Od rekompensaty niespełniającej definicji dotacji należy odprowadzić podatek CIT

Naczelny Sąd Administracyjny rozwiał wątpliwości w zakresie rozliczenia podatkowego rekompensaty przyznanej w ramach prowadzonego przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej programu “Pomoc dla sektorów energochłonnych związana z nagłymi wzrostami cen gazu ziemnego i energii elektrycznej” (“Program”). O rozbieżnych stanowiskach pisaliśmy tutaj. 

Stanowisko organów podatkowych

W wydawanych interpretacjach indywidualnych Dyrektor Krajowe Informacji Skarbowej (“Dyrektor KIS”) jednolicie przyjmuje negatywne dla podatników stanowisko, że środki otrzymane przez przedsiębiorców w ramach Programu stanowią przychód podlegający opodatkowaniu CIT. 

W interpretacji indywidualnej z dnia 28 czerwca 2024 r., sygn. 0111-KDIB1-2.4010.241.2024.1.AW Dyrektor KIS wskazał, że pieniądze otrzymane w formie dofinansowania z tytułu wzrostu cen energii elektrycznej i gazu ziemnego nie mogą stanowić nieodpłatnych świadczeń, o których mowa w art. 12 ust. 4 pkt 14 ustawy o CIT (w ocenie Dyrektora KIS wskazany przepis dotyczy tylko świadczeń niepieniężnych). Tym samym otrzymane rekompensaty podlegają opodatkowaniu CIT na podstawie art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy o CIT. Podobnego zdania był Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, który we wcześniejszym wyroku z dnia 10 stycznia 2024 r.  III SA/Wa 2358/23 uznał, że przepis art. 12 ust. 4 pkt 14 ustawy o CIT odnosi się do wartości otrzymanych nieodpłatnie (lub częściowo odpłatnie) rzeczy lub praw, a także innych nieodpłatnych (lub częściowo odpłatnych) świadczeń finansowych. Nieodpłatne świadczenia stanowią odrębną od środków pieniężnych kategorię przychodów wymienionych w art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT. Wyrok jest nieprawomocny.

Równocześnie w ocenie Dyrektora KIS środki otrzymane w ramach Programu nie spełniają definicji dotacji, ponieważ nie stanowią realizacji żadnego celu publicznego. Organ uzasadniając swoje stanowisko odwoływał się do definicji dotacji zawartej w art. 126 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych („ustawa o finansach publicznych”), zgodnie ze wskazanym przepisem dotacjami są podlegające szczególnym zasadom rozliczania środki z budżetu państwa, budżetu jednostek samorządu terytorialnego oraz z państwowych funduszy celowych przeznaczone na podstawie ustawy o finansach publicznych, odrębnych ustaw lub umów międzynarodowych, na finansowanie lub dofinansowanie realizacji zadań publicznych. Ponadto, Dyrektor KIS podkreślał, że użycie przez ustawodawcę słowa „rekompensata” jednoznacznie wskazuje, że otrzymana przez podatnika na jego wniosek kwota stanowi zrównoważenie lub wyrównanie braku, niedoboru lub ujemnego charakteru czegoś, co samo w sobie wyklucza objęcie jej definicją dotacji. W związku z powyższym otrzymane rekompensaty nie korzystają ze zwolnienia przedmiotowego na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 47 ustawy o CIT jako dotacje otrzymane z budżetu państwa (por. interpretacje indywidualne z dnia 27 maja 2024 r., sygn. 0111-KDIB2-1.4010.149.2024.1.MM i z dnia 22 marca 2024 r., sygn. 0111-KDIB1-2.4010.65.2024.2.AK). 

Podejście sądów administracyjnych

Odmienne do prezentowanego przez Dyrektora KIS podejście prezentowały wojewódzkie sądy administracyjne, które w wydawanych wyrokach zgadzały się z podatnikami, że rekompensaty otrzymywane w ramach Programu można uznać za dotacje zwolnione przedmiotowo z opodatkowania CIT. Wojewódzkie sądy administracyjne stoją na stanowisku, że zgodnie ze słownikiem języka polskiego przez dotację należy rozumieć bezzwrotną pomoc finansową udzielaną jakiejś instytucji na określony cel. 

Tym samym, w ocenie wojewódzkich sądów administracyjnych, dla rekompensat dla sektora energochłonnego znajduje zastosowanie zwolnienie z opodatkowania CIT na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 47 ustawy o CIT (por. wyrok WSA w Krakowie z dnia 30 listopada 2023 r., sygn. akt I SA/Kr 797/23, wyrok WSA we Wrocławiu z dnia 8 lutego 2024 r., sygn. akt SA/Wr 771/23, wyrok WSA w Warszawie z dnia 10 stycznia 2024 r., sygn. akt III SA/Wa 2358/23). 

Natomiast, Naczelny Sąd Administracyjny („NSA”) 9 lipca 2024 r. wydał precedensowy wyrok (sygn. akt II FSK 397/24), w którym orzekł, że bezzwrotna pomoc publiczna udzielona w związku z sytuacją na rynku energii w latach 2022-2024 nie jest dotacją, a przez to trzeba zapłacić od niej podatek dochodowy. NSA uznał, że Dyrektor KIS definiując dotację ma prawo odwołać się do ustawy o finansach publicznych, ponieważ  definicja dotacji ma legalny charakter oraz uniwersalny wymiar, a w przypadku wielu pojęć podatkowych konieczne jest odwoływanie się do innych gałęzi prawa.

Komentarz PwC

Przywołany wyrok NSA może stanowić początek niekorzystnej dla podatników praktyki w zakresie opodatkowania pomocy publicznej udzielanej z rządowych programów wsparcia. Wskazać należy, że opodatkowanie rekompensat negatywnie wpływa realny poziom wsparcia otrzymywanego przez przedsiębiorców, a tym samym może prowadzić do konieczności zwiększenia poziomu pomocy tak aby zachować jej realny wpływ na poziomie sprzed opodatkowania.

Temat podatkowego traktowania rekompensat pozostaje aktualny mimo, że przepisy unijne TCTF (Temporary Crisis and Transition Framework) umożliwiające państwom członkowskim przyznanie pomocy rekompensującej ceny energii obowiązywały jedynie do 31 marca 2024 r. Dostrzegamy ryzyko przyjęcia przez organy podatkowe analogicznego podejścia również do nowych form wsparcia przedsiębiorstw w zakresie energetyki m.in. dla środków otrzymanych ze Społecznego Funduszu Klimatycznego, który będzie wspierał podmioty zagrożone ubóstwem energetycznym. W tym zakresie, podkreślić należy, że w świetle argumentacji przedstawianej przez Dyrektora KIS jeżeli środki otrzymane w ramach pomocy mogą zostać przeznaczone przez beneficjenta na dowolny cel (otrzymane środki stają się środkami prywatnymi podmiotu), nie będą stanowiły dotacji, ponieważ dotacja może zostać wykorzystana jedynie w sposób ściśle określony przez dotującego. 

W celu zabezpieczenia pozycji podatkowej beneficjentów rządowych programów wsparcia rekomendujemy przeprowadzenie analizy charakteru otrzymanej pomocy, jeżeli są Państwo zainteresowani wsparciem w tym zakresie uprzejmie zapraszamy do kontaktu.