Zakres opłaty reprograficznej rozszerzony

Zapadł przełomowy wyrok dotyczący szerokiego traktowania zakresu produktów podlegających opłacie reprograficznej.

W dniu 31 maja 2023 r. Sąd Okręgowy w Warszawie, Wydział XXV Cywilny, sygn. akt XXV C 1487/12 wydał wyrok, w którym stwierdził, że błędne jest objęcie opłatą reprograficzną jedynie urządzeń literalnie wymienionych w rozporządzeniu Ministra Kultury z dnia 2 czerwca 2003 r. w sprawie określenia kategorii urządzeń i nośników służących do utrwalania utworów oraz opłat od tych urządzeń i nośników z tytułu ich sprzedaży przez producentów i importerów (Dz.U. Nr 105, poz. 991).

W uzasadnieniu Sąd wskazuje, iż rolą wzmiankowanego rozporządzenia nie jest określenie zakresu przedmiotów objętych opłatą reprograficzną. Sąd stanął na stanowisku, iż wspomniane rozporządzenie ma za zadanie określenie kategorii urządzeń i nośników wymienionych w art. 20 ust. 1 Prawa autorskiego (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 2509; dalej: Prawo autorskie) pod kątem wysokości opłat za poszczególne rodzaje urządzeń. Z kolei wyliczenie urządzeń objętych opłatą zawarte w art.20 ust. 1 Prawa autorskiego mają jedynie charakter przykładowy.

Swoje stanowisko Sąd poparł dodatkowo stwierdzeniem, iż ustawodawca zdawał sobie sprawę z tego, że zakres opłat jest dynamiczny i ewoluuje wraz z szybkim postępem technologicznym. W obliczu szybkiego rozwoju dziedziny informatyki i technologii cyfrowej, utrzymanie stałych stawek opłat oznaczałoby, że przepisy te wkrótce przestaną być aktualne, a ich zastosowanie będzie się ograniczać do urządzeń, które można by już uznać za relikt technologiczny. Taki stan rzeczy nie odzwierciedlałby realiów gospodarczych, zwłaszcza jeśli chodzi o społeczno-gospodarczą funkcję opłat, których sens polega na obciążeniu nimi kopiującego utwory w ramach własnego użytku osobistego, a nie na wiązaniu opłat z nieracjonalnie wąsko ujętymi rodzajami urządzeń. Na przykład, magnetyczne magnetowidy i magnetofony dawno już zniknęły z rynku.

Finalnie należy mieć na uwadze, iż obecnie rynek urządzeń kopiujących wykorzystywanych w ramach własnego użytku osobistego jest zdominowany przez urządzenia wielofunkcyjne, w szczególności komputery osobiste, laptopy, telefony komórkowe i smartfony. Wobec powyższego sfera własnego użytku osobistego, która stanowi odniesienie dla opłat mających za zadanie kompensowanie skutków kopiowania w ramach własnego użytku osobistego wzrosła wielokrotnie.

Z uwagi na powyższe opłaty przewidziane przez art. 20 ust. 1 Prawa autorskiego należy odnosić do wszystkich urządzeń zdolnych do pozyskiwania kopii w ramach własnego użytku osobistego i będzie ona realizowana przez coraz nowsze i bardziej funkcjonalne, a co najważniejsze stale zmieniające się kategorie nowych generacji urządzeń o bogatszych możliwościach.

Orzeczenie nie jest jeszcze prawomocne, a jak wynika z doniesień prasowych strona pozwana zamierza odwołać się od wyroku. Ewentualne utrzymanie się stanowiska zaprezentowanego przez Sąd I instancji może spowodować wzrost cen urządzeń wielofunkcyjnych, w tym telefonów komórkowych i smartfonów.