Omyłkowa płatność na rachunek spoza białej listy nie odbiera prawa do uznania wydatkowanych kwot za koszty podatkowe

Jeśli po dokonaniu wpłaty bez zachowania zasad zawartych w art. 15d ust. 1 ustawy o CIT podatnik otrzyma zwrot wpłaconych kwot, a następnie ponowi wpłatę z zachowaniem wymogów określonych we wskazanym wyżej przepisie, to zachowa on prawo do ujęcia w kosztach podatkowych wydatków odpowiadających dokonanym wpłatom.

Sprawa dotyczyła spółki, która prowadziła działalność gospodarczą w zakresie produkcji i sprzedaży zbożowych wyrobów śniadaniowych. W związku z prowadzoną działalnością gospodarczą spółka dokonała przelewem płatności za nabyte towary i usługi na rachunek bankowy spoza białej listy VAT i nie złożyła przy pierwszej zapłacie należności na ten rachunek zawiadomienia, o którym mowa w Ordynacji podatkowej, aby uwolnić się od negatywnych konsekwencji w zakresie braku możliwości zaliczenia poniesionych wydatków do kosztów podatkowych. W międzyczasie okazało się, że na skutek błędu płatności zostały dokonane na rachunek bankowy polskiego kontrahenta prowadzony przez zagraniczny bank, który nie prowadził działalności poprzez oddział w Polsce. Jednocześnie, jak wskazała spółka, zapłata należności nie została dokonana z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności ani też nie wynikała z faktury dokumentującej czynności z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, importu towarów, importu usług lub dostawy towarów rozliczanej przez nabywcę. Spółka postanowiła więc zawrzeć z kontrahentem porozumienie, na skutek którego - zarówno u spółki, jak i u kontrahenta - anulowane zostały płatności dokonane na rachunek bankowy polskiego kontrahenta prowadzony przez zagraniczny bank, który nie był zamieszczony na białej liście VAT. Na mocy porozumienia kontrahent zwrócił kwoty odpowiadające dokonanym płatnościom na rachunek bankowy spółki, natomiast spółka ponownie zapłaciła kontrahentowi należności - tym razem na rachunek znajdujący się na białej liście VAT.

Na tym tle spółka zapytała organ podatkowy, czy w sytuacji, gdy dokonała ona płatności za faktury potwierdzające dostawy towarów lub świadczenie usług przelewem na rachunek bankowy nieznajdujący na białej liście VAT i nie złożyła przy pierwszej zapłacie należności na ten rachunek zawiadomienia, o którym mowa w Ordynacji podatkowej, a następnie otrzymała zwrot zapłaconych kwot na rachunek bankowy oraz ponownie dokonała płatności przelewem na rachunek bankowy znajdujący się na białej liście VAT, to czy ponoszone koszty z tytułu nabycia towarów i usług będą podlegały ograniczeniu w zakresie zaliczenia do kosztów podatkowych na podstawie art. 15d ust. 1 ustawy o CIT.

Spółka wskazała, że będzie uprawniona do zaliczenia do kosztów podatkowych poniesionych wydatków z tytułu nabycia towarów i usług w sytuacji, gdy ponownie ureguluje należności za te towary i usługi przelewem na rachunek bankowy, tym razem znajdujący się na białej liście VAT. Zgodnie bowiem z przepisami ustawy o CIT, podatnik nie ma możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów poniesionych wydatków w części, w jakiej płatność dotycząca transakcji została dokonana przelewem na rachunek nieznajdujący się na białej liście VAT, chyba że podatnik ten w odpowiednim terminie złoży zawiadomienie do naczelnika urzędu skarbowego lub dokona płatności z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności. Jednocześnie spółka podkreśliła, że przepisy ustawy o CIT nie uniemożliwiają zwrotu płatności, a następnie jej ponownego dokonania na rachunek bankowy wskazany na białej liście VAT w celu możliwości zaliczenia tych wydatków do kosztów podatkowych.

Na potwierdzenie prezentowanego stanowiska spółka przytoczyła odpowiedź na interpelację poselską nr 2109 z 6 marca 2020 r. (DD6.054.2.2020), w której wskazano, że w sytuacji, w której pierwotne transakcje zapłaty zostały anulowane zarówno po stronie kupującego, jak i sprzedającego, a następnie ponownie uregulowano należności z zachowaniem zasad określonych w art. 15d ust. 1 ustawy o CIT, to zachowanie takie powinno skutkować zachowaniem prawa do uznania wydatków z tak przeprowadzonych transakcji jako koszty uzyskania przychodu.

Organ w całości uznał stanowisko spółki za prawidłowe i w konsekwencji odstąpił od uzasadnienia prawnego dokonanej oceny stanowiska spółki.

Komentarz

Patryk Kulak, konsultant w Dziale Prawnopodatkowym PwC

Od stycznia 2020 r. realizowanie płatności przelewem na rachunek bankowy podlega pewnym ograniczeniom z perspektywy odliczalności na gruncie PIT oraz CIT, w odniesieniu do faktur otrzymywanych od podatników VAT czynnych będących przedsiębiorcami w rozumieniu ustawy - Prawo przedsiębiorców. Należności z takich faktur powinny być regulowane na rachunki bankowe ujęte w wykazie podatników VAT, czyli tzw. białej liście utworzonej 1 września 2019 r.

Konsekwencje zapłaty należności na rachunek spoza białej listy, jeżeli faktura dotyczy transakcji przekraczającej 15 tys. zł, są dwie. W podatkach dochodowych jest to brak prawa zaliczenia wydatku do kosztów uzyskania przychodów. Dodatkowo ordynacja podatkowa przewiduje odpowiedzialność solidarną nabywcy za zaległości podatkowe kontrahenta przypadające proporcjonalnie na tę transakcję. Przepisy przewidują przy tym, że ww. sankcji nie stosuje się pod warunkiem złożenia zawiadomienia o zapłacie na rachunek spoza białej listy przez podatnika dokonującego płatności bądź uregulowania płatności w mechanizmie podzielonej płatności.

W omawianej interpretacji spółka, przedstawiając swoje stanowisko, dostrzegła, że ustawodawca wprowadzając przepis sankcyjny w art. 15d ust. 1 ustawy o CIT postrzega dokonywanie płatności na rachunki znajdujące się na białej liście jako pożądaną regułę postępowania podatników. Tym samym, zdaniem spółki, wszelkie działania, które urzeczywistniają tę regułę, doprowadzając przy tym do stanu w pełni zgodnego z przepisami, należy uznać za dopuszczalne. Wnioskodawca wskazał, że przepisy ustawy o CIT nie zabraniają zwrotu płatności i następnie ponownego jej przekazania na rachunek wskazany w wykazie podatników VAT.

Mając na uwadze charakter omawianych przepisów sankcyjnych (art. 15d ustawy o CIT, art. 22p ustawy o PIT), należy zgodzić się ze stanowiskiem wyrażonym w komentowanej interpretacji, że ich celem jest skłonienie podatników do określonego zachowania, tj. dokonywania przelewów w ściśle określonych sytuacjach na konta bankowe kontrahenta ujawnione w wykazie podatników. Tym samym, w przypadku gdy podatnik popełnił błąd i dąży do jego usunięcia, umożliwienie mu dokonania takiej korekty, jeżeli inne przepisy nie stoją temu na przeszkodzie, wydaje się zgodne z intencją ustawodawcy.

Spółka, uzasadniając swoje stanowisko, powołała się na odpowiedź na interpelację poselską nr 2109 z 6 marca 2020 r. (DD6.054.2.2020), w której wyrażono pogląd zgodny z podejściem prezentowanym przez spółkę w złożonym przez nią wniosku o interpretację.

W tym miejscu warto zauważyć, że odpowiedź na interpelację poselską nie ma mocy wiążącej dla organu podatkowego i nie wiąże się z ochroną podatnika. Atrybut ten przysługuje m.in. ogólnym wyjaśnieniom przepisów prawa podatkowego, wydawanym na podstawie art. 14a § 1 pkt 2 ustawy - Ordynacja podatkowa. Chociaż takie objaśnienia zostały wydane dla celów stosowania przepisów dot. białej listy, to niestety nie uwzględniają one omawianej problematyki. Kwestia ta - jako realny problem podatników, którym mogą zdarzyć się nieintencjonalne pomyłki - od początku obowiązywania omawianych przepisów budziła wątpliwości. Podatnicy - w braku stanowiska MF w tej sprawie - obawiali się, czy z pobudek czysto fiskalnych organy nie będą odmawiać podatnikom prawa do dobrowolnego "naprawienia" pomyłki.

Końcowo należy wskazać na interpretację dyrektora KIS z 4 grudnia 2020 r. (0114-KDIP2-2.4010.307.2020.1.JG), w której organ zajął stanowisko tożsame do wyrażonego w komentowanej interpretacji.

Wybór przepisów

Ustawa o CIT

Art. 15d ust. 1

“1. Podatnicy nie zaliczają do kosztów uzyskania przychodów kosztu w tej części, w jakiej płatność dotycząca transakcji określonej w art. 19 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców:

1. została dokonana bez pośrednictwa rachunku płatniczego lub
2. została dokonana przelewem na rachunek inny niż zawarty na dzień zlecenia przelewu w wykazie podmiotów, o którym mowa w art. 96b ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług - w przypadku dostawy towarów lub świadczenia usług, potwierdzonych fakturą, dokonanych przez dostawcę towarów lub usługodawcę zarejestrowanego na potrzeby podatku od towarów i usług jako podatnik VAT czynny, lub
3. pomimo zawarcia na fakturze wyrazów "mechanizm podzielonej płatności" zgodnie z art. 106e ust. 1 pkt 18a ustawy o podatku od towarów i usług, została dokonana z pominięciem mechanizmu podzielonej płatności określonego w art. 108a ust. 1a tej ustawy.”.