Pakiet ViDA przyjęty - co to oznacza dla polskich przedsiębiorców?

5 listopada 2024 roku Rada do Spraw Gospodarczych i Finansowych (ECOFIN) przyjęła pakiet VAT w erze cyfrowej (ViDA) w wersji opublikowanej 30 października 2024 roku. Pakiet ViDA był przedmiotem intensywnych dyskusji przez cały 2024 rok, a jego przyjęcie blokowane było przez Estonię, która wyrażała w szczególności obawy dotyczące drugiego filaru, tj. Gospodarki Platformowej.

Najnowszy pakiet ViDA zawiera kilka kompromisów oraz nowe daty wprowadzenia poszczególnych filarów w porównaniu do wcześniejszych propozycji (opublikowanych pierwotnie 8 grudnia 2022 roku). Wprowadzenie zmian będzie rozciągnięte w czasie na przestrzeni kilkunastu kolejnych lat. Główne filary ViDA dotyczą:

1. Raportowania cyfrowego (tzw. Digital Reporting Requirements - DRR) oraz obowiązkowego e-fakturowania w transakcjach B2B wewnątrz UE - termin wdrożenia to co do zasady 1 lipca 2030 r., przy czym od 2035 r. unijny standard e-fakturowania będzie dotyczyć zarówno transakcji wewnątrzwspólnotowych, jak i krajowych.
2. Gospodarki platformowej - opcjonalnie nowe zasady mogą być stosowane od 1 lipca 2028 r., a obowiązek ich wprowadzenia przypada na 1 stycznia 2030 r.
3. Wprowadzenie pojedynczej rejestracji VAT - od 1 lipca 2028 r.

Filar 1. VAT i raportowanie cyfrowe

• Obecnie standardy dotyczące e-fakturowania znacząco różnią się w poszczególnych krajach. E-fakturowanie w sposób zgodny z Europejskim Standardem stanie się domyślnym systemem wystawiania faktur w transakcjach transgranicznych, a raportowanie danych fakturowych przez sprzedawcę będzie odbywać się w czasie rzeczywistym. 
• Chociaż raportowanie w czasie rzeczywistym transakcji krajowych nie jest wymagane na mocy dyrektywy VAT UE, jeśli państwo członkowskie zdecyduje się wdrożyć taki system, to co do zasady musi on być zgodny z wymogami raportowania cyfrowego dla transakcji transgranicznych. W tym kontekście szczególnie istotna z perspektywy polskich podatników jest kwestia sposobu wprowadzenia KSeF oraz jego dostosowania do Europejskiego Standardu (EN16931). Z wypowiedzi Ministerstwa Finansów wynikało do tej pory, że Polska zabiegała w Komisji Europejskiej, aby pakiet ViDA nie wpływał na funkcjonalności KSeF. W związku z tym należy obserwować komunikaty Ministerstwa Finansów.
• Dodatkowym efektem ViDA będzie to, że w ciągu 20 dni od opublikowania pakietu ViDA w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej (czyli od dnia ich wejścia w życie), państwa członkowskie będą upoważnione do wprowadzenia obowiązku e-fakturowania dla podatników mających siedzibę na ich terytorium bez konieczności uzyskania wcześniejszej zgody Komisji Europejskiej. W tym kontekście, może to oznaczać, że Decyzja Wykonawcza Rady (UE) 2022/1003 z dnia 17 czerwca 2022 r. upoważniająca Rzeczpospolitą Polską do stosowania szczególnego środka stanowiącego odstępstwo od art. 218 i 232 dyrektywy 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz.U.UE.L.2022.168.81), wydana do 31 grudnia 2026 r., nie musiałaby być przedłużana.
• Jednocześnie wprowadzany nowy system sprawozdawczości cyfrowej zastąpi informacje podsumowujące (VAT-UE).
• W świetle ViDA, państwa członkowskie nie będą mogły nakładać dodatkowych wymogów co do raportowania transakcji, ale mogą utrzymać krajowe środki stosowane w celach audytowych, np. obowiązek składania Jednolitych Plików Kontrolnych czy prowadzenia ewidencji na kasie fiskalnej. 

Komentarz PwC: Biorąc pod uwagę, że krajowe systemy e-fakturowania mają zostać wygaszone do końca 2034 r. powstaje obawa, że architektura systemu KSeF będzie musiała zostać wówczas istotnie przebudowana, a polscy podatnicy będą musieli dokonać późniejszego dostosowania wdrożonych funkcjonalności do systemu unijnego. Przypomnijmy, że obecnie Ministerstwo Finansów planuje, że wprowadzenie obligatoryjnego KSeF będzie fazowane: od 1 lutego 2026 r. wejdzie w życie wobec największych firm (których wartość sprzedaży wraz z kwotą podatku przekroczy w 2025 r. 200 mln zł z podatkiem), a od kwietnia 2026 r. dla pozostałych podatników. 

Filar 2. Opodatkowanie VAT w gospodarce platformowej

W tym zakresie kluczową propozycją jest wprowadzenie zasady, zgodnie z którą podmiot, który ułatwia - za pomocą elektronicznego interfejsu - wynajem krótkoterminowy lokali mieszkalnych (do maksymalnie 30 nocy) i/lub usługi przewozu drogowego osób, będzie uznawany za dostawcę tej podstawowej usługi, chyba że:

• dostawca podstawowej usługi przekaże platformie swój numer rejestracji VAT lub numer identyfikacyjny przydzielony na potrzeby stosowania procedur szczególnych oraz
• zadeklaruje, że rozliczy VAT należny z tytułu tych usług.

W tym zakresie planuje się wyłączenie zastosowania nowych przepisów przez tzw. małych przedsiębiorców oraz przez biura podróży. Nie wszystkie platformy będą też objęte nowymi zasadami - nowa procedura nie będzie dotyczyć platform, które jedynie przetwarzają płatności związane z przedmiotowymi usługami, zamieszczają dotyczące ich oferty czy reklamy albo jedynie przekierowują klientów do innych interfejsów elektronicznych.

Komentarz PwC: Estonia początkowo wyrażała obawy dotyczące zasad dotyczących platform. Wątpliwości te dotyczyły wysokości potencjalnych kosztów dla małych i średnich przedsiębiorstw oraz obciążenia administracyjnego. Z tej perspektywy, nowe zasady oferują operatorom platform większą elastyczność. 

Filar 3. Pojedyncza rejestracja VAT

Komisja Europejska dąży do ograniczenia potrzeby uzyskiwania wielu rejestracji VAT przez przedsiębiorstwa działające w różnych państwach członkowskich UE. W tym celu zakłada się rozszerzenie systemu One Stop Shop, który obejmie dodatkowe rodzaje dostaw, w tym krajowe dostawy towarów do konsumentów przez podatników, którzy nie są zarejestrowani w państwie konsumpcji. Wprowadzone zostaną specjalne rozwiązania dla przemieszczeń towarów własnych oraz (w zakresie transakcji B2B) obowiązkowy mechanizm odwrotnego obciążenia, gdy sprzedawca nie jest zarejestrowany dla celów VAT w państwie, w którym należy odprowadzić VAT. Nowe rozwiązanie zastąpi obecne uproszczenia dot. magazynów call-off stock. 

Komentarz PwC: Reforma ViDA oznacza nową erę VAT w gospodarce cyfrowej, zbieżną z szybkim globalnym wzrostem VAT i raportowania cyfrowego. Ta reforma spowoduje znaczące zmiany procesowe dla przedsiębiorstw, co wymaga starannej oceny przepisów, strategicznego planowania i dodatkowych zasobów. Kluczowym elementem tej transformacji będzie przyjęcie znacznego wzrostu wykorzystania danych i technologii. Organy podatkowe również będą musiały dostosować swoje systemy, aby skutecznie zarządzać nowym cyfrowym krajobrazem danych, jednocześnie zapewniając solidne wsparcie dla przedsiębiorstw i zagwarantować im płynne i korzystne przejście do nowego systemu.

Kolejne kroki

Biorąc pod uwagę znaczne różnice między propozycją Komisji Europejskiej a tekstem przyjętym przez ECOFIN, projekt trafi ponownie do Parlamentu Europejskiego. Należy się jednak spodziewać, że projekt - opracowany po tak długich konsultacjach - zostanie zatwierdzony zarówno przez Parlament Europejski, jak i Radę UE. 

Porozmawiajmy

Chętnie przedyskutujemy, jak te propozycje mogą wpłynąć na Państwa działalność.