PwC Studio - Prawo i Podatki

W dniu 28 marca 2025 r. na stronie Rządowego Centrum Legislacji opublikowano projekt ustawy o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw. Zmiany co do zasady mają wejść w życie 1 stycznia 2026 r.

Projekt ustawy wprowadza szeroki zakres zmian w przepisach Ordynacji podatkowej, między innymi:

Przedawnienie zobowiązań podatkowych

Wszczęcie KKS a przerwanie biegu terminu przedawnienia

Projekt przewiduje formalne ograniczenie przesłanki zawieszającej bieg terminu przedawnienia do przypadków wszczęcia postępowania wyłącznie w sprawie o enumeratywnie wymienione przestępstwa skarbowe, o których mowa w art. 54 § 1, art. 55 § 1, art. 56 § 1, art. 62 § 2, art. 63 § 1–5, art. 63a § 1, art. 65 § 1, art. 73a § 1, art. 75a § 1 i 2, art. 76 § 1, art. 76a § 1, art. 76b § 1, art. 77 § 1 lub art. 78 § 1 ustawy z dnia 10 września 1999 r. – Kodeks karny skarbowy.

Jakkolwiek projekt ustawy wprowadza ograniczenie do wybranych podstaw prawnych z KKS, to jednak w praktyce większość z nich to najczęściej stosowane przepisy przez organy podatkowe w tego typu sprawach. W konsekwencji, jeśli pominąć sprawy o niewielkiej wartości sporu, naszym zdaniem, proponowana zmiana nie wpłynie na ograniczenie nadużywania przez organy podatkowe instytucji wszczynania postępowań karno-skarbowym w celu przerwania biegu terminu przedawnienia. Innymi słowy, sposób stosowania tej kontrowersyjnej regulacji w praktyce pozostanie taki sam, zaś praktyki nadużycia prawa będą z dużą dozą prawdopodobieństwa obserwowane nadal.

Wydłużenie terminu przedawnienia w przypadku niektórych korekt

Projekt przewiduje wydłużenie terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego o 12 miesięcy w przypadku skorygowania przez podatnika deklaracji, w okresie krótszym niż 12 miesięcy przed upływem 5-letniego terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego, z którym wiąże się:

zmniejszenie wysokości podatku,
wykazanie lub zwiększenie wysokości zwrotu podatku lub podatku naliczonego albo nadwyżki podatku naliczonego nad należnym w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług do odliczenia w następnych okresach rozliczeniowych,
wykazanie lub zwiększenie wysokości straty.

Pozostałe zmiany w zakresie przedawnienia

Doprecyzowanie zasad obliczania terminów terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego w przypadku, gdy wypada on w sobotę lub dzień ustawowo wolny od pracy. Zdaniem projektodawcy termin przedawnienia zobowiązania podatkowego nie jest terminem do wykonania czynności, dlatego nie ma podstaw do jego przesunięcia na podstawie art. 12 § 5 Ordynacji podatkowej.

Zmiana sposobu liczenia terminu przedawnienia prawa do wydania decyzji ustalającej zobowiązanie podatkowe z tytułu opodatkowania przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych.
Wprowadzenie nowej przesłanki zawieszenia biegu terminu przedawnienia związanej ze złożeniem wniosku o uzupełnienie lub sprostowanie decyzji.
Zastąpienie instytucji nieprzedawniania się zobowiązań podatkowych zabezpieczonych hipoteką lub zastawem skarbowym – instytucją przerwania biegu terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego.

Nadpłata i zwrot podatku

W zakresie nadpłaty projekt znosi wymóg składania wniosku o stwierdzenie nadpłaty w przypadku, gdy nadpłata wynika ze skorygowanej deklaracji. Jak wskazano w uzasadnieniu projektu, dotychczasowe przepisy były uznane za nazbyt sformalizowane.

W zakresie zwrotu podatku propozycje zmian dotyczą doprecyzowania daty zaliczenia zwrotu podatku oraz ujednolicenia przepisów w zakresie terminów i oprocentowania zwrotów podatków.

Zaproponowano także modyfikacje w art. 77 § 1 pkt 3 (termin zwrotu nadpłaty podatku) i 78 (oprocentowanie nadpłaty podatku) Ordynacji podatkowej.

W zakresie tego pierwszego, 30-dniowy termin na zwrot nadpłaty ma dotyczyć również sytuacji, w której sąd administracyjny wyda wyrok uchylający zarówno decyzję organu drugiej, jak i pierwszej instancji (nie ma wtedy konieczności wydawania kolejnej decyzji organu drugiej instancji o uchyleniu decyzji organu pierwszej instancji).

Zgodnie ze zmianą zaproponowaną w art. 78 Ordynacji podatkowej, w razie powstania nadpłaty w wyniku zastosowania się do interpretacji indywidualnej, która następnie została zmieniona lub której wygaśnięcie stwierdzono albo która została uchylona prawomocnym orzeczeniem sądu administracyjnego, jej oprocentowanie będzie naliczane od dnia jej powstania. Jest to jedna z niewielu zmian, które pozytywnie wpłyną na podatników stosujących się do niezgodnych z prawem interpretacji, uchylonych prawomocnie przez sąd.

Ponadto, projekt doprecyzowuje przepisy w zakresie możliwości określenia przez organ podatkowy wysokości podatku naliczonego do odliczenia w kolejnych okresach rozliczeniowych.

Kolejność zaliczania wpłat dokonanych tytułem rat / Zapłata podatku przez inny podmiot / Umorzenie podatku

W zakresie kolejności zaliczania wpłat z tytułu rat nowe przepisy wprost określają, że wpłaty dokonane na poczet rat rozłożonych zobowiązań podatkowych będą zaliczane najpierw na ratę o najwcześniejszym terminie płatności, niezależnie od istnienia innych zaległości o wcześniejszych terminach, które nie są objęte układem ratalnym.

Projekt podwyższa także kwotę uprawniającą do zapłaty podatku przez inny podmiot niż podatnik z 1000 zł do 5000 zł oraz wprowadza możliwość umorzenia podatku przed terminem jego płatności (dotychczas umorzenie było możliwe jedynie po powstaniu zaległości podatkowej)

Zdalne przesłuchanie

Proponowana zmiana wprowadza regulację analogiczną do tej ustanowionej w ustawie o Krajowej Administracji Skarbowej, która pozwala na zdalne przesłuchanie strony lub świadka dla celów kontroli celno-skarbowej. Dzięki tej zmianie zdalne przesłuchanie będzie możliwe także w toku postępowania podatkowego, co powinno pozytywnie wpłynąć na długość prowadzenia postępowania.

Pozostałe zmiany w Ordynacji podatkowej:

Właściwość miejscowa organów podatkowych - Projekt doprecyzowuje zasady ustalania właściwości miejscowej organów podatkowych, uwzględniając okoliczność, że jest ona ustalana nie tylko w ustawach podatkowych, ale także w drodze aktów wykonawczych wydawanych na podstawie art. 11 ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej. Projektowane zmiany zakładają rezygnację z przesłanek uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa skarbowego i konieczności zabezpieczenia dowodów, co umożliwi szersze stosowanie instytucji wyznaczenia organu podatkowego.
Schematy podatkowe - Ustawa wyklucza schematy podatkowe z zakresu interpretacji indywidualnych przepisów prawa podatkowego.
Zaokrąglanie odsetek za zwłokę - Zgodnie z projektowaną zmianą, w przypadku zaliczania wpłaty, nadpłaty i zwrotu podatku, pokrywających zaległość podatkową wraz z odsetkami za zwłokę, odsetki za zwłokę podlegają zaokrągleniu zgodnie z zasadą określoną w art. 63 § 1 Ordynacji podatkowej.
Czynności sprawdzające - Projekt upraszcza tryb korygowania deklaracji z urzędu przez organ podatkowy w ramach czynności sprawdzających.
Spółki osobowe - Proponowana zmiana ma na celu umożliwienie wspólnikom rozwiązanej spółki osobowej złożenie korekty deklaracji spółki i uzyskanie nadpłaty z tytułu zobowiązań podatkowych spółki.
Dostosowanie przepisów o doręczeniach - Proponowana zmiana dostosowuje przepisy Ordynacji podatkowej do nowej ustawy o doręczeniach elektronicznych poprzez skreślenie obowiązku adwokatów, radców prawnych i doradców podatkowych do wskazywania adresu do doręczeń elektronicznych, ponieważ te adresy można sprawdzić w bazie adresów elektronicznych.
Pełnomocnictwo ogólne - Zmiana umożliwia każdemu pełnomocnikowi ogólnemu, nie tylko zawodowemu, samodzielne zawiadamianie o zmianach, odwołaniu lub wypowiedzeniu pełnomocnictwa, co zmniejszy ryzyko nieaktualnych informacji w Centralnym Rejestrze Pełnomocnictw Ogólnych.
Tajemnica skarbowa - Projekt ujednolica terminologię stosowaną w przepisach o tajemnicy skarbowej oraz doprecyzowuje ich treść.
Ułatwienia dla podmiotów publicznych - Projekt ułatwia realizację zadań określonym podmiotom publicznym poprzez umożliwienie udostępniania akt i informacji objętych tajemnicą skarbową.
Pouczenia o odpowiedzialności karnej - Projekt ujednolica treść pouczeń o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń.