TSUE: Wartość celna powinna zostać ustalona zgodnie z wartością transakcyjną, nawet gdy cena końcowa nie jest znana

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał istotny wyrok z dnia 15 maja 2025 r. w sprawie C-782/23, który może mieć wpływ na praktykę ustalania wartości celnej towarów, a w konsekwencji również na wysokość deklarowanego cła oraz podatku VAT.   

Stan faktyczny 

Tauritus importował paliwa na terytorium Litwy. Umowy i faktury pro forma wskazywały tymczasowe ceny tych towarów. Umowy przewidywały jednocześnie, że ceny te zostaną następnie dostosowane na podstawie średniej ceny paliwa i średniego kursu walut z danego okresu. Cena końcowa mogła być przy tym wyższa lub niższa od ceny tymczasowej i prowadziła do wystawienia ostatecznych faktur.  

W zgłoszeniach celnych Tauritus wymieniał cenę tymczasową tych towarów jako wartość celną, zgodnie z metodą rezydualną, zwaną fall back. Po otrzymaniu ostatecznych faktur spółka ta zasadniczo składała wnioski o korektę wartości towarów wskazanych w zgłoszeniach.  

Przy okazji kontroli okazało się jednak, że w pewnym okresie Spółka nie wystąpiła o takie korekty, mimo otrzymania ostatecznych faktur, na których cena końcowa była wyższa od tymczasowej. W związku z tym spółka ta nie zapłaciła dodatkowej kwoty VAT z tytułu przywozu tych towarów. W następstwie tej kontroli została wydana decyzja, w której urząd litewski zastosował dla ustalenia wartości celnej metodę wartości transakcyjnej. W konsekwencji, urząd ten przyjął jako wartość celną towarów cenę końcową wskazaną na ostatecznych fakturach, żądając od Tauritus zapłaty dodatkowych kwot należnych z tytułu VAT z tytułu importu, powiększonych o odsetki za zwłokę (naliczonych za okres od dnia przyjęcia odnośnych zgłoszeń celnych do daty sporządzenia sprawozdania z kontroli). 

Sprawa była przedmiotem krajowego postępowania odwoławczego i sądowego, a ostatecznie sąd krajowy zwrócił się do TSUE z pytaniami prejudycjalnymi. 

Pytania prejudycjalne 

Sąd krajowy zadał pytania ukierunkowane w szczególności na ustalenie metody kalkulacji wartości celnej w okolicznościach tego postępowania. Przedmiotem wątpliwości sądu było to, czy rzeczywiście należało ustalić tę wartość przy zastosowaniu metody wartości transakcyjnej, gdy - w chwili przyjęcia zgłoszenia celnego - znana jest jedynie cena tymczasowo należna, która jest następnie (tzn. po złożeniu zgłoszenia i dopuszczeniu towarów do obrotu) korygowana w świetle okoliczności, które są nieznane w chwili składania zgłoszenia. 

W ten sposób sąd odsyłający zmierzał jednocześnie do ustalenia kwoty rzeczywiście należnego VAT i daty wymagalności tej kwoty, które - jak wskazywał - są elementami, od których zależy zgodność z prawem roszczenia o odsetki za zwłokę zakwestionowanego przez Tauritus. 

Stanowisko TSUE 

TSUE przede wszystkim przypomniał, że wartość celną przywożonych towarów należy ustalać w pierwszej kolejności zgodnie z metodą wartości transakcyjnej, podczas gdy pozostałe metody należy uznać za pomocnicze. TSUE wskazał jednocześnie, że w zakresie, w jakim w niniejszej sprawie cena końcowa towarów wydawała się możliwa do ustalenia w dniu przywozu tych towarów na obszar celny Unii, sama okoliczność, że cena ta nie była określona w tym dniu, nie może wystarczyć do wykluczenia zastosowania metody wartości transakcyjnej.  

Jednocześnie TSUE zwrócił uwagę, że - po uzyskaniu określonego pozwolenia - istnieje możliwość dokonania zgłoszenia uproszczonego zawierającego wartość celną odpowiadającą cenie tymczasowej wskazanej na fakturze pro forma, a następnie zgłoszenia uzupełniającego, zawierającego wartość celną odpowiadającą cenie końcowej wskazanej na ostatecznej fakturze. 

W konsekwencji, w ocenie TSUE wartość importowanych towarów powinna zostać ustalona na podstawie metody wartości transakcyjnej, co do zasady z zastosowaniem uproszczonej procedury zgłoszenia celnego. 

Finalnie TSUE stwierdził, że: “gdy w chwili przywozu towarów na obszar celny Unii znana jest ich cena tymczasowa, która znajduje się na fakturze pro forma, przy czym umowa sprzedaży przewiduje, że ich cena końcowa zostanie ustalona w późniejszym terminie na fakturze ostatecznej, na podstawie określonych wcześniej obiektywnych czynników, których wartość jest niezależna od woli stron i nie jest im znana w chwili przyjęcia zgłoszenia celnego, takich jak średni kurs wymiany niektórych walut lub kurs niektórych produktów w danym okresie, wartość celna tych towarów powinna zostać ustalona z zastosowaniem metody wartości transakcyjnej przewidzianej w tym artykule [70 UKC], przy zastosowaniu co do zasady procedury uproszczonego zgłoszenia celnego przewidzianej w art. 166 i 167 tego kodeksu”. 

Wpływ na rozliczenia VAT 

Wyrok TSUE może mieć istotne znaczenie dla praktyki celno-podatkowej w Unii Europejskiej, w szczególności dla importerów stosujących tymczasowe ceny w swych kontraktach handlowych. Orzeczenie to oznacza bowiem, że przedsiębiorcy powinni stosować metodę wartości transakcyjnej przy ustalaniu wartości celnej towarów, nawet wówczas, gdy na moment składania zgłoszenia celnego nie jest znana końcowa cena towarów. Wystarczające w tym zakresie jest bowiem, że znana jest w momencie importu cena tymczasowa, a cena końcowa - choć nie jest określona – wydaje się możliwa do ustalenia na podstawie obiektywnych kryteriów. 

Importerzy powinni zachować w tym zakresie szczególną ostrożność. Nieprawidłowe ustalenie wartości celnej ma bowiem wpływ na wysokość deklarowanego cła oraz podatku VAT. Błędy w tym zakresie mogą więc skutkować konsekwencjami finansowymi, zwłaszcza przy wysokiej wartości importowanych towarów.