Komisja Europejska (KE), dostrzegając wady istniejących rozwiązań rynku energii po kryzysie energetycznym widocznym w ostatnich dwóch latach, przedstawiła projekt rozwiązań mających zreformować rynek. W poprzednim artykule omówiliśmy zmiany rynku indywidualnego, w tym artykule opisujemy projekt zmian w zakresie rynku hurtowego energii elektrycznej.
Cel regulacji
Zmiany na hurtowym rynku energii wynikają przede wszystkim z konieczności ochrony przed manipulacjami rynkowymi i to jest główne założenie do wprowadzanych zmian. Komisja dostrzega, że rynek się zmienił i stosowane narzędzia coraz częściej umożliwiają manipulacje cenowe nawet bez udziału człowieka. W praktyce rynek energii staje się powoli rynkiem finansowym, który jednak z uwagi na swoją specyfikę nie może powodować tak istotnych manipulacji i wahań cen.
Manipulacje na rynku
Komisja przede wszystkim zmienia definicje manipulacji na rynku oraz rozszerza odpowiedzialność za manipulacje także na osoby fizyczne, które prowadzą działalność danej osoby prawnej. Istotnie poszerza to zatem krąg potencjalnych ukaranych za manipulacje.
Platformy informacji wewnętrznej
Propozycja KE zakłada także stworzenie platform informacji wewnętrznej (IIP). Celem powstania IIP będzie ujawnianie informacji wewnętrznych, których zgłaszanie do ACER jest już wymagane od dawna, w czasie jak najbardziej zbliżonym do czasu rzeczywistego. Ma to upowszechnić dostęp do informacji wewnętrznych, które mają być publikowane dla każdego bezpłatnie oraz możliwie szybkie porównanie takich informacji z innymi źródłami.
Prowadzenie IIP będzie wymagało zezwolenia oraz rejestracji w ACER. Samo IIP będzie musiało działać w sposób niedyskryminacyjny i bez konfliktu interesów wobec swoich klientów, w szczególności jeżeli IIP samo będzie uczestnikiem rynku energii.
Handel algorytmiczny
Projekt zakłada wprowadzenie nowego pojęcia “handlu algorytmicznego”, który oznacza obrót produktami energetycznymi sprzedawanymi w obrocie hurtowym, w którym algorytm komputerowy automatycznie ustala indywidualne parametry zleceń przy zerowym lub minimalnym udziale człowieka. Wdrożenie takiego systemu handlu będzie wymagało posiadania odpowiednich systemów kontroli ryzyka, które uniemożliwiają powstanie zaburzeń rynkowych.
Uczestnicy rynku, którzy będą prowadzili handel algorytmiczny, będą musieli ujawnić taką informację ACER oraz organowi krajowemu. Organy krajowe będą mogły ponadto wymagać, aby uczestnik rynku przedstawił podstawowe informacje co do strategii handlu algorytmicznego stosowanego przez danego uczestnika.
Rozszerzenie uprawnień ACER
Zwalczanie manipulacji rynkowych musi się także wiązać z uprawnieniami, które pozwolą na ich identyfikowanie. W tym celu ACER otrzyma uprawnienie do przeprowadzania kontroli we współpracy z organami państw członkowskich. ACER będzie miało także prawo do żądania udzielenia informacji od poszczególnych członków, a ewentualne kary i sankcje za ich nieudzielenie będą mogły zostać nałożone przez organy krajowe.
ACER uzyska także uprawnienie do wydawania wytycznych i zaleceń skierowanych do krajowych organów regulacyjnych lub uczestników rynku.
Zwiększenie i ujednolicenie kar
Komisja proponuje także zmianę w zakresie wysokości kar pieniężnych. Zaproponowano, aby limit maksymalny kary nie mógł wynosić mniej niż 15% obrotu za główne naruszenia związane z manipulacjami na rynku, a wobec osób fizycznych 5.000.000 euro.
Organy krajowe będą miały także dodatkowe narzędzia w postaci wydawania decyzji zobowiązującej do zaniechania naruszeń, wydania korzyści lub wyrównania strat powstałych w wyniku naruszenia, a także wydawania publicznych ostrzeżeń.
Zasadność regulacji
Nie sposób nie zauważyć, że częściowo ceny energii wzrastały przez manipulacje na hurtowym rynku energii elektrycznej i sztuczne zawyżanie cen. Zmiany proponowane przez Komisję nie mają jednak rewolucyjnego charakteru i wydaje się, że w dużej mierze są one doprecyzowaniem już istniejących regulacji, nie zaś całkowicie nowymi rozwiązaniami. Cel regulacji jednak też jest inny - nie ma zmieniać sposobu funkcjonowania rynku, a jedynie zapobiec kolejnym manipulacjom.
Autorzy:
