Od 16 maja 2021 r. wchodzą w życie przepisy wprowadzające obowiązek pracodawców oraz innych podmiotów, np. zleceniodawców do wskazywania zawodu wykonywanego przez pracownika podczas zgłaszania go do ZUS. Nowe przepisy, choć dotyczą wszystkich pracowników podlegających obowiązkowi ubezpieczeniowemu, mogą mieć szczególne znaczenie w kontekście zatrudniania cudzoziemców w Polsce.
Nowe przepisy zostały określone w ustawie z dnia 14 maja 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2, czyli tzw. Tarczy Antykryzysowej 3.0. Okres wejścia w życie niniejszych przepisów określono na 12 miesięcy od dnia ogłoszenia ustawy.
Zgodnie z uzasadnieniem, informacje o zawodzie mają służyć celom statystycznym, w tym przede wszystkim mają one pozwolić na efektywne prowadzenie monitoringu zawodów nadwyżkowych i deficytowych czy też tworzenie prognoz odnoszących się do sytuacji na rynku pracy w Polsce.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych określił już, że od 16 maja 2021 r. informacja o wykonywanym zawodzie ma być raportowana poprzez podanie informacji o kodzie zawodu, zgodnym z klasyfikacją zawodów określoną przez Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 7 sierpnia 2014 r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania.
Ustawa nie nakłada obowiązku dokonywania aktualizacji danych w zakresie kodów zawodów w stosunku do pracowników zgłoszonych do ZUS przed dniem 16 maja bieżącego roku.
Jak zmiana ta wpłynie na pracodawców zatrudniających cudzoziemców w Polsce?
Aktualnie, do obowiązków pracodawców zatrudniających cudzoziemców w Polsce należy m.in. wskazywanie kodu zawodu podczas uzyskiwania dokumentów legalizujących zatrudnienie. Dane te muszą znaleźć się we wniosku o wydanie takich dokumentów jak informacja starosty, zezwolenie na pracę czy oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi.
Co więcej, w oparciu o klasyfikację zawodów, minister właściwy do spraw pracy publikuje listę specjalności, w przypadku których obowiązuje łatwiejsza i szybsza droga do uzyskania dokumentów legalizujących zatrudnienie, np. bez konieczności uzyskiwania informacji starosty (czyli tzw. “testu rynku pracy”).
Dotychczas, deklarowany przez pracodawcę w trakcie procesu zatrudniania cudzoziemca kod zawodu miał przede wszystkim znaczenie w kontekście szybszej ścieżki uzyskiwania dokumentów umożliwiających legalne zatrudnienie cudzoziemca. Wprowadzone zmiany dają jednak możliwość na dokonywanie odpowiednich porównań w zakresie zawodu deklarowanego w trakcie uzyskiwania dokumentacji do tego, który ostatecznie znajdzie się w dokumentach zgłoszeniowych do ZUS.
Konsekwencje braku spójności - nielegalne zatrudnienie?
Zachowanie spójności w dokumentach składanych do ZUS oraz w procedurze imigracyjnej przez pracodawcę może wpływać na ocenę organów, czy powierzona cudzoziemcowi praca odbywa się na warunkach wskazanych w odpowiednim zezwoleniu. W przeciwnym razie może dojść do sytuacji powierzenia cudzoziemcowi nielegalnego wykonywania pracy.
W procedurach dotyczących legalizacji pobytu i pracy cudzoziemców w Polsce urzędy dokonują weryfikacji m.in. celu i podstawy pobytu, jak również posiadania środków finansowych czy możliwości pokrycia kosztów leczenia na terytorium Polski. Podczas procedur pobytowych, urzędy wojewódzkie wzywają cudzoziemców do przedstawiania dokumentów potwierdzających m.in. objęcie ubezpieczeniem zdrowotnym, np. deklaracji zgłoszeniowych do ZUS. Tym samym, organy będą dysponować dodatkowym materiałem do przeprowadzania odpowiednich analiz.
W świetle powyższego szczególnie istotna wydaje się dbałość o rzetelną analizę klasyfikacji zawodów i wybranie kodu, który odzwierciedla pracę wykonywaną przez zatrudnianych cudzoziemców.
Nie tylko cudzoziemcy będą objęci nowym wymogiem
Mimo, że temat jest szczególnie istotny dla cudzoziemców, warto pamiętać o tym, że obowiązek podania kodu zawodu dotyczyć będzie wszystkich pracowników czy zleceniobiorców polskich i zagranicznych firm, którzy podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu w Polsce, niezależnie od posiadanego obywatelstwa. W przypadku wykonywania pracy na podstawie zagranicznej umowy, obowiązek taki może zaistnieć w sytuacji kiedy dana osoba zostanie wprawdzie oddelegowana do pracy w Polsce, ale z różnych względów nie będzie objęta obligatoryjnym systemem zabezpieczenia spolecznego w kraju siedziby pracodawcy, a co za tym idzie nie uzyska zaświadczenia A1. W rezultacie, w trakcie jej zatrudnienia w Polsce składki na ubezpieczenia społeczne należne będą w Polsce. Rejestrując taką osobę jako osobę ubezpieczoną w ZUS po dniu 16 maja 2021, trzeba będzie wskazać odpowiedni kod zawodu.
Jak możemy pomóc?
- Dokonując przeglądu prowadzonych spraw i oszacowaniu ryzyka zakwestionowania legalności pracy cudzoziemców w firmie.
- Wspierając przy procedurach legalizacji pobytu i pracy i rzetelnej analizie składanej dokumentacji.
- Ustalając, kiedy osoba wykonująca pracę w Polsce na podstawie zagranicznego kontraktu podlegać będzie obligatoryjnemu zabezpieczeniu społecznemu w Polsce oraz wspierając w realizacji obowiązków płatnika składek względem ZUS.
Autorzy:
