Kolejny wyrok TSUE dotyczący prawa podatników do stawki 0% dla dostaw towarów wywożonych poza Unię

W dniu 1 sierpnia 2025 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) wydał wyrok w polskiej sprawie prejudycjalnej, numer C-602/24, dotyczący możliwości zastosowania zwolnienia z VAT z prawem do odliczenia dla dostawy towarów wywiezionych następczo poza terytorium Unii Europejskiej.

Stan faktyczny i opis wyroku

Rozpatrywana sprawa dotyczyła polskiej spółki, która na podstawie zgromadzonej dokumentacji pierwotnie zadeklarowała zrealizowaną na rzecz kontrahenta sprzedaż jako wewnątrzwspólnotową dostawę towarów z Polski do Litwy, podlegającą opodatkowaniu stawką 0% VAT. Jak jednak ustaliły organy podatkowe, nabywca, będący organizatorem transportu, nie wywiózł towarów do Liwy, lecz dokonał ich eksportu bezpośrednio do Białorusi - w niniejszej sprawie nie doszło zatem do wewnątrzwspólnotowego przemieszczenia towarów. Ze względu na powyższe, w ocenie fiskusa posiadany przez sprzedawcę dokument CMR, potwierdzający pieczęcią i podpisem kierowcy dostawę towarów na terytorium Litwy, nie był wystarczający dla możliwości zastosowania stawki 0% do opodatkowania zrealizowanej sprzedaży. Zdaniem polskich orangów podatkowych, przedmiotowa dostawa powinna być traktowana jak dostawa lokalna, co dodatkowo skutkowało nałożeniem na podatnika sankcji VAT w wysokości 30%.

Sprawa finalnie trafiła przed Naczelny Sądy Administracyjny, który skierował pytanie prejudycjalne do TSUE. Sąd krajowy chciał ustalić, czy art. 146 ust. 1 lit. b) dyrektywy VAT należy interpretować w ten sposób, że dostawa towarów zadeklarowana przez podatnika jako wewnątrzwspólnotowa powinna być traktowana jako dostawa eksportowa, jeżeli nabywca finalnie wywiózł towary poza terytorium Unii, oraz czy dla zastosowania wynikającego z powyższej regulacji zwolnienia z VAT z prawem do odliczenia ma znaczenie brak porozumienia lub wiedzy dostawcy o wywozie, a także niezgodność posiadanych przez niego dokumentów przewozowych z ustaleniami organów podatkowych opartymi na dokumentach celnych.

Stanowisko TSUE

TSUE orzekł, że zwolnienie wynikające z art. 146 ust. 1 lit. b) Dyrektywy VAT obejmuje również dostawy towarów, które początkowo deklarowano jako wewnątrzwspólnotowe, lecz które faktycznie wywieziono poza terytorium UE bez wiedzy dostawcy. Należy tu przypomnieć, że wskazany przepis Dyrektywy VAT pozwala na zastosowanie zwolnienia z VAT z prawem do odliczenia dostaw towarów wysyłanych lub transportowanych poza terytorium UE przez nabywcę niemającego siedziby na terytorium danego państwa członkowskiego. W uzasadnieniu Trybunał ponownie podkreślił, że niedopełnienie wymogów formalnych może ograniczać prawo do utraty prawa do zwolnienia jedynie w dwóch sytuacjach: i) jeżeli to naruszenie uniemożliwia przedstawienie przekonywującego dowodu spełnienia warunków materialnych oraz ii) gdy podatnik świadomie uczestniczył w oszustwie podatkowym (zgodnie z wyrokiem Unitel C-653/18). Powyższe sytuacje nie miały jednak miejsca w rozpatrywanym przez Trybunał przypadku W przedmiotowej sprawie istotne okazało się natomiast, że to organy podatkowe potwierdziły wywóz towarów na podstawie dokumentów celnych, potwierdzając jednocześnie spełnienie kluczowych przesłanek materialnych dotyczących zwolnienia. Trybunał wskazał, że intencje stron nie zmieniają prawa dostawcy do omawianego zwolnienia VAT, jeśli obiektywnie spełniono przesłanki jego zastosowania - tj., gdy organy podatkowe są w stanie potwierdzić wywóz towarów poza terytorium UE na podstawie dokumentów celnych.

Zasada neutralności i proporcjonalności

Trybunał przypomniał również, że dla zapewnienia neutralności podatkowej istotne jest, by omawiane zwolnienie VAT zostało przyznane, jeśli spełniono przesłanki materialne, mimo istnienia po stronie podatnika pewnych braków formalnych. Podkreślono, iż odmowa zwolnienia z VAT wyłącznie z powodu niedopełnienia formalnych warunków jego zastosowania nie byłaby proporcjonalna, o ile władze podatkowe mogą potwierdzić, że eksport miał miejsce.

Znaczenie wyroku dla podatników

Wyrok ten może mieć znaczące implikacje dla przedsiębiorstw, które realizują eksport. Wskazuje na konieczność dokładnego dokumentowania transakcji eksportowych oraz dbałości o zgodność formalną, ale jednocześnie zabezpiecza podatników przed nadmiernym formalizmem w sytuacjach, gdy materialne przesłanki transakcji są spełnione.

W razie jakichkolwiek pytań dotyczących omawianych zagadnień, zachęcamy do kontaktu.