W jednym z poprzednich alertów informowaliśmy o założeniach planowanej nowelizacji ustawy o VAT oraz ustawy o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników. W dniu 17 października 2025 r. opublikowano natomiast projekt nowelizacji ustawy o VAT oraz ustawy o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników. Projekt ustawy rozwija i doprecyzowuje wcześniej prezentowane założenia, wprowadzając szczegółowe przepisy, katalogi, procedury i terminy.
To kompleksowy pakiet reform, który ma na celu uproszczenie i doprecyzowanie przepisów, dalsze uszczelnienie systemu podatkowego oraz dostosowanie prawa polskiego do orzecznictwa TSUE. Nowe regulacje co do zasady mają wejść w życie od 1 lipca 2026 r., a część rozwiązań – w 2027 i 2028 roku.
Kluczowe obszary zmian:
1. Skład VAT – nowa instytucja dla handlu międzynarodowego Wprowadzona zostanie nowa instytucja tzw. składu VAT, mająca stanowić uproszczenie w rozliczeniach i poborze VAT dla określonych transakcji w międzynarodowym obrocie towarowym. Utworzenie i prowadzenie składu VAT będzie wymagało zezwolenia naczelnika urzędu skarbowego, udzielanego podmiotom spełniającym określone warunki wiarygodności (np. brak zaległości podatkowych, odpowiednia sytuacja finansowa) oraz posiadającym stosowne zaplecze techniczne i tytuł prawny do miejsca, w którym ma zostać utworzony skład.
Procedura składu VAT pozwoli na zastosowanie stawki 0% VAT m.in. w zakresie:
- dostaw towarów do składu VAT,
- WNT do składu VAT,
- dostaw towarów wewnątrz składu VAT,
- świadczenia usług wewnątrz składu bezpośrednio związanych z towarami objętymi procedurą składu VAT.
Obowiązek podatkowy powstanie dopiero przy wyprowadzeniu towarów ze składu VAT.
2. Odpowiedzialność solidarna – większe ryzyko w transakcjach
Rozszerzony zostanie katalog przypadków, w których nabywca może ponieść odpowiedzialność solidarną za zaległości podatkowe sprzedawcy. Dotyczyć to będzie m.in. faktur wystawionych przez podmiot nieistniejący, dokumentujących czynności, które nie zostały dokonane czy zawierające kwoty niezgodne z rzeczywistością (nawet jeżeli faktura została opłacona w ramach mechanizmu podzielonej płatności). Dodatkowo, do grupy świadczeń mogących wiązać się z zaistnieniem solidarnej odpowiedzialności w VAT zaliczone mają zostać także usługi z załącznika nr 15 do ustawy o VAT o wartości nieprzekraczającej 15 000 zł oraz o niektóre usługi niematerialne, które zostaną szczegółowo wskazane w dodawanym załączniku nr 16 do ustawy o VAT (np. usługi rachunkowo-księgowe, usługi reklamowe, czy też usługi związane z zatrudnieniem).
3. Wdrożenie założeń wyroków TSUE
Wdrożone zostaną rozwiązania wynikające z orzecznictwa TSUE, w szczególności poprzez: · zmianę przesłanki odmowy prawa do odliczenia VAT poprzez usunięcie powiązania przesłanki z uznaniem czynności za pozorne lub dotknięte nieważnością na podstawie przepisów krajowego prawa cywilnego i zastąpienie jej przesłanką nadużycia prawa w VAT (art. 5 ust. 5 ustawy o VAT).
Zmiany obejmują również dostosowanie przepisów dotyczących mechanizmu podzielonej płatności i dodatkowego zobowiązania podatkowego (wyrok z 25 maja 2023 r. w sprawie C‑114/22), · wprowadzenie możliwości zastosowania stawki 0% do usług bezpośrednio związanych z importem towarów takich jak usługi ubezpieczenia towarów oraz usługi dotyczące importu towarów zwolnionych od podatku, w przypadku gdy wartość tych usług została włączona do podstawy opodatkowania (wyrok z 4 października 2017 r. w sprawie C-273/16).
4. Likwidacja niektórych obowiązków
Projekt nowelizacji przewiduje likwidację niektórych obowiązków nałożonych na podatników, np.:
- likwidację obowiązku składania odrębnej informacji o dokonanym spisie z natury,
- likwidację obowiązku rozliczenia w deklaracji podstawy opodatkowania w VAT w przypadku nabycia towarów i usług korzystających ze zwolnienia od podatku, w zakresie których podatnikiem jest nabywca,
- likwidację obowiązku zapłaty VAT w ciągu 14 dni od wewnątrzwspólnotowego nabycia środka transportu.
5. Zmiany w zakresie instytucji uchylenia NIP
Wprowadzone zostaną zmiany w zakresie regulacji dotyczących instytucji uchylenia NIP, które dotyczą:
- odejścia od konieczności wydawania decyzji o uchyleniu NIP na rzecz kwalifikacji tego działania jako czynności materialno-technicznej,
- rozszerzenia katalogu podstaw uchylenia NIP,
- rozszerzenia katalogu podstaw przywrócenia NIP.
6. Pozostałe zmiany:
- wprowadzenie funkcjonalności umożliwiającej sprawdzenie statusu podatnika VAT do 5 lat wstecz w ramach tzw. Białej listy podatników VAT,
- wdrożenie tzw. e-odprawy w terminalu TAX FREE,
- zmiana sposobu klasyfikacji towarów wymienionych w załączniku nr 15 do ustawy o VAT z Polskiej Klasyfikacji Towarów i Usług (PKWiU) na rzecz Nomenklatury Scalonej (CN), · doprecyzowanie przepisów dotyczących stosowania właściwej stawki VAT dla rozliczenia tzw. niezwróconej kaucji od opakowań objętych systemem kaucyjnym, · zmiana przepisu dotyczącego miejsca dostawy energii elektrycznej nabywanej w ramach transakcji B2B w celu odsprzedaży, poprzez usunięcie ograniczenia zastosowania tego przepisu do dostaw realizowanych wyłącznie w systemie elektroenergetycznym,
- nowe obowiązki dotyczące kas rejestrujących (m.in. utylizacja, zakaz wymiany pamięci fiskalnej, serwis kas wirtualnych), zabezpieczone sankcjami finansowymi.
- zmiany w przepisach dotyczących rejestracji podatników VAT (wprowadzono nowe przesłanki odmowy rejestracji do VAT, np. brak ustanowienia przedstawiciela podatkowego, brak złożonych deklaracji, brak zgłoszenia NIP).
Podsumowanie
Nowelizacja obejmuje szeroki zakres zmian - od uproszczeń i deregulacji, przez nowe narzędzia kontrolne, po dostosowanie przepisów do prawa unijnego. Przedsiębiorcy powinni już teraz przeanalizować wpływ tych zmian na swoją działalność.
W razie jakichkolwiek pytań dotyczących projektowanych regulacji, nasi eksperci chętnie udzielą wszelkich wyjaśnień.
Autorzy:
