BREXIT | Nowe przepisy dotyczące pobytu i pracy obywateli Wielkiej Brytanii w Polsce dotkną również obywateli UE

English

W dniu 13 sierpnia 2020 r. opublikowano projekt ustawy o zmianie ustawy o wjeździe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pobycie oraz wyjeździe z tego terytorium obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej i członków ich rodzin oraz niektórych innych ustaw. Ustawa została skierowana do ustaleń międzyresortowych.

Toczące się prace nad ww. ustawą mają na celu dostosowanie porządku prawnego do orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej dotyczącej stosowania dyrektywy 2004/38/WE oraz uzupełnienie wdrożenia dyrektywy 2011/36/UE, ale przede wszystkim dostosowanie polskiego porządku prawnego do kończącego się w tym roku okresu przejściowego wystąpienia Wielkiej Brytanii ze struktur Unii Europejskiej.

Ustawa ma wejść w życie w dniu 1 stycznia 2021 roku. Przepisy regulujące kwestię nowych dokumentów wydawanych zarówno obywatelom UE oraz obywatelom Zjednoczonego Królestwa, wejdą w życie z dniem 2 sierpnia 2021 r.

Istotne zmiany nie tylko dla Brytyjczyków

Przygotowywana ustawa, choć skierowana przede wszystkim do obywateli Zjednoczonego Królestwa, niesie za sobą również szereg zmian dla obywateli Unii Europejskiej, m.in.:

• całkowicie nowy wzór zaświadczeń o zarejestrowaniu pobytu obywateli UE - projekt zakłada zarówno nowy wzór jak i format w postaci plastikowej karty. Dotychczas obowiązujący format (papierowy, bez zdjęcia) budził wiele kontrowersji pojawiających się zarówno ze strony samych obywateli UE, jak i organów administracji publicznej.
• termin ważności nowego zaświadczenia - nowe dokumenty byłyby ważne przez 10 lat (a nie jak do tej pory bezterminowo) - pojawia się zatem konieczność  ich odnawiania. 
• termin ważności aktualnych zaświadczeń i kart pobytowych - obecne zaświadczenia oraz karty zachowałyby ważność, ale nie na dłużej niż do dnia 3 sierpnia 2026 roku. W tym okresie obywatele UE mieliby możliwość wystąpienia z wnioskiem o wydanie nowego zaświadczenia – przygotowanego już zgodnie z nowymi wytycznymi.

Zmiany dla obywateli Zjednoczonego Królestwa

Polska na mocy art. 18 ust. 4 umowy o wystąpieniu Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej z Unii Europejskiej i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej (dalej: Umowa wystąpienia) nie zdecydowała się nadać obywatelom Zjednoczonego Królestwa i ich rodzinom nowego statusu pobytowego.

W jaki sposób pobyt i praca obywateli Wielkiej Brytanii byłby uregulowany w Polsce? Projekt ustawy przewiduje m.in. następujące rozwiązania:

• te same dokumenty co dla obywateli UE, ale z dodatkowymi elementami - według projektu dokumenty zawierałyby adnotację o wydaniu ich zgodnie z Umową wystąpienia. Dokumenty wydawane Brytyjczykom zawierałyby również odcisk linii papilarnych. Planuje się pobierać odciski od osób, które w dniu składania wniosku ukończyły 6. rok życia, co wiąże się z osobistym stawiennictwem w urzędzie aplikantów od tego właśnie wieku (do tej pory wymagane było stawiennictwo jedynie osób pełnoletnich).
• termin ważności nowych dokumentów - podobnie jak w przypadku zaświadczeń o zarejestrowaniu pobytu obywatela UE, zaświadczenia wydawane obywatelom Zjednoczonego Królestwa, byłyby ważne 10 lat.
• termin ważności aktualnych zaświadczeń i kart pobytowych - dokumenty dotychczas wydane obywatelom Zjednoczonego Królestwa i członkom ich rodzin zachowałyby swoją ważność, ale nie dłużej niż do dnia 1 stycznia 2022 roku. Brytyjczycy oraz członkowie ich rodzin mogliby wystąpić z wnioskiem o wydanie nowego zaświadczenia. Projekt ustawy zakłada możliwość otrzymania zaświadczenia (potwierdzenia) złożenia wniosku. Potwierdzenie to byłoby ważne przez 1 rok, a w przypadku niezakończenia postępowania administracyjnego w tym czasie, Wojewoda zobowiązany byłby wydać kolejne potwierdzenie. Potwierdzenie uprawniałoby do swobodnego podróżowania bez konieczności uzyskania wizy.
• odbiór zaświadczeń - w odróżnieniu do obywateli UE, którzy nadal mogliby ustanowić pełnomocnika do odbioru, nowe przepisy zobowiązywałyby obywateli Zjednoczonego Królestwa i członków ich rodzin do osobistego odbioru zaświadczeń – tak jak ma to miejsce w przypadku kart pobytu wydawanych obywatelom państw trzecich.
• pracownicy przygraniczni, którzy na mocy obowiązujących obecnie przepisów nie byli zobowiązani do zarejestrowania swojego pobytu na terytorium RP, zgodnie z zapowiadanymi zmianami musieliby dokonać takiej rejestracji do dnia 1 stycznia 2022 r., nawet jeśli nie zamieszkiwaliby w Polsce.

Obywatele Zjednoczonego Królestwa a ustawa o cudzoziemcach

Projekt ustawy przewiduje również szczególne przypadki, dla których zastosowanie miałaby Ustawa z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach, regulująca co do zasady warunki wjazdu obywateli państw trzecich na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Istotna propozycja zmiany w Ustawie o cudzoziemcach zakłada, że w szczególnych przypadkach obywatele Zjednoczonego Królestwa byliby również uprawnieni do złożenia wniosku o udzielenie zezwolenia na pobyt na terytorium RP.

Przypadki, o których mowa to:

• Zezwolenie na pobyt w celu wykonywania pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji;
• Zezwolenie na pobyt w celu wykonywania pracy w ramach przeniesienia wewnątrz przedsiębiorstwa;
• Zezwolenie w celu połączenia się z rodziną (w przypadku przyszłych małżonków brytyjskich beneficjentów)
• Zezwolenie w celu prowadzenia życia rodzinnego na podstawie art. 160 ustawy o cudzoziemcach
• Zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego UE

Jak przygotować się na zmiany?

Najistotniejszą kwestią ww. projektu ustawy jest fakt, że niesie on za sobą szereg zmian i skutków prawnych nie tylko dla obywateli Zjednoczonego Królestwa, ale również obywateli UE przebywających obecnie na terytorium RP.

Co oznaczają zaproponowane zmiany w praktyce? Konieczność wizyty w urzędzie wojewódzkim zgodnie z miejscem zamieszkania i  wymiany dotychczasowych dokumentów nie tylko przez Brytyjczyków mieszkających w Polsce (do dnia 01.01.2022 r.) , ale również obywateli pozostałych państw UE (do dnia 03.08.2026 r.). Mimo że, daty wydają się odległe nie warto czekać  z podjęciem działań na ostatnią chwilę z wielu powodów:

• Planowany termin wejścia w życie ustawy w części dotyczącej wydawania nowych dokumentów to 2 sierpnia 2021 roku. W rezultacie Brytyjczycy mieszkający w Polsce będą mieli jedynie 5 miesięcy na wymianę zaświadczeń.
• Czas oczekiwania na wydanie nowych dokumentów może ulec wydłużeniu, z uwagi na wzrost liczby złożonych wniosków w krótkim okresie.
• W obecnej sytuacji epidemiologicznej dostęp do urzędów jest mocno ograniczony, co może utrudnić rozpoczęcie i sfinalizowanie procedur imigracyjnych.

Warto jednocześnie zaznaczyć, że na mocy obowiązujących już przepisów, osoby które nie dopełniają obowiązku zarejestrowania pobytu na terytorium RP podlegają karze grzywny.