywać, iż zasięg pojazdu będzie cztery razy większy niż obecnych modeli. Ważne jest, aby te różnice miały na tyle istotne znaczenie dla odbiorców, że rozwiązanie ma szansę na sukces rynkowy.
Innowacja w skali międzynarodowej można podzielić się na dwa rodzaje: skalę światową i skalę europejską, ale nie w każdym przypadku dojdzie do takiego podziału.
O skali światowej możemy mówić tylko wtedy, gdy jesteśmy przekonani, że żaden inny konkurent nie oferuje rozwiązania, które mogłoby być takie same lub lepsze od naszej innowacji. Warto podkreślić, że zadeklarowanie takiej skali w Ścieżce SMART nie zwiększy liczby punktów, którą przedsiębiorca może uzyskać, choć oczywiście może to poprawić ogólny odbiór projektu przez Ekspertów.
O skali europejskiej mówimy kiedy dane rozwiązanie co prawda nie jest innowacyjne w skali światowej, ale jest innowacyjne na skalę europejską z uwagi na brak konkurencyjnych rozwiązań występujących w UE czy EOG. Może to wynikać z braku występowania danego wyrobu lub usługi na wspólnym rynku europejskim albo z dodatkowych restrykcyjnych regulacji UE, które w jakiś sposób uniemożliwiają wprowadzenie danego dobra. Przykładem mogą być rozwiązania cyfrowe, które nie spełniają RODO albo sztuczna inteligencja, która nie będzie zgodna z EU AI Act. W takiej sytuacji dana innowacja (np. z USA) często nie może zostać wdrożona w swojej pełnej wersji i przez to jej funkcjonalności na tym rynku są ograniczone. Przedsiębiorca, który planuje wykazać innowacyjność w skali europejskiej może wtedy się odnieść do tej wersji rozwiązania, która występuje na rynku UE.
Jakie są rodzaje innowacji?
Ze względu na przedmiot innowacji wyróżniamy 2 typy innowacji: innowację produktową i innowację w procesie biznesowym.
Innowacja produktowa definiowana jest jako nowy lub ulepszony wyrób lub usługa, która różni się znacząco od dotychczasowych wyrobów lub usług przedsiębiorstwa i która została wprowadzona na rynek. Wyróżnia się zatem właściwościami, specyfikacją działania czy nowymi funkcjami. Przykładowo, mogą to być zarówno nowe modele pojazdów wodorowych, ulepszone wersje dotychczasowych samochodów elektrycznych, nowe usługi komunikacji w branży kosmicznej czy ulepszona usługa projektowania.
W przypadku innowacji produktowej powinniśmy wykazać, że nasze rozwiązanie będzie cechowało się parametrami lub funkcjonalnościami, które można odnieść do konkurencji, a jednocześnie mają znaczenie dla klienta końcowego. Posługując się przykładem z branży motoryzacyjnej, w przypadku prototypowania nowej wersji pojazdu elektrycznego, moglibyśmy zwracać uwagę na fakt, iż w drodze prac B+R znacząco uda się polepszyć zasięg samochodu, zwiększyć żywotność baterii czy skrócić czas ładowania.
Innowacja w procesie biznesowym definiowana jest jako nowy lub ulepszony proces biznesowy dla jednej lub wielu funkcji biznesowych, który różni się znacząco od dotychczasowych procesów biznesowych przedsiębiorstwa, i który został wprowadzony do użytku przez przedsiębiorstwo. Ważne są tutaj cechy ulepszonej funkcji biznesowej taki jak np. zwiększona skuteczność, efektywne wykorzystanie zasobów, niezawodność czy przystępność cenowa.
Innowacja w procesie biznesowym dzieli się na dodatkowe podkategorie tj.:
- w obszarze produkcji wyrobów lub usług - jest to działalność polegająca na przekształcaniu nakładów pracy i środków w wyroby lub usługi, w tym prace inżynieryjne i związane z nimi testy techniczne, analizy i certyfikacja jako wsparcie produkcji.
- w obszarze dystrybucji i logistyki - obejmuje transport i świadczenie usług, magazynowanie, realizację zamówień.
- w obszarze marketingu i sprzedaży - obejmuje metody marketingowe, w tym reklamę (promocję i lokowanie produktu, opakowanie produktów), marketing bezpośredni (telemarketing), wystawy i targi, badania rynku i inne działania mające na celu rozwój nowych rynków, strategie i metody ustalania cen, sprzedaż i działania posprzedażowe, w tym pomoc techniczną, inne działania związane z obsługą klienta i relacjami z klientem
- w obszarze systemów informacyjno-komunikacyjnych
- w obszarze administracji i zarządzania - obejmuje m.in.: strategiczne i ogólne zarządzanie przedsiębiorstwem, ład korporacyjny, rachunkowość, księgowość, audyt, płatności oraz inną działalność finansową lub ubezpieczeniową, zarządzanie zasobami ludzkimi, zamówienia, zarządzanie relacjami zewnętrznymi z dostawcami, sojuszami handlowymi.
- rozwoju produktów i procesów biznesowych - są to działania mające na celu ustalenie zakresu, identyfikację, opracowanie lub dostosowanie produktów lub procesów biznesowych przedsiębiorstwa.
Niestety, w ramach konkursów Ścieżka SMART wprowadzono ograniczenie, iż przedmiotem projektu może być wyłącznie innowacja w procesie biznesowym w obszarze produkcji wyrobów lub usług. Oznacza to, że taka innowacja co do zasady, powinna być bezpośrednio powiązana z konkretnym wyrobem lub usługą. Takie zawężenie sprawia, iż kwalifikującymi się innowacjami do tego konkursu będą najczęściej nowe lub ulepszone procesy produkcyjne (np. produkcja świeczek zapachowych, technologia odlewu aluminiowych komponentów), albo nowe lub ulepszone techniki i sposoby świadczenia usług (np. w zakresie cyberbezpieczeństwa).
Celem wykazania poziomu nowości co najmniej w skali rynku polskiego, najczęściej należy odnosić się do parametrów danego procesu oraz potencjalnych oszczędności procesowych, które dana innowacja w procesie biznesowym może wygenerować. Zatem funkcjonalności, cechy i parametry świadczące o innowacyjności bardziej nakierowane są na zaspokojenie potrzeb przedsiębiorcy, choć oczywiście należy także wskazywać na dodatkowe efekty, które są istotne dla odbiorców. W przypadku procesu produkcyjnego najczęściej możemy wykazać zmniejszenie materiałochłonności i/lub energochłonności procesu, zwiększenie stopnia automatyzacji czy znaczące zwiększenie produktywności, choć parametry te powinny być dostosowane indywidualnie do danej innowacji.
Czym jest innowacja przełomowa i innowacja radykalna?
Interesującym rodzajem innowacji są tzw. innowacje przełomowe i radykalne. Charakteryzują się tym, iż mają zdolność do wykreowania zupełnie nowych rynków lub zmiany statusu quo na obecnych rynkach. Innymi słowy, ich wprowadzenie może całkowicie zmienić zasady rynkowe, a konkurenci muszą szybko się dostosować inaczej mogą stracić udziały w rynku. Z natury są innowacjami w skali światowej. Przykładem takich rozwiązań w swoim czasie były np. smartfony, samochody elektryczne, ChatGPT czy szczepionki mRNA.
System oceny Ścieżki SMART przewiduje przyznanie dodatkowych punktów dla projektów, które będą wiązały się z opracowaniem innowacji przełomowej lub radykalnej. Należy jednak zaznaczyć, że te rodzaje innowacji występują niezwykle rzadko. Choć w ostatnich dekadach przełomowe rozwiązania pojawiają się częściej, to przedsiębiorcy nie powinni bezpodstawnie deklarować, iż ich innowacja jest przełomowa. Wykazanie takiego charakteru innowacji wiąże się z koniecznością przedstawienia uzasadnionej argumentacji we wniosku o dofinansowanie jak i z udowodnieniem swojej narracji za pomocą odpowiednich innowacyjnych parametrów rozwiązania.
Jednakże, jeżeli przedsiębiorca jest przekonany co do przełomowości swojego rozwiązania, a jednocześnie posiada status MŚP nie musi ograniczać się jedynie do konkursów krajowych. EIC Accelerator oferuje dofinansowanie prac badawczo-rozwojowych, a także późniejsze finansowanie skalowania biznesowego, które jest bardzo atrakcyjne. Konkurencja jest jednak spora, gdyż o środki konkurują przedsiębiorstwa z całej Unii Europejskiej i państw stowarzyszonych.
Jak możemy pomóc?
- Przed przystąpieniem do prac możemy przeprowadzić dodatkowy warsztat związany z analizą kwalifikowalności projektu pod wymogi konkursowe
- Pomagamy przygotować Wniosek o Dofinansowanie, na etapie uzupełnień i przygotujemy na panel
- Po uzyskaniu dotacji, pomożemy rozliczyć projekt
Już pod koniec maja zostanie ogłoszony nowy nabór Ścieżki SMART dla pojedynczych przedsiębiorstw. Konkurs Ścieżki SMART może być doskonałą okazją do pozyskania dofinansowania na działalność badawczo-rozwojową. Warto zatem już teraz rozważyć możliwość aplikowania o środki konkursu.
Nasi specjaliści zapewnią Państwu kompleksowe wsparcie w tym zakresie. Oferujemy przeprowadzenie profesjonalnych warsztatów ukierunkowanych na analizę kwalifikowalności projektu zgodnie z wymagani konkursu. Pomożemy również przygotować kompletny wniosek o dofinansowanie projektu wraz z załącznikami, a także poprowadzimy Państwa przez cały proces oceny wniosku, uwzględniając etap uzupełnień projektu i uczestnictwa w panelu eksperckim. Oferujemy również wsparcie w procesie sprawozdawania i rozliczania projektu. Zachęcamy do kontaktu z naszymi specjalistami.
Autorzy:
