Po wielu problemach i dyskusjach w procesie legislacyjnym, Prezydent podpisał ustawę z dnia 13 marca 2023 r. o zmianie ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych oraz niektórych innych ustaw. Ustawa wzbudziła kontrowersje z uwagi na zwiększenie w toku prac komisji sejmowej odległości elektrowni wiatrowych od istniejących zabudowań z 500 metrów proponowanych w konsultacjach projektu ustawy na 700 metrów. Zmiana została szeroko oprotestowana przez inwestorów OZE, wskazujących, że poprawka znacząco zmniejsza potencjał energetyki wiatrowej na terenie Polski.
Warto zwrócić uwagę, że zmiana zasady 10H to nie jedyne zmiany wprowadzone dla energetyki wiatrowej - co końcowo znalazło się w ustawie nowelizującej?
Stan obecny - lokalizacja
Zgodnie z dotychczasowymi przepisami, elektrownia wiatrowa mogła być zlokalizowana wyłącznie na podstawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, który powinien zawierać maksymalną wysokość elektrowni wiatrowej oraz obszar oddziaływania.
Ponadto dotychczasowe przepisy przewidywały tzw. zasadę “10H”, zgodnie z którę między elektrownią wiatrową, a budynkiem mieszkalnym lub budynkiem o funkcji mieszanej, w skład którego wchodzi funkcja mieszkaniowa, musiała występować odległość co najmniej 10-krotności całkowitej wysokości elektrowni wiatrowej, mierzonej od gruntu do najwyższego punktu budowli, wliczając w to elementy techniczne, takie jak wirnik i łopaty.
W praktyce, z braku odpowiednich lokalizacji, przedmiotowe regulacje zablokowały możliwość budowy elektrowni wiatrowych w Polsce.
Zmiana zasady 10H
Nie uległa zmianie dotychczasowa, podstawowa zasada - elektrownia wiatrowa może zostać zlokalizowana tylko na podstawie MPZP. Inwestorzy nadal więc muszą ubiegać się w gminie o zmianę MPZP w celu wybudowania elektrowni wiatrowej.
Zmianie uległa jednak zasada 10H, która co prawda pozostała w ustawie jako podstawowa odległość lokalizacji elektrowni wiatrowych od budynków mieszkalnych, ale ustawa dopuszcza, aby MPZP określał inną odległość od budynków mieszkalnych, nie mniejszą niż 700 metrów. Adekwatnie - budynki mieszkalne nie mogą zostać zlokalizowane w odległości mniejszej niż 700 metrów od elektrowni wiatrowej.
Dodatkowe utrudnienia
Nowelizacja nie tylko w sposób niezadowalający dla sektora łagodzi zasadę 10H, ale wprowadza także dodatkowe wymogi prawne dla lokalizacji elektrowni wiatrowej.
Przede wszystkim elektrownia wiatrowa musi znajdować się odpowiedniej odległości nie tylko od budynków mieszkalnych, ale także od sieci elektroenergetycznej najwyższych napięć - czyli w dużym uproszczeniu, sieci wchodzących w skład sieci przesyłowych. Odległość elektrowni wiatrowej od sieci musi być równa lub większa od trzykrotności maksymalnej średnicy wirnika wraz z łopatami albo równa lub większa od dwukrotności maksymalnej całkowitej wysokości elektrowni wiatrowej, określonych w planie miejscowym, w zależności od tego, która z tych wartości jest większa.
Uchwalenie nowego MPZP, które ma uwzględniać lokalizację elektrowni wiatrowej, wymaga także podjęcia szczególnej procedury jego uchwalenia, która wymaga m. in. ogłaszania w gminie oraz gminach pobliskich informacji o przystąpieniu do sporządzania MPZP zawierającego lokalizację elektrowni wiatrowej, a także zorganizowania co najmniej jednej debaty publicznej z mieszkańcami gminy.
Inwestor ma także obowiązek przeznaczenia co najmniej 10% mocy zainstalowanej elektrowni wiatrowej stanowiącej przedmiot tej inwestycji do objęcia przez mieszkańców gminy, w celu uzyskania przez nich statusu prosumenta wirtualnego energii odnawialnej. Mieszkańcy mają możliwość zgłoszenia chęci objęcia udziałów w elektrowni wiatrowej do maksymalnej wysokości 2 kW mocy, po cenach kosztu budowy elektrowni wiatrowej, odpowiadającego jego udziałowi w całkowitej mocy elektrowni. Warto dodać, że ustawowo został określony maksymalny koszt budowy elektrowni wiatrowej.
Elektrownie wiatrowe doczekały się także przepisów dotyczących “bezpiecznej eksploatacji”, które zawierają podstawowe zasady funkcjonowania instalacji i certyfikowania przedsiębiorców pod kątem bezpiecznego eksploatowania elektrowni wiatrowych. Brak przeprowadzania okresowych czynności i przeglądów serwisowych realizowanym zgodnie z zaleceniami i częstotliwością określonymi w dokumentacji techniczno-ruchowej i instrukcji eksploatacji elektrowni wiatrowej, skutkować może nałożeniem kary pieniężnej przez Prezesa URE.
Rozwój elektrowni wiatrowych
Z jednej strony nowelizacja wprowadza złagodzenie zasady 10H, której zniesienie było postulowane przez wiele lat, co zwiększa możliwości budowy elektrowni wiatrowych na terenie Polski. Z drugiej strony, wprowadzone przepisy odnoszą się do 700, zamiast 500 metrów, nakładają nowe ograniczenia odległościowe elektrowni od sieci energetycznych, a także utrudnione zasady uchwalenia MPZP, na podstawie którego można zlokalizować elektrownie wiatrowe.
Dopiero czas pokaże jak nowelizacja ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych wpłynie na rozwój tej gałęzi energetyki, ponieważ oprócz złagodzenia zasady 10H, zmiany nakładają na inwestorów nowe obowiązki, które również mogą blokować przyspieszenie inwestycji.
Autorzy:
