W polskim systemie prawnym istnieje kilka definicji pojęcia powierzchni użytkowej. Jedna z nich została również zawarta w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych ("POL"), w zakresie dotyczącym podatku od nieruchomości. Z uwagi na różnice pomiędzy danymi normami podatnicy często spotykają się z problemami przy ustalaniu prawidłowej podstawy opodatkowania dla budynków podlegających opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości ("PoN").
Jak to faktycznie wygląda?
Podatnicy podczas ustalania podstawy opodatkowania dla budynków często korzystają z pomiarów wykonanych na potrzeby dokumentów budowlanych, które były dokonywane na podstawie innych norm niż te, które są właściwe dla celów PoN. W szczególności znaczenie mają tu Polskie Normy Budowlane nr PN-70/B-02365, PN-ISO 9836:1997 oraz PN-ISO 9836:2015-12 wraz z normami pomocniczymi.
Oznacza to, że podatnicy będą posiadali aż trzy dokumenty, tj. projekt budowlany, pozwolenie na budowę i pozwolenie na użytkowanie, które będą wskazywały powierzchnię liczoną na podstawie tych samych norm. Co istotne, nie będzie to jednak powierzchnia właściwa dla celów PoN, ponieważ będzie oparta na pomiarach, które zostały wykonane na podstawie przepisów niewłaściwych dla celów opodatkowania nieruchomości.
Ze względu na wiele okoliczności takich jak: rozbudowa, przebudowa, czy częściowa rozbiórka budynku, rozbieżności pomiędzy zadeklarowaną podstawą opodatkowania budynków, a tą która faktycznie występuje w danym przypadku, mogą na przestrzeni lat ulec spotęgowaniu.
W zakresie nowo wybudowanych budynków podatnik ma ułatwioną sytuację, gdyż ze względu na wakacje podatkowe na podstawie art. 6 ust. 2 ustawy o POL, ma czas do 1 stycznia następnego roku podatkowego na dokonanie specjalistycznych pomiarów dla celów PoN.
Jak to powinno wyglądać?
Zgodnie z art. 1a ust. 1 pkt 5 ustawy o POL powierzchnię użytkową budynku lub jego części stanowi powierzchnia mierzona po wewnętrznej długości ścian na wszystkich kondygnacjach, z wyjątkiem powierzchni klatek schodowych oraz szybów dźwigowych: za kondygnacje uważa się również garaże podziemne, piwnice, sutereny i poddasza użytkowe.
Z uwagi na brak tożsamości definicji powierzchni użytkowej w ustawie o POL oraz w Polskich Normach Budowlanych, podatnik powinien dokonać odrębnych pomiarów dla celów PoN.
W pierwszej kolejności należy wskazać, że powierzchnię użytkową należy mierzyć po wewnętrznej długości ścian na wszystkich kondygnacjach. Według norm budowlanych ściana jest elementem konstrukcji budowlanej zaprojektowanym w celu przenoszenia obciążeń działających na układ konstrukcyjny oraz zapewnienia mu odpowiedniej sztywności i stateczności. W literaturze specjalistycznej podnosi się, że ściany powinny stanowić przegrodę wzrokową, dźwiękową, cieplną i ochronną. Z racji tego, dla dokonania prawidłowych pomiarów konieczne jest ustalenie, po którym elemencie konstrukcyjnym należy zmierzyć powierzchnię użytkową dla celów opodatkowania PoN.
Kolejną istotną kwestią dla ustalenia podstawy opodatkowania dla budynków jest pojęcie kondygnacji. W ustawie o POL oraz w normach budowlanych nie znajduje się żadna definicja tego określenia, jednakże w tym zakresie orzecznictwo sądów administracyjnych wskazuje, że w takim przypadku pojęcie to należy rozumieć zgodnie z jego znaczeniem powszechnym, tj. jako część budynku pomiędzy stropami lub między podłożem i najniższym stropem. Przedkładając powyższe na problematykę opodatkowania budynku dla celów PoN należy podkreślić, że w tym zakresie również występują wątpliwości czy dany obszar stanowi kondygnację, np. w przypadku dachów budynku z zagospodarowaną przestrzenią.
Co istotne, do dokonania prawidłowych pomiarów wymagana jest również odpowiednia analiza materialnoprawna. Chodzi tutaj w szczególności o rozstrzygnięcie, które obszary należy uznać za podlegające opodatkowaniu, oraz te które powinny być z opodatkowania wyłączone, jak np. szyby windowe, klatki schodowe.
Prawidłowa kwalifikacja pomieszczeń jest równie kluczowa jak kwestia pomiarów powierzchni użytkowej, ponieważ wykluczenie niektórych pomieszczeń z pomiarów umożliwia znaczne obniżenie podstawy opodatkowania budynków dla celów PoN.
***
Kwestia prawidłowego ustalenia podstawy opodatkowania budynków może przysporzyć trudności oraz może wiązać się z dodatkowymi wydatkami po stronie podatnika, jednak praktyka jednoznacznie wskazuje na to, że tego rodzaju działania prowadzą do znaczących oszczędności po stronie podatnika.
Autorzy:
