W dniu 23 września 2025 r. Ministerstwo Finansów opublikowało założenia projektu ustawy o zmianie ustawy o VAT oraz ustawy o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników, które trafiły do wykazu prac legislacyjnych Rady Ministrów. To kompleksowy pakiet reform, który ma na celu nie tylko uszczelnienie systemu podatkowego, ale także doprecyzowanie wielu istniejących przepisów oraz dostosowanie polskiego prawa do orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Przedsiębiorcy powinni już teraz przyjrzeć się proponowanym zmianom, gdyż mogą one znacząco wpłynąć na ich codzienną działalność, generując nowe wyzwania i ryzyka, ale także oferując pewne udogodnienia.
Dlaczego opublikowane założenia są tak istotne?
Proponowany pakiet zmian jest bardzo rozbudowany, gdyż liczy sobie 28 punktów. Zmiany te dotykają wielu sfer rozliczania VAT – od eliminacji zbędnych obowiązków, przez nowe mechanizmy, aż po zaostrzenie odpowiedzialności. Przykładowe obszary to m.in.:
- Uszczelnienie systemu i zwiększona odpowiedzialność - rozszerzenie katalogu przypadków odpowiedzialności solidarnej oraz zaostrzenie zasad rejestracji i ułatwienie wykreślania z rejestru VAT.
- Nowe możliwości i ułatwienia - wprowadzenie instytucji składu VAT, likwidacja niektórych obowiązków administracyjnych (np. odrębnej informacji o spisie z natury), a także możliwość wstecznej weryfikacji statusu podatnika w rejestrze VAT.
- Dostosowanie do orzecznictwa TSUE - Implementacja wyroków TSUE dotyczących prawa do odliczenia VAT oraz możliwości zastosowania stawki 0% do usług dotyczących importu towarów zwolnionych z VAT, w przypadku, gdy wartość tych usług została włączona do podstawy opodatkowania.
- Zmiany techniczne i porządkujące - ujednolicenie zasad opodatkowania energii elektrycznej, doprecyzowanie kwestii związanych z systemem kaucyjnym, JPK_VAT, ulgą na złe długi, kasami rejestrującymi czy procedurą marży.
Przykłady kluczowych zmian, na które warto zwrócić uwagę:
1. Skład VAT – nowa szansa na optymalizację płynności, ale z nowymi obowiązkami
To instytucja, która ma umożliwić zastosowanie 0% stawki VAT dla określonych transakcji w obrocie międzynarodowym, z obowiązkiem podatkowym dopiero w momencie wyprowadzenia towarów ze składu. Może to znacząco wpłynąć na płynność finansową importerów i eksporterów, ale wiąże się z nowymi procedurami i wymogami, które trzeba będzie spełnić.
2. Odpowiedzialność solidarna – wzrost ryzyka w transakcjach
Projekt przewiduje rozszerzenie katalogu przypadków, w których nabywca może ponieść odpowiedzialność solidarną za zaległości podatkowe sprzedawcy. Dotyczyć to będzie m.in. faktur wystawionych przez podmiot nieistniejący, dokumentujących czynności, które nie zostały dokonane czy zawierające kwoty niezgodne z rzeczywistością. Dodatkowo, katalog zostanie rozszerzony o usługi z załącznika nr 15 do ustawy o VAT o wartości nieprzekraczającej 15 000 zł oraz o niektóre usługi niematerialne.
Prawo do odliczenia VAT po wyroku TSUE – długo oczekiwane doprecyzowanie
Wdrożenie wyroku TSUE C‑114/22 W. sp. z o.o. ma usunąć z ustawy o VAT przesłankę odmowy prawa do odliczenia VAT z powodu uznania czynności za pozorne lub dotknięte nieważnością. To dobra wiadomość dla podatników, która wprowadza większą pewność prawną w zakresie odliczeń.
Jakie konsekwencje czekają podatników?
Zakres proponowanych zmian jest bardzo szeroki. Z jednej strony, podatnicy mogą liczyć na realne uproszczenia administracyjne, takie jak likwidacja obowiązków składania VAT-Z czy dodatkowej informacji o spisie z natury. Z drugiej, muszą przygotować się na zintensyfikowane ryzyka, szczególnie w obszarze odpowiedzialności solidarnej. Wprowadzenie składu VAT otwiera nowe możliwości dla handlu międzynarodowego, ale wymaga szczegółowej analizy i dostosowania procesów. Firmy będą musiały jeszcze precyzyjniej weryfikować swoich kontrahentów oraz dbać o rzetelność i kompletność dokumentowania transakcji.
Co dalej?
Projekt jest obecnie na etapie założeń, co oznacza, że dostępne są jedynie ogólne kierunki zmian. Jego ostateczny kształt może więc ulec zmianie. Należy jednak już teraz monitorować proces legislacyjny i rozpocząć wewnętrzną analizę potencjalnego wpływu tych zmian na Państwa działalność. Wczesne przygotowanie pozwoli na sprawne dostosowanie systemów i procedur, a także na uniknięcie nieprzewidzianych ryzyk.
Autorzy:
