Nabycie pakietu medycznego dla pracowników bez VAT

Nieodpłatne przekazanie pracownikom pakietów medycznych w formie dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego nie podlega opodatkowaniu VAT. W konsekwencji brak jest podstaw do wykazywania nabywanych usług ubezpieczeniowych w ewidencji sprzedaży i w deklaracji VAT. Nie powinny być one również uwzględniane przy kalkulacji proporcji, o której mowa w art. 90 ust. 1 i ust. 3 ustawy o VAT.

Sprawa dotyczyła spółdzielni, która w ramach prowadzonej przez siebie działalności postanowiła zaoferować swoim pracownikom możliwość nieodpłatnego korzystania z dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego, tzw. pakietu medycznego. W tym celu zawarta została umowa grupowego ubezpieczenia zdrowotnego, na mocy której spółdzielnia zobowiązała się pokrywać koszty składki ubezpieczeniowej. Jednocześnie jednym z warunków umowy była możliwość korzystania z ubezpieczenia wyłącznie przez pracownika lub członka jego rodziny. Zgodnie z zawartą umową wartość składki ubezpieczeniowej była doliczana pracownikom do osiąganego przez nich przychodu ze stosunku pracy, a więc podlegała opodatkowaniu PIT i stanowiła podstawę do odprowadzenia składek do ZUS. Potwierdzeniem zawarcia umowy ubezpieczenia była polisa.

Na tym tle spółdzielnia zapytała organ podatkowy:

• Czy nieodpłatne przekazanie pracownikom spółdzielni tzw. pakietów medycznych w formie dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego należy wykazać w ewidencji sprzedaży i w deklaracji VAT?
• Czy spółdzielnia jest zobowiązana do ujmowania wartości opisanych wyżej nieodpłatnych świadczeń w proporcji, o której mowa w art. 90 ust. 3 ustawy o VAT?

Zdaniem spółdzielni, nie jest ona zobowiązana do wykazywania wartości nieodpłatnego przekazania pracownikom tzw. pakietów medycznych w ewidencji sprzedaży i w deklaracji VAT. Choć zasadniczo z przepisów ustawy o VAT wynika, że nieodpłatne świadczenie usług na cele prywatne podatnika lub jego pracowników powinno zostać opodatkowane VAT i tym samym ujęte w ewidencji sprzedaży i deklaracji VAT, to jednak w niniejszej sprawie zastosowanie znajdzie zwolnienie określone w art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o VAT. W ocenie spółki istotne znaczenie w sprawie ma bowiem fakt, że nabywane usługi stanowiły usługi ubezpieczeniowe, które korzystają ze zwolnienia z podatku naliczonego. Jednocześnie usługi te nie mieszą się w dyspozycji przepisu art. 8 ust. 2 ustawy o VAT (przepis ten nie znajduje bowiem zastosowania do tych czynności, które w razie ich uznania za podlegające opodatkowaniu zostałyby zwolnione od podatku), na skutek czego nie mogą zostać również uznane za mieszczące się w pojęciu sprzedaży zdefiniowanym w art. 2 pkt 22 ustawy o VAT. W konsekwencji czynności takich nie należy wykazywać w deklaracji VAT oraz nie należy uwzględniać w kalkulacji współczynnika, o którym mowa w art. 90 ust. 3 ustawy o VAT.

Organ w całości uznał stanowisko spółdzielni za prawidłowe. Wskazał, że w przedmiotowej sprawie istotne znaczenie miało ustalenie, czy zwolnienie z art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o VAT rzeczywiście znajdzie do niej zastosowanie. Należało bowiem ustalić, czy spółdzielnia może zostać uznana za podmiot zawierający umowy ubezpieczenia na cudzy rachunek w rozumieniu przepisów ustawy o VAT. Jak wskazał organ, konstrukcja ubezpieczenia na cudzy rachunek stanowi specyficzną formą ubezpieczenia charakteryzującą się m.in. tym, że w ramach takiego ubezpieczenia ubezpieczający pełni szczególną rolę, gdyż zawarta umowa ubezpieczenia ma na celu ochronę nie jego interesów, a osób trzecich. W niniejszej sprawie spółdzielnia rzeczywiście nabywała usługi ubezpieczeniowe w imieniu własnym, lecz na rzecz pracowników. 

Ponadto, tylko pracownicy mogli zostać uznani za konsumentów i jednocześnie odbiorców usługi ubezpieczeniowej świadczonej przez ubezpieczyciela. W rzeczywistości więc spółdzielni nie można było uznać za podmiot będący stroną umowy ubezpieczenia. A skoro tak, to trudno mówić o nabyciu przez spółdzielnię usług ubezpieczeniowych we własnym imieniu i na własny rachunek, a następnie ich odsprzedaży na rzecz pracownika jako konsumenta usługi ubezpieczeniowej. W niniejszej sprawie znalazł więc zastosowanie przepis art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o VAT. Jednocześnie nabywane usługi ubezpieczeniowe zostały wyłączone z dyspozycji art. 8 ust. 2 ustawy o VAT. Nie spełniały one bowiem przesłanki wskazanej w tym przepisie do uznania ich za świadczenia odpłatne, a tym samym do objęcia ich opodatkowaniem. Pracownicy spółdzielni uzyskiwali bowiem pakiety medyczne nieodpłatnie. A skoro tak, to - w ocenie organu - powyższe usługi nie mogą zostać uznane za podlegające opodatkowaniu VAT. W konsekwencji, skoro świadczenia na rzecz pracowników nie podlegają opodatkowaniu VAT, to brak jest podstaw do wykazywania ich w ewidencji sprzedaży i w deklaracji VAT. Nie powinny być one również uwzględniane przy kalkulacji proporcji, o której mowa w art. 90 ust. 1 i ust. 3 ustawy o VAT.