TSUE | Usługi, z których korzystano do zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi nie powinny być zwolnione z opodatkowania

Artykuł 135 ust. 1 lit. g) dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu VAT należy interpretować w ten sposób, że jedno świadczenie usług zarządzania realizowane poprzez platformę informatyczną należącą do usługodawcy będącego osobą trzecią na rzecz spółki zarządzającej funduszami, obejmujące zarówno specjalne fundusze inwestycyjne, jak i inne fundusze, nie jest objęte przewidzianym w tym przepisie zwolnieniem.

Sprawa dotyczyła spółki brytyjskiej (dalej: „Spółka”), będącej członkiem międzynarodowej grupy kapitałowej. Głównym przedmiotem działalności spółki jest zarządzanie funduszami - zarówno specjalnymi funduszami inwestycyjnymi, jak i innymi funduszami, przy czym te pierwsze nie stanowią większości zarządzanych funduszy, zarówno pod względem liczby, jak i wartości aktywów. W celu prowadzenia działalności Spółka nabywa usługi od amerykańskiego podmiotu z grupy. Usługi te, świadczone za pośrednictwem platformy internetowej, polegają na dostarczaniu wyników analiz rynkowych, monitorowania wyników i ryzyka, zapewnianiu wsparcia przy podejmowaniu i wdrażaniu decyzji inwestycyjnych, a także nadzorowaniu zgodności z przepisami. Warunki świadczenia nabywanych usług są takie same, niezależnie od tego, jakich środków dotyczą.

Ze względu na siedzibę usługodawcy transakcje rozpoznawane były z zastosowaniem mechanizmu odwrotnego obciążenia, tj. wykazywane przez Spółkę w jej zeznaniach podatkowych. Spółka dokonując rozliczeń uznała, że usługi, z których korzystano do zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi powinny być zwolnione z opodatkowania zgodnie z art. 135 ust. 1 lit. g) dyrektywy VAT, w związku z czym uiszczała podatek należny jedynie od tej części usługi, z której korzystano do zarządzania innymi funduszami (wartość tych usług była obliczana proporcjonalnie do kwoty tych funduszy w całkowitej kwocie zarządzanych funduszy).

Ze stanowiskiem takim nie zgodziły się kolejne krajowe organy podatkowe, co końcowo skutkowało przekazaniem sprawy do rozpoznania przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

W wyroku wydanym 2 lipca 2020 r. TSUE w pierwszej kolejności wskazał, że usługi nabywane przez Spółkę z perspektywy podatku VAT powinny być traktowane jako jedno kompleksowe świadczenie (składające się z różnych elementów o równoważnym znaczeniu), które powinno podlegać jednolitemu traktowaniu podatkowemu. Ustalając sposób opodatkowania Trybunał podkreślił, że ze względu na ścisły charakter przewidzianych w Dyrektywie VAT zwolnień, o zastosowaniu ich nie może rozstrzygać wyłącznie charakter większości funduszy zarządzanych przez daną spółkę. Co więcej, aby usługi zarządzania można było zakwalifikować jako transakcje podlegające zwolnieniu, muszą one stanowić w globalnej ocenie odrębną całość oraz spełniać szczególne i istotne funkcje z zakresu zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi. Ze względu natomiast na fakt, że w analizowanym przypadku nabywana przez Spółę usługa może być wykorzystywana do zarządzania funduszami bez rozróżnienia ich rodzaju, usługi tej, w ocenie TSUE, nie można uznać za szczególną usługę zarządzania specjalnymi funduszami inwestycyjnymi. Tym samym brak jest podstaw do stosowania zwolnienia.

Co to oznacza dla podatników?

Omawiane orzeczenie bez wątpienia jest istotne z perspektywy podmiotów prowadzących działalność w branży finansowej. Wyprowadzone przez Trybunał konkluzje, opierające się na założeniu jednolitego traktowania świadczeń kompleksowych i ścisłego charakteru zwolnień podatkowych, w praktyce niejednokrotnie uniemożliwiają podatnikom zastosowanie zwolnienia do realizowanych (bądź, tak jak w przedmiotowym stanie faktycznym – nabywanych) usług. TSUE zanegował bowiem nie tylko możliwość zwolnienia z opodatkowania całości transakcji związanej z różnymi rodzajami funduszy, ale także proporcjonalne przypisanie stawek, w oparciu o stosunek ilości specjalnych funduszy inwestycyjnych do wszystkich zarządzanych funduszy. Wyrok nie był stanowiskiem odosobnionym – potwierdził m.in. wcześniejszą opinię Rzecznika Generalnego wydaną w sprawie.