Usługi w zakresie odpłatnego wypożyczania rowerów miejskich są opodatkowane VAT według stawki podstawowej

Odpłatne wypożyczanie rowerów miejskich przez miasto za pośrednictwem spółki nie stanowi usług transportowych w rozumieniu ustawy o VAT, na skutek czego podlega opodatkowaniu VAT stawką podstawową w wysokości 23%. 

Miasto ma jednak prawo do pełnego odliczenia VAT naliczonego od wydatków inwestycyjnych i wydatków bieżących związanych z infrastrukturą w zakresie wypożyczania rowerów (sieć stacji rowerowych wraz z kompletnym wyposażeniem).

Sprawa dotyczyła miasta, które zorganizowało infrastrukturę związaną z wypożyczaniem rowerów (sieć stacji rowerowych wraz z kompletnym wyposażeniem, w tym z systemem informatycznych i niezbędnymi licencjami) na rzecz zainteresowanych podmiotów. Wydatki poniesione w związku z realizacją wskazanej wyżej inwestycji zostały udokumentowane fakturami VAT, na których miasto zostało oznaczone jako nabywca towarów i usług. Usługi wypożyczania rowerów przez miasto świadczone były na podstawie regulaminu. Podmiot zainteresowany mógł skorzystać z usługi pod warunkiem dokonania rejestracji w systemie informatycznym, akceptacji regulaminu oraz zapłaty opłaty inicjalnej, niezbędnej do aktywacji konta. Zgodnie z treścią regulaminu, opłata inicjalna miała zostać wykorzystana w sytuacji, gdy użytkownik wypożyczy rower na czas przekraczający 20 albo 40 minut, ponieważ pierwsze 20 albo 40 minut będzie bezpłatne. W razie niewykorzystania opłaty inicjalnej oraz dalszych doładowań na poczet wypożyczeń rowerów w przyszłości, zgromadzone środki podlegały zwrotowi na rzecz użytkownika w momencie rozwiązania przez niego umowy z operatorem zarządzającym infrastrukturą.

W ramach prowadzonej przez miasto działalności w zakresie wypożyczania rowerów, spółka zarządzająca infrastrukturą zobowiązała się do prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu własnej kasy fiskalnej w imieniu i na rzecz miasta. Opłaty wpłacone przez użytkowników infrastruktury były dokumentowane na podstawie elektronicznego zestawienia wszystkich wypożyczeń z danego okresu rozliczeniowego. Ponadto, każdego miesiąca spółka przygotowywała dane uwzględniające liczbę klientów korzystających z infrastruktury, statystykę podróży, wielkość wpływów, w tym wpływów z opłat inicjalnych. Przygotowane przez spółkę zestawienia stanowią podstawę do wykazania podatku VAT po stronie miasta. W przypadku zaś podmiotów gospodarczych korzystających z usług wypożyczania rowerów miejskich - miasto wystawiało faktury VAT, które następnie uwzględniane były w ewidencji VAT.

Na tym tle podatnik zapytał organ podatkowy:

• Czy usługi w zakresie odpłatnego wypożyczania rowerów miejskich na rzecz zainteresowanych podmiotów, świadczone przez miasto za pośrednictwem spółki, podlegają opodatkowaniu VAT stawką podstawową, tj. 23%?
• Czy w odniesieniu do poniesionych wydatków inwestycyjnych oraz wydatków bieżących związanych z infrastrukturą, która powstała w ramach inwestycji, miastu przysługuje prawo do odliczenia VAT naliczonego w pełnej wysokości?

Zdaniem podatnika, usługi w zakresie odpłatnego wypożyczania rowerów miejskich na rzecz zainteresowanych podmiotów, świadczone przez miasto za pośrednictwem spółki, podlegają opodatkowaniu 23% stawką VAT. Jednocześnie - w ocenie podatnika - będzie on uprawniony do pełnego odliczenia VAT od wydatków inwestycyjnych i wydatków bieżących związanych z infrastrukturą w zakresie wypożyczania rowerów.

Wypożyczenie rowerów miejskich to usługa transportowa?

Organ podatkowy uznał stanowisko podatnika za nieprawidłowe. Wskazał, że w niniejszej sprawie konieczne jest rozróżnienie dwóch sytuacji: pierwszej - związanej z wykorzystaniem rowerów przez użytkowników w łącznym czasie przekraczającym limit 20 lub 40 minut oraz drugiej - związanej z wykorzystaniem rowerów przez użytkowników w ramach bezpłatnego limitu (nieprzekraczającego 20 lub 40 minut). Według organu, w pierwszej sytuacji miasto będzie występowało w roli podatnika w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy o VAT, na skutek czego będzie zobowiązane do zapłaty podatku VAT według stawki podstawowej. Jednocześnie jednak, w drugiej sytuacji rowery zostaną użyczone użytkownikom w ramach wykonywania przez miasto zadań publicznych, co organ wywiódł z treści art. 8 ust. 2 ustawy o VAT. Przepis ten stanowi bowiem, że w ściśle określonych przypadkach także nieodpłatne świadczenie usług może spełniać definicję odpłatnego świadczenia podlegającego opodatkowaniu VAT. Zdaniem organu, miasto - jako jednostka samorządu terytorialnego - nie może zostać zrównane z komercyjnymi przedsiębiorcami. Wynika to chociażby z treści art. 15 ust. 6 ustawy o VAT, a także z zasady nieuznawania takiej jednostki za podatnika w określonych przepisami okolicznościach (np. w sytuacji, gdy jednostka taka działa w charakterze organu władzy publicznej). W ocenie organu, przepis art. 8 ust. 2 ustawy o VAT znajduje zastosowanie w przypadku nieodpłatnego świadczenia usług przez podatnika. W niniejszej sprawie wypożyczanie rowerów miejskich wynika jednak z realizacji przez miasto zadań własnych. A skoro tak, to nie znajdzie zastosowanie dyspozycja powyższego przepisu, na skutek czego miasto nie będzie zobowiązane do naliczenia VAT z tytułu nieodpłatnego wypożyczenia rowerów.

Jednocześnie organ wskazał, że podatnikowi nie będzie przysługiwało prawo do pełnego odliczenia VAT od poniesionych wydatków inwestycyjnych i wydatków bieżących, ponieważ - poza czynnościami opodatkowanymi w postaci odpłatnego wynajmu rowerów - miasto wykonuje również czynności nieopodatkowane. Podatnik będzie jednak miał możliwość obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego wynikającego z faktur dokumentujących poniesione wydatki w zakresie, w jakim infrastruktura w zakresie wypożyczania rowerów będzie wykorzystywana do działalności opodatkowanej.

Odpłatne wypożyczenie rowerów miejskich to działalność gospodarcza

Sprawa trafiła do WSA w Warszawie, który przychylił się do stanowiska podatnika i - w konsekwencji - uchylił zaskarżoną interpretację. Sąd wskazał, że - w przypadku świadczenia usług w zakresie odpłatnego wypożyczania rowerów miejskich - miasto działa w charakterze podatnika VAT prowadzącego działalność gospodarczą. Wynajem rowerów ma bowiem charakter trwały, nieprzerwalny, jest zorganizowany w sposób profesjonalny i generuje zarówno wydatki, jak i dochody. Bez znaczenia pozostaje przy tym fakt, że wypożyczenie rowerów w niektórych przypadkach będzie bezpłatne (do 20-40 minut). Cezura czasowa nie ma bowiem wpływu na stwierdzenie, czy wynajem rowerów stanowi działalność gospodarczą czy też nie, zwłaszcza w kontekście tego, że w związku z wynajmem rowerów zawierane są umowy cywilnoprawne. Już z treści art. 15 ust. 6 ustawy o VAT wyraźnie wynika, że nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych. Jednocześnie wynajem rowerów nie korzysta ze zwolnienia z VAT, ponieważ nie jest usługą transportową. A skoro tak, to nie powinno budzić niczyjej wątpliwości, że właściwą stawką podatku VAT będzie stawka podstawowa wynosząca obecnie 23%. Równocześnie sąd wskazał, że skoro usługa wynajmu rowerów podlega opodatkowaniu VAT, a miasto poniosło szereg wydatków na zorganizowanie infrastruktury związanej z wypożyczaniem rowerów, to podatnikowi będzie przysługiwało prawo do pełnego odliczenia wydatków poniesionych za zorganizowanie infrastruktury.