Ministerstwo Finansów opublikowało projekt objaśnień podatkowych dotyczących zasad rozliczania kaucji w systemie kaucyjnym na gruncie VAT. Objaśnienia są odpowiedzią Ministerstwa na zgłaszane szeroko wątpliwości uczestników systemu kaucyjnego, który rusza już 1 października 2025 roku. Ostateczna wersja objaśnień będzie miała kluczowe znaczenie dla producentów, dystrybutorów, sieci handlowych oraz operatorów systemów kaucyjnych, którzy już dziś muszą przygotować się na nadchodzące zmiany. Resort poinformował o rozpoczęciu konsultacji podatkowych do projektu objaśnień i wskazał wytyczne dotyczące sposobu przekazywania uwag. Poniżej prezentujemy najważniejsze informacje wynikające z opublikowanego projektu.
System kaucyjny a VAT – główne założenia
System kaucyjny, którego uruchomienie zaplanowano na 1 października 2025 r., obejmie wybrane opakowania na napoje: butelki PET do 3 litrów, puszki metalowe do 1 litra oraz butelki szklane wielokrotnego użytku do 1,5 litra. Przy zakupie napoju w takim opakowaniu konsument zapłaci kaucję, która będzie zwracana przy oddaniu opakowania w dowolnym punkcie zbiórki – bez konieczności okazania paragonu. To rozwiązanie ma na celu zwiększenie poziomu recyklingu i ograniczenie ilości odpadów opakowaniowych.
Regulacje dotyczące systemu kaucyjnego wprowadziły też pewne zmiany w zasadach dotyczących opodatkowania VAT. Zasadniczo, kwota kaucji pozostaje wyłączona z podstawy opodatkowania na wszystkich etapach dystrybucji napoju aż do momentu jego sprzedaży do użytkownika końcowego. Jednocześnie, na wprowadzających produkty w opakowaniach (zgodnie z ustawą są to zasadniczo producenci i importerzy napojów) będzie ciążył obowiązek skorygowania podstawy opodatkowania po zakończeniu roku z uwzględnieniem kwoty kaucji odpowiadającej różnicy pomiędzy opakowaniami wprowadzonymi na rynek a opakowaniami i odpadami zwróconymi do operatora systemu.
Z uwagi na mechanikę rozliczeń w systemie kaucyjnym, zobowiązanym do zapłaty podatku należnego wynikającego z korekty wprowadzającego będzie operator systemu, który będzie w posiadaniu kaucji pobranej w pierwszej kolejności przez wprowadzającego.
Projekt objaśnień - kluczowe zagadnienia
Poza ogólnymi wyjaśnieniami w zakresie zasad funkcjonowania systemu kaucyjnego oraz rozliczeń finansowych uczestników, w objaśnieniach pochylono się także nad kilkoma kwestiami, które były zgłaszane przez podatników, w tym nad:
- problemem z identyfikacją właściwej stawki VAT dla kwoty podatku należnego ustalonego w drodze korekty rocznej;
- kwestią odliczenia podatku – Ministerstwo jednoznacznie wskazało, że VAT z korekty rocznej będzie nieodliczalny dla uczestników obrotu;
- zagadnieniem rozliczenia nadwyżek opakowań zwróconych;
- opodatkowaniem przepływów związanych z uczestnictwem w systemie kaucyjnym, w tym tzw. producer fee służącym do pokrywania kosztów ponoszonych prze operatora systemu oraz retail handlig fee, tj. kwotami wypłacanymi jednostkom handlu tytułem pokrycia kosztów zbiórki i przechowywania opakowań i odpadów odebranych od użytkowników końcowych.
Ponadto, w związku ze zmianami w zakresie schemy JPK_V7, w objaśnieniach znalazły się praktyczne wskazówki w zakresie ujęcia podatku należnego w deklaracjach podatkowych.
System kaucyjny – nadal dużo wątpliwości po stronie podatników
Biorąc pod uwagę liczbę problemów zgłaszanych przez przedsiębiorców po wejściu w życie na początku roku znowelizowanych przepisów o systemie kaucyjnym, objaśnienia z pewnością mają szansę przyczynić się do zwiększenia pewności rozliczeń i ograniczenia ryzyk podatkowych po stronie producentów napojów i innych uczestników systemu kaucyjnego. Niemniej, wciąż pozostaje pewna grupa zagadnień, które nie znalazły się w objaśnieniach, a które będą wpływały na sytuację podatkową uczestników (m.in. kwestia samo-naliczenia kaucji, samplingu i innych wydań nieodpłatnych czy opodatkowanie CIT rozliczeń w systemie kaucyjnym).
Jednocześnie w treści objaśnień pojawiły się nowe kwestie, które do tej pory nie były podnoszone przez podatników, a które mogą budzić wątpliwości w kontekście treści przepisów (np. rozliczanie nadwyżki opakowań w podziale na frakcje). Warto w tym kontekście śledzić proces kształtowania się objaśnień w ich finalnej wersji, gdyż od ich treści może w znacznym stopniu zależeć sytuacja podatkowa przedsiębiorców z branży napojowej.
Niezależnie od objaśnień, wciąż pozostaje nierozstrzygnięta dotąd kwestia zgłaszanych przez podatników wątpliwości co do zgodności zaproponowanego przez Ministerstwo Finansów mechanizmu rozliczeń VAT w kontekście zgodności z zasadami płynącymi z Dyrektywy VAT, w szczególności w kontekście zasady neutralności i związanego z nią prawa do odliczenia podatku naliczonego.
Porozmawiajmy
Choć termin na rozliczenia VAT został przesunięty o miesiąc (deklaracja za luty 2026 r.), pozostałe aspekty systemu kaucyjnego wchodzą w życie już 1 października 2025 r.,
pozostawiając niewiele czasu na przygotowania. Wdrożenie systemu kaucyjnego to proces, który obejmuje szereg wątków obejmujących poza perspektywą podatkową obszary: prawne, logistyczne oraz operacyjne. Zapraszamy do kontaktu, jeżeli chcą Państwo skonsultować poziom gotowości Państwa organizacji na zmiany związane z systemem kaucyjnym.
Autorzy:
